Η υπόδειξη του υπουργού Παιδείας στις διοικήσεις των ΑΕΙ που τελούν υπό κατάληψη, να διεξαγάγουν διαδικτυακά τις εξετάσεις του χειμερινού εξαμήνου αποκαλύπτει ότι στο στόχαστρο των κυβερνητικών πρωτοβουλιών βρίσκονται τελικά το πλήρες αυτοδιοίκητο και η ακαδημαϊκή ελευθερία. Πρόκειται για προσβολή του άρθρου 16 του Συντάγματος στον ίδιο του τον πυρήνα.
Συγκεκριμένα, ο υπουργός με την εγκύκλιό του εμφανίζεται δήθεν να προτείνει απλώς στις Συγκλήτους να αποφασίσουν οι ίδιες τη διαδικτυακή διεξαγωγή των εξετάσεων, στο πλαίσιο της γενικής τους αρμοδιότητας, καθώς ο νόμος Κεραμέως προβλέπει τέτοια δυνατότητα αν συντρέχουν ειδικές περιστάσεις ή ανωτέρα βία. Ταυτόχρονα επισημαίνει ότι (α) η παράταση του εξαμήνου επιτρέπεται μόνο για λόγους ανωτέρας βίας και, κυρίως, (β) να βαφτίσει τις καταλήψεις απλώς ως ειδική περίσταση. Τι σημαίνει αυτό; Μα, ότι, κατά το υπουργείο, απαγορεύεται να παραταθεί το εξάμηνο λόγω καταλήψεων και άρα ότι αυτό που οι Σύγκλητοι των ΑΕΙ υπό κατάληψη «δύνανται» να αποφασίσουν για να μη χαθεί το εξάμηνο είναι υποχρεωτικά μόνο ένα πράγμα: διαδικτυακές εξετάσεις. Η νομιμότητα αυτής της εγκυκλίου είναι ιδιαίτερα προβληματική:
Πρώτα απ’ όλα εμφανίζει αυθαίρετα ως δεδομένη μια πολύ αμφιλεγόμενη ερμηνεία του τι είναι «ανωτέρα βία». Ανωτέρα βία κατά τα δικαστήρια δεν είναι μόνον λιμοί και καταποντισμοί αλλά και οτιδήποτε απρόβλεπτο τελεί πλήρως εκτός του ελέγχου κάποιου υπόχρεου, όπως εν προκειμένω των ΑΕΙ που αδυνατούν να κάνουν τις προγραμματισμένες εξετάσεις. Αρκεί να λεχθεί ότι πολλά νομοθετήματα σήμερα (λ.χ. ο Κώδικας Δικτύου Διανομής Φυσικού Αερίου ή η νομοθεσία για τους επιβατικούς ναύλους) αναφέρουν ρητά τις απεργίες ως λόγο ανωτέρας βίας.
Η εγκύκλιος όμως δεν είναι νόμιμη γιατί στην πραγματικότητα επέχει θέση όχι απλής υπόδειξης, όπως παριστάνει, αλλά υπηρεσιακής εντολής προς τα πανεπιστημιακά όργανα διοίκησης, όσο και ατομικά στους καθηγητές. Αυτό φρόντισε να καταστήσει κρυστάλλινα σαφές με νέα εγκύκλιο ο γενικός γραμματέας του υπουργείου κάνοντας ευθέως λόγο για «δεσμία αρμοδιότητα» των πανεπιστημιακών οργάνων.
Κατά το Σύνταγμα φορείς ακαδημαϊκής ελευθερίας είναι καθεμιά και κάθε διδάσκων σε ΑΕΙ ατομικά, αλλά και συλλογικά, όλες και όλοι μαζί. Το πλήρως αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ αποτελεί την πρωταρχική θεσμική εκδήλωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας στη συλλογική της διάσταση. Η δε ακαδημαϊκή ελευθερία στον πυρήνα της αφορά ακριβώς το τι και πώς θα διδάσκεται και θα εξετάζεται. Γι’ αυτό άλλωστε η υπουργική εγκύκλιος προσπαθεί να τηρήσει τα προσχήματα κάνοντας λόγο για δυνατότητα δήθεν των Συγκλήτων να αποφασίσουν τις διαδικτυακές εξετάσεις. «Υποδεικνύοντας» ως δήθεν υποχρεωτική επιλογή τις διαδικτυακές εξετάσεις υπουργός και γενικός γραμματέας υποβιβάζουν τα πανεπιστήμια και τους πανεπιστημιακούς από πλήρως αυτοδιοικούμενους φορείς και δημόσιους λειτουργούς με ακαδημαϊκή ελευθερία σε απλά υπηρεσιακά όργανα και απλούς δημόσιους υπαλλήλους, αντίστοιχα, που υπόκεινται στις υπηρεσιακές εντολές των προϊσταμένων τους.
Αυτόν τον υποβιβασμό επιτείνει η πρωτοβουλία τοπικής Εισαγγελίας να διερευνήσει προκαταρκτικά ευθύνες πανεπιστημιακών που αρνούνται να διεξαγάγουν διαδικτυακές εξετάσεις. Τέτοια ευθύνη θα συνέτρεχε μονάχα αν η υπακοή των καθηγητών ΑΕΙ στις υποδείξεις του υπουργού είναι υπηρεσιακό τους καθήκον. Αν το ΑΕΙ δεν είναι παρά ένας πάροχος εκπαιδευτικής υπηρεσίας και οι καθηγητές απλοί υπάλληλοί του, φυσικό είναι να αναρωτηθεί κανείς γιατί να μην είναι ιδιωτικό.
Ωστόσο, στην περίπτωση ορισμένων ΑΕΙ η υπόθεση της διαδικτυακής εξέτασης έχει κι άλλες παραμέτρους. Γιατί, όπως καθιστά σαφές η υπουργική εγκύκλιος, η υπόδειξη προς τις Συγκλήτους να αποφασίσουν αυτές το αν θα γίνουν διαδικτυακά οι εξετάσεις αφορά τα ΑΕΙ που δεν διαθέτουν ακόμη εσωτερικό κανονισμό. Το ΑΠΘ όμως διαθέτει ήδη εσωτερικό κανονισμό που προβλέπει ότι o προγραμματισμός και η διεξαγωγή των εξετάσεων ανήκουν στην αρμοδιότητα των Τμημάτων και όχι της Συγκλήτου. Καμία δεσμευτικότητα λοιπόν δεν μπορεί να έχει η απόφαση της Συγκλήτου ΑΠΘ να γίνουν υποχρεωτικά οι εξετάσεις μέσω διαδικτύου, αφού λήφθηκε από αναρμόδιο όργανο.
Οσο λοιπόν σημαντικό κι αν είναι το αδιάβλητο των εξετάσεων, το να αρνείται για μόνο τον λόγο αυτό να τις διεξαγάγει διαδικτυακά, υπονοεί ότι αποδέχεται κατ’ αρχήν τον υποβιβασμό του σε απλό διοικητικό υπάλληλο. Γιατί μόνο σε κατώτερο ιεραρχικά υπάλληλο πληροφορικής υποστήριξης θα έστελνε κάποιος, όπως έκανε η μεταβατική πρυτανεία ΑΠΘ προς όλους τους διδάσκοντες, ένα ακατανόητο για τους μη πληροφορικούς πολυσέλιδο τεχνικό εγχειρίδιο διαδικτυακών ρυθμίσεων, για να αντικαταστήσουν από μόνοι τους τη διά ζώσης εξέταση με διαδικτυακή. Είναι δυνατόν υπουργείο, Σύγκλητοι και Πρυτανείες να πιστεύουν στα σοβαρά ότι μπορούν να διεξαχθούν κυριολεκτικά σήμερα διαδικτυακές εξετάσεις και μάλιστα αδιάβλητες; Τότε γιατί επιμένουν; Οποια απάντηση κι αν δίνει κανείς σε αυτό, ένα είναι σίγουρο, ότι αυτό δεν γίνεται για το δημόσιο συμφέρον της εύρυθμης εκπαιδευτικής διαδικασίας αλλά για κάποιον άλλο σκοπό. Αυτό στη φρασεολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει όνομα: κατάχρηση εξουσίας.
*Επίκουρος καθηγητής στη Νομική Σχολή ΑΠΘ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας