Η «προσγείωση» Χριστοδουλίδη στην πραγματικότητα

Το 2024 αποδεικνύεται το πιο καθοριστικό έτος για το πολιτικό μέλλον του Νίκου Χριστοδουλίδη, του πολιτικού που αιφνιδίασε πριν από 12 μήνες αναλαμβάνοντας την προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μπαίνει στον δεύτερο χρόνο της πενταετούς θητείας του και τα γεγονότα γύρω του σε σχέση με το Κυπριακό και την εσωτερική διακυβέρνηση γίνονται ολοένα και πιο πιεστικά. Η κληρονομιά που πήρε από τον τέως πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη αποδεικνύεται πολύ βαριά για να τη σηκώσει και ο ίδιος κινδυνεύει να απολέσει την εμπιστοσύνη των πολιτών ότι όντως μπορεί να κυβερνήσει.

Με βάση σειρά μετρήσεων της κοινής γνώμης, η δημοτικότητα του Χριστοδουλίδη πέφτει συνεχώς, διαψεύδοντας τις προσδοκίες των ψηφοφόρων – ακόμα και εκείνων που τον ψήφισαν, μόλις έναν χρόνο μετά την εκλογή του. Οι μετρήσεις αυτές τοποθετούν τον Ν. Χριστοδουλίδη στο ναδίρ, με μόνο 20% θετικές κρίσεις των πολιτών. Το 45% διαμόρφωσε ήδη μια αρνητική εικόνα για τον πρόεδρο, ενώ το 35% είναι ουδέτερο. Κανείς πρόεδρος στο παρελθόν δεν κατέγραψε τέτοια πτώση. Τι μεσολάβησε; Προφανώς, η προσγείωση στην πραγματικότητα!

Η πραγματικότητα

Πριν από 12 μήνες ακριβώς, ο Χριστοδουλίδης πέρασε το κατώφλι του Προεδρικού κερδίζοντας τις εκλογές, έχοντας απέναντί του τα δύο μεγάλα κόμματα, τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ. Το πέτυχε όμως κάτω από ιδιάζουσες συνθήκες που τον ευνόησαν: οι αδυναμίες των αντιπάλων του, η έλλειψη συγκροτημένου αντιπολιτευτικού λόγου, η απογοήτευση από τα πολλαπλά αδιέξοδα (Κυπριακό, διαφθορά κ.λπ.) Κυρίως, όμως, αυτό που τον ευνόησε ήταν η μεθόδευση Αναστασιάδη να τον βάλει περίτεχνα στο προσκήνιο, παγιδεύοντας όλο το κομματικό σύστημα. Με τη στήριξη Αναστασιάδη, ο Χριστοδουλίδης πήρε από τον α’ γύρο ανέλπιστο «μπόνους» από τον ΔΗΣΥ και πέρασε στον β’ γύρο, όπου τον ανέμεναν για να τον στηρίξουν η Ακροδεξιά (ΕΛΑΜ), συντηρητικές δυνάμεις και η Εκκλησία.

Η εκλογή Χριστοδουλίδη στην προεδρία, όμως, αποδεικνύεται πολύ νωρίς μια σκληρή δοκιμασία για τον ίδιο. Αλλο είναι να μοιράζει αόριστες προεκλογικές υποσχέσεις στο εκλογικό σώμα κι άλλο είναι να βρίσκεται στη θέση του προέδρου και να κυβερνά. Η εμπειρία του (κυβερνητικός εκπρόσωπος και ΥΠΕΞ), καθώς και οι σχέσεις που έφτιαξε με τα ΜΜΕ δεν ήταν ποτέ επαρκή εφόδια για να τον μεταμορφώσουν σε στιβαρό πρόεδρο.

Σε έναν χρόνο, φάνηκαν όλα τα μειονεκτήματά του: αναποφασιστικότητα, έλλειψη στρατηγικής, απουσία σχεδίου. Οι δημοσκοπήσεις, βέβαια, αποτυπώνουν μόνο τη συγκυρία και μπορεί να αλλάξουν. Η τάση, όμως, είναι καθοδική και σχετίζεται με ποιοτικά στοιχεία, όπως η παθητική στάση του σε ζητήματα διαφθοράς, η εκμετάλλευση παράλογων προνομίων, η αδυναμία του να πλαισιωθεί από επαρκείς υπουργούς και συνεργάτες για να δώσει ουσιαστικό κυβερνητικό έργο. Η δε εμμονή του στην επικοινωνία, σε κοινωνικές εκδηλώσεις και εξαγγελίες χωρίς περιεχόμενο, τελικά επιδείνωσε την εικόνα του.

Ετος δοκιμασίας

Αν ο Χριστοδουλίδης δεν ανακάμψει πολιτικά εντός του 2024, πολλοί εκτιμούν ότι δεν θα ανακτήσει την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης. Το πολιτικό κεφάλαιό του θα εξανεμιστεί, μαζί και η προοπτική επανεκλογής του το 2028.

Το τρέχον έτος είναι κατ’ εξοχήν έτος Κυπριακού! Με τον διορισμό της απεσταλμένης του γενικού γραμματέα, οι διεργασίες γύρω από το Κυπριακό εκτιμάται ότι θα κορυφωθούν μέχρι το καλοκαίρι και θα κριθούν εντός του έτους: είτε θα υπάρξει ανατροπή και ραγδαία έξοδος από τη στασιμότητα είτε το πρόβλημα θα υποτροπιάσει και θα οδηγηθεί σε άλλους δρόμους.

Το Κυπριακό δεν εμφανίζεται ως πρωτεύον ζήτημα στις δημοσκοπήσεις, αλλά είναι δυνατόν να μετατραπεί σε τέτοιο, αν συνδυαστεί με εξελίξεις προς τη θετική ή την αρνητική κατεύθυνση. Παράλληλα, αυτό είναι βαρόμετρο στις τοποθετήσεις που κάνουν οι πολιτικές δυνάμεις, γι’ αυτό ορισμένες λαμβάνουν από τώρα θέση. Ο ΔΗΣΥ υπό την ηγεσία της νέας προέδρου του Αννίτας Δημητρίου παραμένει σταθερός στη γραμμή επιδίωξης ρεαλιστικής λύσης, απαιτώντας από τον Χριστοδουλίδη να ξεκαθαρίσει τις θέσεις του και να πείσει τον γενικό γραμματέα.

Στο ξεκαθάρισμα θέσεων, η Α. Δημητρίου καθόρισε ως κρίσιμο σημείο σε γραπτό υπόμνημά της την αποδοχή της πολιτικής ισότητας και την αποτελεσματική συμμετοχή στην εκτελεστική εξουσία (μία τουρκοκυπριακή ψήφος για τη διαμόρφωση πλειοψηφικής απόφασης με Ελληνοκυπρίους). Πρόκειται ακριβώς για το σημείο όπου –μαζί με την εκ περιτροπής προεδρία και μικτή εκλογή– κρίνεται από τον ΟΗΕ η ελληνοκυπριακή ηγεσία, κατά πόσο θέλει να προχωρήσει για λύση. Αυτή την περίοδο, η Αννίτα Δημητρίου συμπληρώνει κύκλο επαφών με κόμματα και ηγετικές προσωπικότητες της τουρκοκυπριακής κοινότητας, σε μία ακόμα κίνηση ουσίας σε σχέση με το Κυπριακό.

Ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ Στέφανος Στεφάνου είναι επίσης σταθερός στις προτάσεις που θέτει ενώπιον του Χριστοδουλίδη για τους χειρισμούς ώστε να σπάσει το αδιέξοδο. Το ΑΚΕΛ υποστηρίζει ανοίγματα προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα και καταθέτει συγκεκριμένη εισήγηση για τη διαχείριση του φυσικού αερίου σε συνθήκες προόδου για λύση (υπογραφή στρατηγικής συμφωνίας) για να σπάσει το αδιέξοδο.

Με τις θέσεις των μεγάλων κομμάτων διαφωνούν σχεδόν ριζικά οι πλείστες πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ, προφανώς το ΕΛΑΜ, ουδέποτε συμφώνησαν με συμφωνημένα κείμενα στις προηγούμενες φάσεις διαπραγματεύσεων, ενώ συχνά απορρίπτουν φανερά ή συγκεκαλυμμένα τη λύση της ομοσπονδίας. Είναι άγνωστο πώς θα χειριστεί τους κομματικούς συμμάχους του ο Ν. Χριστοδουλίδης αν χρειαστεί να κάνει χειρισμούς με τον ΟΗΕ και να δείξει ευελιξία, όπως του ζητά ο γενικός γραμματέας. Πόσο ακόμα να προβεί σε αποφασιστικά βήματα για να σπάσει το αδιέξοδο;

Εκλογικό έτος

Το 2024 είναι ταυτόχρονα εκλογικό έτος, κατά το οποίο οι πολιτικές δυνάμεις θα μετρήσουν τις δυνάμεις τους, έστω σε κλίμα πιο χαλαρής ψήφου (ευρωπαϊκές και τοπικές εκλογές). Στις δημοσκοπήσεις ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ συγκεντρώνουν –χωρίς αναγωγές– από περίπου 19%, αλλά ακολουθεί το ΕΛΑΜ με 10% που συνεχίζει να ανεβαίνει και καθίσταται ρυθμιστικό «τρίτο κόμμα».

Το ΔΗΚΟ υποχωρεί στην τέταρτη θέση με 8%, ενώ ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ και Οικολόγοι περιορίζονται στο 2-3%. Κατά κάποιο τρόπο, οι τωρινές επιδόσεις των ιστορικών κομμάτων συνιστούν την απόλυτη τιμωρία τους από το εκλογικό σώμα: ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, που εξέφρασαν διαχρονικά τη μετριοπαθή γραμμή στο Κυπριακό, διατηρούν μέτρια ποσοστά και βρίσκονται εκτός εξουσίας. Τα άλλα κόμματα (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ) που πότισαν την κοινή γνώμη με εθνικισμό και απορριπτισμό βλέπουν τώρα τους ψηφοφόρους τους να γλυκοκοιτάζουν την Ακροδεξιά και το ΕΛΑΜ.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου