Με τη δολοφονία του Ολλανδού ηγέτη William του Σιωπηλού1 η δυναμική για έναν μετασχηματισμό των Κάτω Χωρών παραμερίστηκε.
Η καταστροφή της Αμβέρσας το 1585 από τον ισπανικό στρατό και το κλείσιμο του Χρηματιστηρίου της κατέληξαν στη «μεγάλη έξοδο» των νότιων επαρχιών της Ολλανδίας προς τον Βορρά, με πάνω από 19.000 εμπόρους, τραπεζίτες και χρηματιστές να εγκαταλείπουν την Αμβέρσα για να εγκατασταθούν στο Αμστερνταμ, όπου οι πρώτες σπεκουλαδόρικες πρακτικές του εκεί χρηματιστηρίου συμφωνούσαν με το νέο βενετσιάνικο τραπεζικό μοντέλο, σκοπεύοντας να εγκατασταθεί εκεί η νέα χρηματιστηριακή πρωτεύουσα για την αυτοκρατορία.
Τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας ήρθαν με την ίδρυση της Ολλανδικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών2 το 1602, του νέου Χρηματιστηρίου του Αμστερνταμ το 1608 και της Τράπεζας του Αμστερνταμ το 1609. Τον ίδιο χρόνο η βενετσιάνικη Γερουσία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή εξουσία που αναγνώρισε επίσημα την ανεξαρτησία της Ολλανδίας από την Ισπανία, προχωρώντας και σε ανταλλαγή πρεσβευτών.
Μέσα σε λίγα χρόνια, η οικονομική επανάσταση του Αμστερνταμ αντιγράφηκε από πολλούς άλλους, όπως οι Τράπεζες του Αμβούργου και της Σουηδίας, και κυρίως από παραθαλάσσιες πόλεις που ήταν συνδεδεμένες με τη Χανσεατική Λίγκα3. Το επόμενο βήμα της Βενετίας για να μονιμοποιήσει αυτή τη μετατόπιση προς τον Βορρά ήταν η σύνδεση της Ολλανδίας πιο κοντά με αυτήν, ενώ ταυτόχρονα η Βενετία μηχάνευε έναν παρόμοιο μετασχηματισμό στην Αγγλία, με την πάλη της εναντίον της Ρώμης του Πάπα και με την πρόκληση του τριακονταετούς πολέμου4.
Η ηγεσία του Sarpi κατά της παπικής επίκρισης (inderdict) και η ανεπιτυχής απόπειρα της δολοφονίας του τον μετέτρεψαν σε ήρωα του Προτεσταντισμού. Ο Sarpi έγινε διάσημος στους πολιτικούς, θρησκευτικούς και διανοητικούς κύκλους σε Γενεύη, Παρίσι, Λονδίνο, Αμστερνταμ και αλλού. Καθώς εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη οι ειδήσεις για την επίκριση, ο πρώτος που υπερασπίστηκε τη Βενετία ήταν ο επικεφαλής των ολλανδικών τάξεων, ο Μαυρίκιος του Nassau5, προσφέροντας τις υπηρεσίες του στη Βενετία.
Από το 1610 ώς το 1618 υπήρξε η κατάσταση του ακήρυχτου πολέμου ανάμεσα στη Βενετία και την Ισπανία των Αψβούργων, κατά τον οποίο η Βενετία και οι Κάτω Χώρες είχαν συνάψει μια ακήρυχτη στρατιωτική συμμαχία. Αργότερα, κατά τον πόλεμο του 1615-1617 της Βενετίας με την Αυστρία των Αψβούργων, 5.000 ολλανδικά στρατεύματα υπηρέτησαν υπό τις διαταγές της Βενετίας και 12 ολλανδικά πολεμικά πλοία μπλόκαραν την Αδριατική για να εμποδίσουν τη βοήθεια των Ισπανών προς την Αυστρία.
Ο Henry Wotton, Αγγλος πρεσβευτής στη Βενετία και συκοφάντης του Sarpi, δούλεψε ασταμάτητα ώστε ο Αγγλος βασιλιάς Ιάκωβος Ι (James I) να συνάψει στρατιωτική συμμαχία με τη Βενετία. Το σχέδιο του Sarpi ήταν να σύρει τους Ολλανδούς, τον Ιάκωβο Ι της Αγγλίας και τους Γερμανούς Προτεστάντες πρίγκιπες σε έναν πόλεμο εναντίον της Ισπανίας, του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των Παπικών.
Το χάος που θα προέκυπτε θα επέστρεφε στη Γαλλία, αναβιώνοντας τους θρησκευτικούς της πολέμους μετά τη δολοφονία του βασιλιά Ερρίκου του 4ου. Ως αποτέλεσμα, η κληρονομιά των Κοινοπολιτειών του Λουδοβίκου του 11ου και του Ερρίκου του 7ου θα αχρηστευόταν και νέοι κλώνοι της Βενετίας θα εγκαθίσταντο στο Λονδίνο και στο Αμστερνταμ.
1. William του Σιωπηλού ή William της Οράγγης (1533-1584). Ηγέτης της εξέγερσης των Ολλανδών εναντίον των Ισπανών Αψβούργων, ξεκινώντας από τον 80ετή πόλεμο (1568-1648), που κατέληξε στην ανεξαρτησία των Ενωμένων Επαρχιών το 1648.
2. Σε συντομογραφία VOC (Dutch East India Company). Ιδρύθηκε με βάση Καταστατικό Χάρτη το 1602. Η πρώτη μετοχική εταιρεία στον κόσμο, με μονοπώλιο διάρκειας 21 ετών, για να προωθήσει εμπορικές δραστηριότητες στην Ασία με σχεδόν κυβερνητική δικαιοδοσία, τη δυνατότητα να διεξάγει πολέμους, να φυλακίζει και να εκτελεί καταδίκους, να συνάπτει συμφωνίες, να ιδρύει αποικίες και να κόβει το νόμισμά της. Είχε τεράστια κέρδη από το μονοπώλιο των μπαχαρικών και το δουλεμπόριο.
3. Χανσεατική Λίγκα. Μεσαιωνική εμπορική και αμυντική ομοσπονδία εμπορικών συντεχνιών και εμπορικών πόλεων στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Οι μεταβαλλόμενες δομές στην οικονομία και η πολιτική έλλειψη αξιόπιστων δομών εξουσίας προκάλεσαν το 1669 τη διάλυσή της.
4. Τριακονταετής πόλεμος, από τους μεγαλύτερους και έντονα καταστροφικούς πολέμους της ευρωπαϊκής ιστορίας, από το 1618 μέχρι το 1648, συνέχιση της θρησκευτικής σύγκρουσης που άρχισε με τη Μεταρρύθμιση στο εσωτερικό της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Διεξήχθη στην Κεντρική Ευρώπη, όπου τότε 4,5 ώς 8 εκατομμύρια στρατιώτες και άμαχοι πέθαναν από τις μάχες, τους λοιμούς και τις αρρώστιες.
5. Μαυρίκιος του Nassau ή Μαυρίκιος πρίγκιπας της Οράγγης (1567-1625), στην υπηρεσία των ανεξάρτητων ολλανδικών επαρχιών, έχοντας κυρίως στρατιωτικά καθήκοντα, αλλά και τη διαμόρφωση της ολλανδικής εξωτερικής πολιτικής, με σχεδόν βασιλική εξουσία.
*Ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας