Το πολυσυζητημένο νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών έφερε στο προσκήνιο μια παρανόηση που γίνεται σχετικά με τη διαφορά του πολιτικού από τον θρησκευτικό γάμο. Η πλειονότητα των πολιτών θεωρεί ότι πρόκειται για δύο διαφορετικούς γάμους, που δεν έχουν το ίδιο κύρος. Ορισμένοι, εδώ και δεκαέξι χρόνια, δεν είναι ακόμη ενημερωμένοι για τις διαφορές του γάμου από το σύμφωνο συμβίωσης. Τέλος, στο πρόσφατο ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας για τα ομόφυλα ζευγάρια, διαφαίνεται επίσης μια σύγχυση σε ό,τι αφορά τον πολιτικό και τον θρησκευτικό γάμο.
Διαφέρουν, λοιπόν, ή ταυτίζονται ο πολιτικός και ο θρησκευτικός γάμος; Και ναι και όχι. Η διαφορά των δύο γάμων έγκειται μόνο στον τύπο της τέλεσής τους. Ο ένας γίνεται στο δημαρχείο και ο άλλος στην εκκλησία. Ομως η λειτουργία τους και οι έννομες συνέπειές τους είναι ακριβώς οι ίδιες. Ο γάμος είναι ένας, αποτελεί μια αστική σύμβαση ακόμα και όταν τελείται με τον θρησκευτικό τύπο, και στην πραγματικότητα μόνο για λόγους συντομίας αναφερόμαστε στον πολιτικό ή θρησκευτικό γάμο, ενώ σωστό θα ήταν να μιλάμε για πολιτικό ή θρησκευτικό τύπο του γάμου.
Σε κάθε περίπτωση, κατά τον Αστικό μας Κώδικα, ο θρησκευτικός γάμος τελείται σύμφωνα με τους κανόνες του δόγματος ή του θρησκεύματος κατά το οποίο γίνεται η ιεροτελεστία. Αρα, αν δύο ομόφυλοι, που είναι χριστιανοί ορθόδοξοι, θελήσουν να παντρευτούν στην εκκλησία, ο ιερέας θα αρνηθεί να τελέσει τον γάμο τους, αφού οι κανόνες της Εκκλησίας απαιτούν ως προϋπόθεση του γάμου τη διαφορά φύλου. Μπορούν όμως φυσικά οι ομόφυλοι να προσφύγουν στον πολιτικό γάμο. Εξάλλου, αν τυχόν το ομόφυλο ζευγάρι ασπάζεται μια θρησκεία που δεν απαιτεί τη διαφορά του φύλου, μπορεί να συνάψει στην Ελλάδα και θρησκευτικό γάμο, σύμφωνα με τους κανόνες της θρησκείας του, όπως ορίζει ο ελληνικός Αστικός Κώδικας.
Με τα δεδομένα αυτά, που από νομική άποψη είναι αδιαμφισβήτητα, η σημασία του ανακοινωθέντος της Εκκλησίας είναι ότι θέλει να επηρεάσει απλώς τα μέλη της και να υπενθυμίσει στους Ελληνες πολίτες το περιεχόμενο των κανόνων της. Γι’ αυτό και διαβάζουμε στο ανακοινωθέν ότι ο γάμος είναι «Ιερό Μυστήριο», ότι «η δυαδικότητα των φύλων προέρχεται από τον Θεό» και ότι «η ιερότητα της ένωσης άνδρα και γυναίκας παραπέμπει στη σχέση του Χριστού και της Εκκλησίας». Εν όψει όλων αυτών, η Ιερά Σύνοδος καταδικάζει απερίφραστα τον γάμο των ομοφύλων και την ομόφυλη κοινή γονεϊκότητα (μέσω υιοθεσίας ή παρένθετης μητρότητας), υποβιβάζοντας ρητά το ζήτημα της ισότητας στον γάμο σε θέμα των «σεξουαλικών επιλογών των ομοφυλόφιλων ενηλίκων».
Βέβαια, η Εκκλησία παραδέχεται ότι «η πολιτεία είναι αυτή που νομοθετεί» και αναγνωρίζει τον περιορισμένο ρόλο της για ενημέρωση απλώς των πολιτών στο πλαίσιο της «ποιμαντικής της ευθύνης». Παρ’ όλα αυτά, με το ανακοινωθέν της δημιουργεί ηθικά και πρακτικά ζητήματα. Εχοντας στον πυρήνα της διδασκαλίας της την αγάπη, πώς δικαιολογείται να αγνοεί την εξέλιξη στις μέρες μας των αντιλήψεων για την επέκταση της ισότητας των πολιτών στον γάμο και να ενθαρρύνει τη διακριτική μεταχείριση σε βάρος των ομοφυλόφιλων πολιτών; Και αν αυτοί οι πολίτες συμβαίνει να είναι πιστοί χριστιανοί, τι θα κάνει; Θα τους αποπέμψει από τους κόλπους της, θα αρνηθεί να τους «κοινωνήσει» ή θα αρνηθεί να βαφτίσει τα παιδιά που θα υιοθετήσουν;
Η επίσημη Εκκλησία έχει σταθεί πολλές φορές στην ιστορία απέναντι στην πολιτεία. Για παράδειγμα, στα θέματα του πολιτικού γάμου και των ταυτοτήτων είχε προκαλέσει και θορυβώδεις δημόσιες εκδηλώσεις, που ακόμη τις θυμόμαστε. Καλλιεργείται έτσι ένας βαθιά συντηρητικός και διχαστικός λόγος, που βλάπτει και την ίδια την Εκκλησία. Στην πραγματικότητα ο υποψιασμένος πολίτης αντιλαμβάνεται ότι παίζονται παιχνίδια εξουσίας, ενώ ο προορισμός της Εκκλησίας είναι να λειτουργεί ως πνευματική κοινότητα ταγμένη στην ανακούφιση του ποιμνίου της.
Ευτυχώς που η πολιτεία πάντως σέβεται και ανταποκρίνεται στον δικό της προορισμό και ρόλο. Η ψήφιση του νόμου για τα ομόφυλα ζευγάρια συνιστά έναν απαραίτητο νομοθετικό εκσυγχρονισμό και εναρμόνιση με τις συνταγματικές και διεθνείς αρχές για την ισότητα των πολιτών και την απαγόρευση των διακρίσεων, που τοποθετεί πλέον το οικογενειακό μας δίκαιο εκεί που του αξίζει: στη χορεία των σύγχρονων συμπεριληπτικών ευρωπαϊκών νομοθεσιών, που σέβονται τη διαφορετικότητα, ευαισθητοποιούνται από τις κοινωνικές αλλαγές και προωθούν την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
* Ομότιμη καθηγήτρια του Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έχοντας αφιερώσει τα περισσότερα χρόνια της προπτυχιακής και μεταπτυχιακής διδασκαλίας της στο Οικογενειακό Δίκαιο και έχοντας εκδώσει δίτομο σχετικό σύγγραμμα. Υπήρξε μέλος τεσσάρων νομοπαρασκευαστικών επιτροπών για την αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου και στις δύο από αυτές υπήρξε πρόεδρος (ν. 4356/2015 για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια και ν. 4491/2017 για την αναγνώριση ταυτότητας φύλου).
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας