Ανυπεράσπιστοι μέσα στα αστικά μας μικροφρούρια

Ο όρος ξεπερνάει κατά πολύ τα εξειδικευμένα πλαίσια της ψυχανάλυσης· η ίδια η πραγματικότητα των «αναπτυγμένων» χωρών είναι πια αβάσταχτη μέσα από τη διαρκή αβεβαιότητα για το άμεσο μέλλον, τον φόβο για την επόμενη στιγμή, το αίσθημα του ανέστιου που κυριεύει τα άτομα.

Εχουν προ πολλού καταλυθεί οι κοινωνικοί δεσμοί που προστάτευαν τους πολίτες, η κοινότητα, η γειτονιά, η καταφυγή σε δομές κρατικής πρόνοιας και όχι προσωρινών ασύλων ή σκόρπιων εθελοντικών υπηρεσιών.

Καμιά θωρακισμένη πόρτα, βαριά κλειδαριά, εγκατάσταση συναγερμού, ούτε καν τα παγωμένα, αφιλόξενα βλέμματα προς τους άλλους για να μη μας πλησιάζουν πολύ –αυτοί οι «άλλοι» των οποίων την πιθανή εγγύτητα εκλαμβάνουμε ως απειλή–, τίποτε απ’ όλα αυτά δεν είναι αρκετό για να νιώθει κανείς ασφαλής.

Το αντίθετο, όσο περισσότερο πασχίζουν τα άτομα να περιχαρακωθούν μέσα στα αστικά τους μικροφρούρια, άλλο τόσο ανοίγει και μεγαλώνει η ανασφάλεια γιατί οι εχθροί αυτής της συνθήκης αυξάνονται με την ίδια ταχύτητα που παράγει και ανακυκλώνει τις αιτίες της.

Το διαμέρισμα μπορεί να πλημμυρίσει από ένα τσουνάμι, το σπίτι μπορεί να καεί από μια πυρκαγιά, η κατοικία-καταφύγιο δεν μπορεί να αποτρέψει τον ένοικό του από τον φόβο καθώς έχει ανοίξει την τηλεόραση και μόλις έχει μάθει για κάποιο φριχτό έγκλημα στη διπλανή πολυκατοικία και ούτω καθ’ εξής.

Τι γίνεται όμως μέσα στο ίδιο το σπίτι εκείνων των ανθρώπων που, αν και θέλουν, δεν μπορούν να δραπετεύσουν απ’ αυτό;

Τι γίνεται όταν αυτός ο ύστατος θύλακας προστασίας από έναν τρομακτικό κόσμο καταρρέει εσωτερικά από τα ίδια τα μέλη του;

Οταν μια γυναίκα κακοποιείται από τον σύντροφό της, όταν ένα παιδί γίνεται άθυρμα του θυμού και του μίσους των γονιών του και αυτό το ίδιο παιδί μετατρέπεται από θύμα σε θύτη χτυπώντας βάναυσα τους συμμαθητές του;

Κι ακόμα παραπέρα: Τι γίνεται όταν κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τον ίδιο του τον εαυτό, έναν εαυτό ξένο μέσα του, έναν εαυτό που δεν τον αντέχει ο ίδιος και τον κουβαλά σαν ένα παράπλευρο βάρος, σαν μια ισόβια ποινή;

Δεν υπάρχει σπίτι για κανέναν, το μέσα της κατοικίας και το έξω του κόσμου έχουν γίνει ένα μπερδεμένο, τρελό κουβάρι. Αόρατες ή ορατές κλωστές κρατάνε και παίζουν τα άτομα στον αέρα. Εκεί, μετέωρα, σαν μαριονέτες κάτω από την ίδια τους τη στέγη αιωρούνται στο κενό σαν παράξενοι αστροναύτες.

Μοιάζει σαν να μην υπάρχει θέληση για ζωή, για αντίδραση σε όλη αυτήν τη γενικευμένη εσωτερική ορφάνια. Και ποιος αισθάνεται ορφανός και έωλος; Αυτός που δεν έχει ρίζα, κέντρο, εστία.

Κι ο άνθρωπος που δεν έχει εστία εντός του, ένα θάλπος ψυχικό και ένα έρμα πνευματικό, δεν αναζητά την αλληλεπίδραση με τους άλλους, αλλά ένα λούτρινο για αγκαλιά ή μια ατέλειωτη σειρά από τηλεταινίες ώσπου να σβήσει η τηλεόραση μαζί με εκείνον το απόγευμα μιας Παρασκευής με βροχή ή με ήλιο πίσω από μια ατέλειωτη σειρά αδρών πολυκατοικιών με χλομούς, κουρασμένους ενοίκους.

1. Στο παρόν κείμενο δεν γίνεται αναφορά στις ορδές των εξαθλιωμένων προσφύγων εξαιτίας πολέμων, κλιματικών καταστροφών και άλλων δεινών που προκάλεσε η ανελέητη παγκοσμιοποίηση των προνομιούχων. Εδώ δεν υπάρχει ασφαλώς θέμα κατοικίας, αλλά κυριολεκτική απόρριψη αυτών των ανθρώπων σε απάνθρωπες χωματερές – χωματερές με πολλά πρόσωπα.

*Συγγραφέας