Ηδη από τις αρχές του 1600 υπήρξε μια αύξηση διαφόρων «επιστημονικών» ομάδων σε όλη την Ευρώπη με στόχο την προώθηση της νέας επιστήμης του εμπειρισμού με βάση τις εξελίξεις στη Βενετία. Οι σημαντικότερες από αυτές τις ομάδες ήταν η Academia dei Lincei¹ στη Ρώμη, η Λέσχη Φιλοσόφων της Οξφόρδης -που αργότερα μετονομάστηκε σε Βρετανική Βασιλική Εταιρεία- και η Academia Parisiensis, δηλαδή ο Κύκλος του Mersenne στο Παρίσι που ιδρύθηκε το 1623. Αυτός ο κύκλος ήταν η σημαντικότερη ομάδα για την προώθηση των ιδεών του Γαλιλαίου και την προώθηση της επιστήμης του εμπειρισμού.
Κατά τη διάρκεια ζωής αυτού του Κύκλου διαμορφώθηκε και η μεταβατική περίοδος από τον Γαλιλαίο στον Καρτέσιο. Ο ιδρυτής αυτού του Κύκλου, ο χειροτονημένος ιερέας Marin Mersenne, ξεκίνησε ως θιασώτης του αριστοτελικού σχολαστικισμού και κατά τις αρχές του 1629 είχε επιτεθεί δημόσια εναντίον του Γαλιλαίου. Ωστόσο άλλαξε ρότα κατά τις αρχές του 1630 και έγινε υπέρμαχος του Γαλιλαίου όντας υπεύθυνος για τη μετάφραση και έκδοση των έργων του Γαλιλαίου στη Γαλλία. Ο Mersenne παρέμεινε γνωστός για το έργο του «L’ Harmonie Universe», μια προσπάθεια εφαρμογής των ιδεών του Sarpi στη μουσική, αλλά και ταυτόχρονα κύριος υποστηρικτής του Καρτέσιου στο Παρίσι, όπου τον συνάντησε το 1623.
Αρχικά ο Κύκλος δεν διέθετε ομογένεια. Οι βασικοί του συντελεστές, ο Mersenne, ο Pierre Gassendi, ο Isaac Beeckman² και ο Thomas Hobbes ήταν εμπειριστές. Μερικές φορές συμμετείχαν και ο Blaise Pascal, ο Pierre Fermat και ο Christian Huygens. Ενας από τους κύριους στόχους του Κύκλου ήταν η εξουδετέρωση των εχθρών του εμπειρισμού με συνεχείς επιθέσεις στον καθιερωμένο αριστοτελισμό. Η εξάπλωση του εμπειρισμού τον 17ο αιώνα δεν ήταν ένα φυσικό φαινόμενο. Από το 1610 και μετά είχε αναπτυχθεί με την καθοδήγηση της Βενετίας.
Ο κύριος άξονας ήταν ο άξονας ανάμεσα στο Παρίσι και την Ολλανδία με το δίκτυο Mersenne - Gassendi, ενώ μια δεύτερη ομάδα υπήρχε στην Αγγλία με την καθοδήγηση του Francis Bacon. H κεντρική στήριξη για τον Γαλιλαίο προερχόταν από την ομάδα στο Παρίσι, απ' όπου ξεκίνησε ο Καρτέσιος. Το τρίγωνο Βενετία - Παρίσι - Ολλανδία ήταν σε απόλυτο συντονισμό.
Ηγετικά μέλη του Κύκλου επικοινωνούσαν ευθέως με τον Micanzio και τον Γαλιλαίο στην Ιταλία και με τον Sarpi μέχρι τον θάνατό του το 1623. Ο Beeckman και ο Καρτέσιος επικοινωνούσαν άμεσα με τον Mersenne με τα ταξίδια τους στο Παρίσι και οι Γάλλοι Mersenne και Gassendi ταξίδευαν τακτικά στην Ολλανδία. Ο Κύκλος Mersenne υπερασπίστηκε τον Γαλιλαίο το 1633, όταν τον δίκασε η Ιερά Εξέταση. Ο Γαλιλαίος προσπάθησε να καταφύγει στην Ολλανδία ζητώντας πολιτικό άσυλο, αλλά τελικά παρέμεινε στην Ιταλία. Μερικοί έλεγαν ότι αυτό συνέβη επειδή φοβόταν την Ιερά Εξέταση και άλλοι εξαιτίας της φθίνουσας υγείας του. Οποιος και να είναι ο λόγος, παρέμεινε υπό κράτηση –και αυτό το μαρτύριο συνέτεινε στην άνθηση του εμπειρισμού σε όλη την Ευρώπη.
(1) Academia dei Lincei: Ιδρύθηκε το 1603 στις Παπικές Πολιτείες. Το όνομά της προέρχεται από τον λύκο, που η οξύτατη όρασή του συμβολίζει την εξαιρετική ικανότητα παρατήρησης.
(2) Isaac Beeckman:1588-1637 Ολλανδός φιλόσοφος και επιστήμονας, που με το έργο του ξαναέφερε στην επιφάνεια τον ατομισμό, δηλ. αυτό που δεν διασπάται (ά-τομο). Ο Έλληνας φιλόσοφος Λεύκιππος θεωρείται ιδρυτής του, ενώ ανάλογη άποψη εξέφρασαν και Ινδοί Βουδιστές.
*Ομότιμος καθηγητής τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας