Ο ΣΥΡΙΖΑ ως επάγγελμα ή ως πετριά πολιτικής;

Προφανώς ο τίτλος εδώ σχετίζεται με το σημαντικό πολιτικό κείμενο του 20ού αιώνα –τη διάλεξη του Μαξ Βέμπερ το 1919. Η ενασχόληση με την πολιτική απασχολεί το ίδιο πάνω από 100 χρόνια μετά. Ενα δεδομένο της κάλπης για την ηγεσία είναι ότι ο κόσμος θέλει έναν άλλο ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα κι αν κάνει λάθος. Ειδάλλως προς τι το επιχείρημα ότι «το 41% ψήφισε λάθος»; Και πώς αξιώνουμε από την Αχτσιόγλου ή τον Κασσελάκη να είναι πολιτικοί υπεράνθρωποι, όταν σχεδόν έναν αιώνα καταπίνουμε αμάσητο ολόκληρο τον εγχώριο εραλδισμό των γόνων -την οικογενειοκρατία, τα οικόσημα, τα τζάκια- των Μητσοτάκηδων, των Καραμανλήδων, των Παπανδρέου κ.ά. ως υπερασπιστών του νέου;

Θα είναι άλλο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ; Με βάση την αποστροφή μου στα «παραπολιτικά» και την ευθυκρισία του σοσιαλμιντιακού χυλού, αρκούμαι στο ειλικρινές και πολυπαραγοντικό «θα δούμε». Το πολιτικό τοπίο θ’ αλλάξει· οι νέες ηγεσίες δίνουν ρυθμό στις κομματικές δομές και ομάδες –κι αυτό θα επηρεάσει και τα άλλα κόμματα. Είναι πιθανό το ενδεχόμενο μιας διάσπασης; Είναι η προσδοκία των άλλων κομμάτων. Τα παλαιά και τα νεότερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ θα την αποφύγουν –εάν μπορέσουν. Υπάρχουν χίλιοι πολιτικοί λόγοι οι οποίοι υπαγορεύουν τη μελλοντική ενότητα του κόμματος που τοποθετείται στην Αριστερά του πολιτικού φάσματος.

Πριν από τη δεύτερη κάλπη ήρθαν στο προσκήνιο παρανοήσεις που συμβατικά μεταφράζονται δημόσια ως κομματικές αδυναμίες. Δεν υπονοώ κάποια αποκλειστικότητα του ΣΥΡΙΖΑ, παρότι οι κατ’ επανάληψη λούπες αποτελούν τις αδύναμες όψεις του ΣΥΡΙΖΑ και σημαία ευκαιρίας των αντι-ΣΥΡΙΖΑ. Περισσότερες παρανοήσεις, πιο επικίνδυνες, υπάρχουν λ.χ. στους κυβερνητικούς κύκλους. Για παράδειγμα οι εξισώσεις κράτους, κυβέρνησης, αγοράς, ιδεολογικής ηγεμονίας, συμφερόντων, ψευδοεπιστήμης, συνωμοσιολογίας κ.λπ. της κυβέρνησης δεν εγγυώνται ενάρετες πορείες που έχει ανάγκη ο τόπος.

Από την άλλη, στον ΣΥΡΙΖΑ, οι παρανοήσεις σχετίζονται με τους αριθμούς, την κομματική καθαρότητα και ιδεολογία και τα πρόσωπα. Το αλληλοξέσκισμα και το αριστερόμετρο δεν είναι αναλυτικά εργαλεία, αλλά έγιναν εγγενές χαρακτηριστικό· και δίνουν αποκρουστική εικόνα κομματικής βαρονίας και της πολιτικής ως επάγγελμα. Αλλά στα πολιτικά συγκείμενα δεν ταυτίζονται οπωσδήποτε τα μεγέθη του εκλογικού βάθους και του πολιτικού κόμματος.

Η ιδέα της κυβερνησιμότητας είναι διαφορετική από την ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα, ακόμα και από το θέμα της ηγεσίας. Το 36% του 2015 και το 32% του 2019 δεν εξηγήθηκαν από αυτούς που όφειλαν να τα δουν. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα «ποιοι μας ψήφισαν», «γιατί μας ψήφισαν» το 2015 και το 2019 κουκουλώθηκαν. Ούτε το αίτημα μπορεί να είναι μόνο το «ξεκάθαρη πολιτική πρόταση» από το οποίο είναι εμφανής η απουσία της έκπληξης και της πράξης.

Το «ξεκάθαρο» είναι σχετικό. Πολιτική πρόταση αυτή τη στιγμή δεν έχει κανένας. Μια κυβέρνηση ή ένα κόμμα δεν είναι μοναχικό νησί, ούτε Παράδεισος. Το ίδιο και μια χώρα κράτος-μέλος της Ε.Ε., μέλος των σημαντικότερων διεθνών οργανισμών (ΝΑΤΟ, ΟΟΣΑ, ΟΗΕ, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα κ.λπ.) όπως η Ελλάδα. Ούτε στην πολιτική πορεία και στον σχεδιασμό μιας οποιασδήποτε κυβέρνησης, υπό την οποιαδήποτε ηγεσία, ισχύει το θεωρητικό ceteris paribus των λοιπών παραγόντων. Κι αν ξυπνήσει στραβά ο Ερντογάν, ο Μπάιντεν ή ο Σι Τζινπίνγκ και η κλιματική κρίση;

Θεωρητικά αυτό που χωρίζει σήμερα τη Δεξιά από την Αριστερά είναι, μεταξύ άλλων, η εννόηση ατομικού και κοινωνικού και οι μέσα ψυχούλες –που φεύγουν με τον θάνατο. Η αλήθεια όμως είναι ότι η ζωή (ο οικονομικός και ο πολιτικός βίος) επηρεάζεται και από συλλογικές και από ατομικές πετριές.

Το 2016 από αυτή τη στήλη είχα ένα άρθρο με τίτλο «Οι ντοπαρισμένοι της εξουσίας» (https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/82641_oi-ntoparismenoi-tis-exoysias), αξιοποιώντας τα συμπεράσματα του Μαξ Βέμπερ για τη δύναμη της πολιτικής «προσωπικότητας». Ο Βέμπερ μιλούσε για το ήθος της πολιτικής ως «υπόθεση εργασίας» και όχι για μοχθηρίες και ξεκατινιάσματα.

«Η πολιτική -έγραφε- είναι ένα δυνατό και αργό τρύπημα σε σκληρές σανίδες, με πάθος και συγχρόνως με προοπτική. Είναι απόλυτα σωστό -και όλη η ιστορική πείρα το επικυρώνει- ότι ο άνθρωπος δεν θα πετύχαινε το εφικτό, εάν δεν πάσχιζε να πραγματοποιήσει το ανέφικτο. Αλλά για να το κάνει αυτό ένας άνθρωπος, πρέπει να είναι ηγέτης, και όχι μόνον ηγέτης, αλλά ήρωας –με την ακριβή έννοια της λέξης...». Ωραία. Αλλά μην ξεχνάτε ότι ο Βέμπερ ήταν ο μάγος των ιδεατών τύπων ως μέτρων της πραγματικότητας. Συνεπώς Αχτσιόγλου ή Κασσελάκης, Κασσελάκης ή Αχτσιόγλου… ευλόγησον άφοβα «κι όπου βγει»… όπως λένε και στο Μαξίμου.