Ποια είναι η κυβερνησιμότητα της ριζοσπαστικής Αριστεράς μπροστά στην κρίση της δημοκρατίας; To 1975 συντάχθηκε μια έκθεση από τους Μισέλ Κροζέ, Σάμουελ Χάντιγκτον και Τζότζι Γουατανούκι (που αργότερα εκδόθηκε ως εγχειρίδιο) στην οποία οι τρεις ερευνητές αναζητούσαν τις συνθήκες που δημιουργούσαν τις κρίσεις στα δημοκρατικά πολιτεύματα. Η έκθεση περιέγραφε την πολιτική κατάσταση των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας και μεταξύ πολλών αναλύσεων και εκτιμήσεων οι μελετητές υποστήριξαν ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες τα προβλήματα διακυβέρνησης «πηγάζουν από τον υπερβολικό παροξυσμό μιας πλαστής δημοκρατικής έκφρασης», προτείνοντας ως λύση «την αποκατάσταση του κύρους των θεσμών της κεντρικής κυβέρνησης».
Η παραπάνω επιτροπή δεν θα έμπαινε στον κόπο να εξετάσει θεματικές όπως της ελευθερίας και των αδιεξόδων στη δημοκρατική λειτουργία αν είχαν δει τι έγραφε ο Μαρκούζε όταν εκείνος τόνιζε ότι «η ελευθερία ως προϊόν επιλογών γίνεται ακαταμάχητο εργαλείο εξουσίας». Η δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση εδώ και χρόνια, γιατί βρίσκεται σε κρίση ένα μοντέλο κοινωνικής ένταξης το οποίο ήταν η πραγματική κινητήρια δύναμη πίσω από την επικύρωσή της.
Επίσης είναι γνωστό ότι οι θεσμοί από μέσα δημοκρατικού προσανατολισμού μετεβλήθησαν σε μέσα ικανοποίησης προσωπικών σκοπιμοτήτων και σε αυτονομημένες υπερεξουσίες κυβερνησιμότητας.
Να ήταν όμως μόνο το ζήτημα εκεί, δηλαδή ότι οι θεσμοί συντηρούν τη μονομέρειά τους και την αυτοσυντήρησή τους ως γραφειοκρατικοί μηχανισμοί. Η κρίση της δημοκρατίας αποτελεί μια βαθιά αλλοτρίωση που ουδετεροποιεί όλες τις κοινωνικο-πολιτικές λειτουργικότητες.
Ποιος λοιπόν μπορεί να είναι ο ρόλος της ριζοσπαστικής Αριστεράς και η κυβερνησιμότητά της σε μια εποχή που η κρίση της δημοκρατίας επιβεβαιώνεται όλο και περισσότερο; Εχει θέσει η ριζοσπαστική Αριστερά το πρόβλημα της ποιότητας αλλά και της φύσης της κυβερνησιμότητας; Επίσης πώς κατακτούνται οι νέες μορφές εξουσίας και πώς ασκείται (αν ασκείται) ο έλεγχός τους; Επιπλέον όταν αναφερόμαστε σε μια κουλτούρα της δημοκρατίας, έχουμε σκεφτεί αν αυτή η κουλτούρα παγιώνει αντιλήψεις κυριαρχίας και επιβάλλεται μέσα από μια προγραμματισμένη διαδικασία;
Ποιες θέσεις θα πρέπει να διαπραγματευτεί η ριζοσπαστική Αριστερά αναφορικά με τη νεοφιλελεύθερη αποσυνταγματοποίηση που επεβλήθη σε περιόδους καταστάσεων εξαιρέσεων (π.χ. πανδημία) και διαφαίνεται ως ορατή απειλή του μέλλοντος; Εκεί δηλαδή όπου το συνταγματικό κράτος δικαίου δέχεται επίθεση. Με άλλα λόγια στην περίπτωση εκείνη που η κατάσταση εξαιρέσεως εγγράφεται ως κανόνας, ως εξαναγκαστική διαταγή. Και κάτι που έρχεται ξανά και ξανά μπροστά μας και δεν μπορούμε να το αποφύγουμε γιατί απαιτεί εδώ και τώρα μια απάντηση. Ποια είναι τα νέα καθήκοντα της δημοκρατίας; Καθήκοντα που έρχονται να συνυπάρξουν με την αλλαγή της εποχής, με την τεχνοκρατία και τις νέες προσδοκίες;
Ολα τα παραπάνω αποτελούν ερωτήματα στα οποία καλείται να απαντήσει η ριζοσπαστική Αριστερά και να αποδείξει ότι αρνείται να γίνει τεχνική της διοίκησης και της διαχείρισης και να ουδετεροποιηθεί από τις αξίες της, όπου εκείνες συμμερίζονται κοινωνικούς αγώνες και λογικές καθήκοντος.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ το σύστημα θέτει ερωτήματα στη ριζοσπαστική Αριστερά (προφανώς για να εξετάσει τα αντανακλαστικά της) για το αν εκείνη συντάσσεται με μια επιστημονικοκρατούμενη πολιτική. Εκεί όπου η πολιτική συνίσταται από τεχνικοποιημένες εκλογικεύσεις και ο ρόλος των πολιτικών επιβεβαιώνεται από τις επιλογές τους αναφορικά με τις εναλλακτικές προτάσεις που υποβάλλουν οι τεχνοκράτες προς επίλυση των προβλημάτων. Σε τομείς περίπλοκους (έτσι και αλλιώς όλοι οι τομείς στην πολιτική διαχείριση είναι πλέον «κατασκευασμένα» περίπλοκοι) θα αυξάνεται όλο και περισσότερο η παρέμβαση των τεχνοκρατών και εμπειρογνωμόνων. Να γιατί η ιεροποιημένη σχετικοποίηση των επιστημονικών προτάσεων της πολιτικής αποτελεί σήμερα κριτήριο υπεροχής. Ετσι λοιπόν το μέλλον της δημοκρατίας εισέρχεται σε ζώνες αχαρτογράφητες και η ριζοσπαστική Αριστερά θα πρέπει να προετοιμάζεται για νέες πλοηγήσεις.
* Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας