Από την εποχή που η Ελλάδα «εισήλθε» (κατά την προσφιλή έκφραση) στην τότε ΕΟΚ μέχρι σήμερα (2024) έχουν συντελεστεί ριζικές αλλαγές σε πολλά επίπεδα, σε πολλά πεδία και σε πολλούς τομείς που έχουν να κάνουν και με τις δύο αυτές οντότητες: δηλαδή και την Ελλάδα και τον ευρωπαϊκό αυτοπροσδιορισμό των μεταπολεμικών εκφάνσεων της Ευρώπης. Πρώτα-πρώτα, η συγκρότηση των ευρωπαϊκών κρατών και χωρών στις πολλαπλές μεταπολεμικές διοικητικές και τεχνοκρατικές εκδοχές τους είχε στόχο της, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, την ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Μετά, τα πράγματα άλλαξαν ριζικά και οι στόχοι επανεξετάστηκαν. Από την άλλη, η Ελλάδα, ως κράτος–μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.), έχει στην κυριολεξία «περάσει από σαράντα κύματα»! Σε άλλο κείμενό μου (περιλαμβάνεται στο βιβλίο μου «Το λυκόφως της πολιτικής Ευρώπης», εκδόσεις Σάκκουλα, 2017) έχω αναλύσει τις σχέσεις Ελλάδας - Ευρώπης κατά τα τελευταία χρόνια.
Εγραψα αυτή την εισαγωγή επειδή θέλω να επεξεργαστώ σ’ ένα πολιτικο-ερμηνευτικό επίπεδο τι συμβαίνει με το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα. Και εννοείται πως δεν αναφέρομαι στην «υποδοχή» που επιφύλαξε η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη στο ψήφισμα. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να εξετάσουμε πώς αντέδρασε η ελληνική πολιτική κοινωνία ή ορθότερα, με όρους εθνικού και πολιτικού αυτοπροσδιορισμού, πώς αντέδρασε η Ελληνική Δημοκρατία στο σχετικό ψήφισμα.
Εξαρχής τονίζω ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ψήφισμα της 7ης Φεβρουαρίου 2024) αξιολόγησε τη Δημοκρατία (με κεφαλαίο το Δ) στην υφιστάμενη και λειτουργούσα Ελληνική Δημοκρατία. Δεν αξιολόγησε τον τύπο και τη μορφή της Δημοκρατίας, π.χ., στην Ιταλία, την Ολλανδία ή την Ουγγαρία. Η απόφασή του αφορά και αναφέρεται στη Δημοκρατία στην Ελλάδα. Το τελικό συμπέρασμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορεί να συνοψιστεί (κατά τη δική μου επιστημονική ανασυγκρότηση) στα εξής δύο σημεία: η Ελληνική Δημοκρατία (αυτό είναι το όνομα της χώρας μας) αντιμετωπίζει προβλήματα που έχουν να κάνουν μ’ αυτό που στην πολιτική φιλοσοφία ονομάζουμε: δημοκρατική αρχή. Δεν λειτουργούν οι θεσμοί του κράτους δικαίου, ούτε τα συστήματα ελευθερίας της έκφρασης. Και το άλλο σημείο της απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναφέρεται σ’ ένα μείζον ενδοθεσμικό ζήτημα της Ελληνικής Δημοκρατίας, το οποίο ορίζεται ως εύρος ισχύος της δημοκρατικής αρχής. Χρησιμοποιώ τον γερμανικό όρο: Geltung (δηλ. τις δυνατότητες εφαρμογής της δημοκρατίας) επειδή σκέπτομαι ότι όλοι αυτοί οι δημοκρατικοί θεσμοί της Δύσης δεν έγιναν αποδεκτοί από το ελληνικό πολιτικό σύστημα.
Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ανάμεσα σε δύο δημοκρατικές και θεσμικές οντότητες της Δύσης, όπως είναι η Ελληνική Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για πρώτη φορά διεξάγεται ένας διάλογος ελεύθερος και ανεξουσίαστος. Και ωστόσο διαπιστώνουμε ότι η ανώτατη αρχή της Ελληνικής Δημοκρατίας αρνείται να συμμετάσχει στον διάλογο. Οταν η Ευρωπαϊκή Ενωση για λιγότερο σοβαρά ζητήματα δημοκρατικής λειτουργίας, όπως π.χ. στην περίπτωση της Ουγγαρίας, είχε αποφανθεί ότι η Ουγγαρία είναι κράτος εκτός της δημοκρατικής συμμαχίας, η Ελλάδα πρωτοστατούσε σε αρνητικούς χαρακτηρισμούς.
Επανέρχομαι και τονίζω ότι η απάντηση στην απόφαση του ανώτατου κοινοβουλευτικού οργάνου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (δηλ. του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) μπορεί να δοθεί μόνον από το ανώτατο συνταγματικό όργανο της Ελληνικής Δημοκρατίας που ονομάζεται Προεδρία της Δημοκρατίας. Το ερώτημα παραμένει: λειτουργεί η Δημοκρατική Αρχή στην Ελλάδα του 21ου αιώνα;
ΥΓ. Μόλις τώρα ενημερώθηκα ότι η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου συγκαλείται να απαντήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μια τέτοιου τύπου εξέλιξη αποδεικνύει ότι η Ελλάδα ως πολιτική κοινωνία που συμμετέχει ως κράτος-μέλος στην Ευρωπαϊκή Ενωση αυτοκαταργείται ως συνομιλητής στην ευρωπαϊκή δημόσια γνώμη. Στο επίδικο ζήτημα: εάν η Ελλάδα είναι δημοκρατικό κράτος δικαίου, ο Ελληνας ομιλητής στην ευρωπαϊκή δημόσια κοινή γνώμη για το σχετικό ζήτημα δεν είναι ούτε τα δικαστήρια, ούτε η κυβέρνηση, ούτε τα κόμματα, αλλά η Ανώτατη Αρχή της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, δηλ. Ο(Η) ΠΡΟΕΔΡΟΣ της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας