Οι αποκαλύψεις για τα Panama Papers -και όχι μόνο- είναι η πιο χειροπιαστή απόδειξη ότι σήμερα η τεχνογνωσία αποφυγής της φορολογίας έχει μετατραπεί σε μια πανάκριβη υπηρεσία στην οποία έχουν πρόσβαση μόνο οι πλούσιοι και ισχυροί. Ακόμα χειρότερο είναι ότι πολλοί από αυτούς που έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν τη συγκεκριμένη τεχνογνωσία διαθέτουν και ένα άλλο προσόν, πολύ πιο προσοδοφόρο και αποδοτικό: τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν για ίδιον όφελος αγαθά και υπηρεσίες του Δημοσίου είτε χωρίς να καταβάλουν αντίτιμο, είτε σε τιμές τόσο χαμηλές ώστε να τους εξασφαλίζουν τα... προσχήματα.
Και σε αυτό το «προσόν», που τις περισσότερες φορές παράγει πλούτο, έχουν πρόσβαση ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων και των εταιρειών, που χρησιμοποιούν την «ανωνυμία» την οποία προσφέρουν οι φορολογικοί παράδεισοι αλλά και τις υπηρεσίες που διαθέτει το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα προκειμένου να αβγατίσουν, αλλά και να ασφαλίσουν τα κέρδη τους. Στην πραγματικότητα μιλάμε για μια διαδικασία ανατροφοδοτούμενη -κάτι σαν «αεροπλανάκι- το οποίο παράγει πλούτο είτε άμεσα είτε έμμεσα από τον κόπο και τη συνεισφορά όλων εκείνων που δεν έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν την τεχνογνωσία της νομότυπης φοροαπαλλαγής αλλά και την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τα δημόσια αγαθά.
Αν το καλοσκεφτεί κανείς, πρόκειται για μια αέναη διαδικασία που βασίζεται στην ανισότητα με δύο πρακτικές: η μία με το να μεταθέτουν ένα σημαντικό ή και όλο το βάρος που τους αναλογεί στους «αποκλεισμένους» και η δεύτερη με το να εκμεταλλεύονται δημόσια αγαθά τα οποία αποκτήθηκαν από τα χρήματα που πλήρωσαν όλοι οι άλλοι, οι οποίοι ουσιαστικά επωμίστηκαν και τη συνεισφορά των πλουσίων.
Και κάπου εκεί μπαίνει και η πολιτική. Είτε καλυμμένα είτε απροκάλυπτα οι πολιτικές ηγεσίες του πλανήτη, όσο και αν καταβάλλουν προσπάθειες να ενδυθούν τον μανδύα του αμέτοχου, του ουδέτερου και του αμερόληπτου, στην πραγματικότητα είναι όχι απλώς μέρος του προβλήματος, αλλά αυτές που το δημιουργούν και το διαιωνίζουν. Με τις πολιτικές που εφαρμόζουν προσφέρουν όχι μόνο ανοχή στην ασυδοσία, αλλά -όχι σπάνια- την ενισχύουν. Για του λόγου το αληθές δεν έχει κανείς παρά να μελετήσει το φορολογικό καθεστώς που ισχύει σε ορισμένες χώρες μέλη των G20 για να διαπιστώσει ότι, την ίδια ώρα που οι ηγέτες τους στον δημόσιο λόγο τους εξαπολύουν μύδρους εναντίον της νόμιμης φοροαποφυγής, προσφέρουν γην και ύδωρ προκειμένου να προσελκύσουν τα κεφάλαια εκείνων που κατηγορούν.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οι τράπεζες είναι ο κύριος μεσάζων που χρησιμοποιείται από ιδιώτες και επιχειρήσεις για την απόκρυψη εσόδων ή περιουσίας. Δεν συνιστά έκπληξη το ότι πίσω από πολλές κομπίνες των Panama Papers βρίσκονται μεγάλες τράπεζες που διαχειρίζονται υπεράκτιες εταιρείες για λογαριασμό των πελατών τους, πολλές φορές με ενδιάμεσους τις θυγατρικές τους.
Και όσον αφορά τις μικρότερες χώρες και γι’ αυτές ισχύουν τα ίδια και χειρότερα, ενίοτε μάλιστα χωρίς να τηρούνται ούτε τα προσχήματα. Οι αδιαφανείς διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων σε όλη την γκάμα της οικονομικής δραστηριότητας ενός σύγχρονου κράτους είναι το πιο τρανό παράδειγμα των ευθυνών των ηγεσιών. Και όπως δείχνει η ιστορική εμπειρία, το μεγαλύτερο ποσοστό των κερδών που προκύπτουν αγοράζει την ανωνυμία που προσφέρουν οι «νησίδες της ανωνυμίας», ενώ μερίδιο σε όλη αυτή τη φάμπρικα έχουν και κάποιοι από αυτούς που ρυθμίζουν τα γρανάζια του κρατικού μηχανισμού.
Και για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, η ελληνική ιστορία βρίθει ανάλογων παραδειγμάτων στα οποία αναδεικνύονται όχι μόνο οι παρεοκρατικές σχέσεις μεταξύ κυβερνητών και πλουσίων και μεγάλων εταιρειών, αλλά και οι πρακτικές αφορισμού που εφαρμόστηκαν εναντίον εκείνων που τόλμησαν να τις καταγγείλουν. Είτε θέλουμε να το ομολογήσουμε είτε όχι, οι συμπεριφορές αυτές συνέθεταν την οικονομική και την πολιτική πραγματικότητα αυτού του τόπου από την ύπαρξή του ως ελεύθερου κράτους. Επίπλαστη ηθική. Εθνικοφροσύνη-μαϊμού που τη χρησιμοποίησαν με τον ίδιο τρόπο και με τον ίδιο σκοπό που είχαν οι γυρολόγοι διασκεδαστές τις χορεύτριες αρκούδες στις εμποροπανηγύρεις. Ιδιοτελής αλλά και ευπροσάρμοστη εθνική ευαισθησία. Το τρίπτυχο που έχτιζε περιουσίες με τον ιδρώτα των πολλών. Και αυτή τη συνταγή μπορούσες -και δυστυχώς μπορείς- να τη συναντήσεις σε όλες τις κλίμακες της οικονομικής ζωής του τόπου.
Σήμερα είναι ξεκάθαρο ότι οι κυβερνήτες έχουν επιλέξει. Η επιλογή τους είναι υπέρ της συγκέντρωσης του πλούτου αντί αυτής του δημόσιου τομέα ή της προστασίας του περιβάλλοντος. Και φυσικά στην επιλογή τους αυτή βρίσκουν ισχυρούς συμμάχους ανάμεσα σε αυτούς που «ανησυχούν» από οιονδήποτε αμφισβητεί αυτή την επιλογή.
Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας