Το 2024, η Ελλάδα «εορτάζει» πολλαπλές επετείους. Τα 50 χρόνια απρόσκοπτης δημοκρατικής λειτουργίας των θεσμών της μετά την επώδυνη και επονείδιστη επταετία, αλλά και τα 100 χρόνια από το πρώτο «πείραμα» της Αβασίλευτης που κράτησε έως το 1935.
Δύο περίοδοι που χαρακτηρίστηκαν από εργώδεις προσπάθειες ανασυγκρότησης (προσφυγική η μία, θεσμική η δεύτερη) θέτοντας τις βάσεις για μια εκσυγχρονιστική πορεία ρήξης με το παρελθόν.
Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου και ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν οι πρωταγωνιστές στην πρώτη περίπτωση. Πήραν πάνω τους την αποκατάσταση 1,5 εκατ. προσφύγων, ενώ πρωτοστάτησαν στον θεσμικό εκσυγχρονισμό της Ελλάδας με τη δημιουργία μεγάλων έργων υποδομής, τη σταθεροποίηση της οικονομίας με τη δημιουργία της ΕΤΕ καθώς και την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που προκλήθηκε από το κραχ της Νέας Υόρκης το 1929.
Στην εξωτερική πολιτική εξομαλύνθηκαν οι σχέσεις της Ελλάδας με τους γείτονές της (Ιταλούς, Τούρκους και Γιουγκοσλάβους), εφόσον ήταν φανερό πως κανένα διεθνές σύστημα ασφαλείας δεν της παρείχε εγγυήσεις.
Στη δεύτερη περίπτωση δεσπόζουν οι Κωνσταντίνος Καραμανλής και Ανδρέας Παπανδρέου. Ο πρώτος με το προσωπικό του κύρος σφράγισε την ομαλή μετάβαση σε μια ώριμη δημοκρατία διαχειριζόμενος μια δύσκολη και για εκείνον «αποχουντοποίηση» πριν αποφασίσει να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας, όταν έβλεπε πως η λαϊκή του απήχηση υποχωρούσε μπροστά στο επερχόμενο χαρισματικό φαινόμενο του Παπανδρέου. Και αφού φυσικά η Ελλάδα είχε ενταχθεί στην τότε ΕΟΚ, όραμα του ίδιου του ηγέτη της ελληνικής Δεξιάς από το 1961.
Η Προεδρία της Δημοκρατίας υπήρξε για εκείνον μια αναμενόμενη επιλογή καθώς θα οχυρωνόταν πίσω από τις υπερεξουσίες του θεσμού, όταν οι ρητορικές εξάρσεις του Ανδρέα απειλούσαν τα ΝΑΤΟϊκά και ευρωπαϊκά κεκτημένα.
Υπερεξουσίες που δεν χρησιμοποίησε φυσικά ποτέ καθώς αντιλαμβανόταν πολύ καλά τι σημαίνει η σύγκρουση του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα με την εκλεγμένη κυβέρνηση του σχεδόν 49% του 1981. Υπερεξουσίες οι οποίες ήταν πολύ φυσικό για τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ να καταργηθούν με τη συνταγματική αναθεώρηση του 1986 και αφού είχε προηγηθεί η κάπως «άκομψη» αποπομπή του Καραμανλή από την Ηρώδου Αττικού έναν χρόνο νωρίτερα.
Αλλά και ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν προχώρησε σε καμία από τις βασικές εξαγγελίες του για έξοδο από το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ. Κυβερνώντας με γνώμονα τον ερχομό στο κοινωνικό προσκήνιο των «μη προνομιούχων», εγκαινιάζοντας μια άνευ προηγουμένου κούρσα πελατειασμού με αποκλειστικό λάφυρο το κράτος.
Ταυτόχρονα η μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου, η δημιουργία του ΕΣΥ, η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και η εν γένει αναδιανεμητική πολιτική εμπέδωναν στην κοινή συνείδηση την κατασκευή ενός κράτους δικαίου, παρ’ όλο που ο κομματισμός και η στρεβλή λαϊκή συμμετοχή ήταν στην ημερήσια διάταξη.
Οι δύο αυτές περίοδοι αν και αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους έδωσαν το έναυσμα για μια νέα πορεία που ανεξαρτήτως της συγκυρίας οδήγησε στην οικοδόμηση ενός νέου κράτους με διαφορετικά προτάγματα, βασικές επιλογές και κρίσιμες επιδιώξεις.
*Ιστορικός, ΜΑ Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας