Πλημμύρες, προσαρμογή και αυτοδιοίκηση (ή αλλιώς πώς σκάβουμε τον ίδιο μας τον λάκκο)

Τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, με αποκορύφωμα τις φονικές πλημμύρες στη Θεσσαλία, κάνουν αντιληπτό σε όλους ότι το μέγεθος και η σοβαρότητα των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών μάς βρίσκουν εντελώς απροετοίμαστους. Οταν διαβάζει κανείς πρωτοσέλιδο γνωστής εφημερίδας με τίτλο «Εφόσον υπήρχε πρόγνωση, έπρεπε να γίνει έγκαιρη εκκένωση», αντιλαμβάνεται ότι η απραξία, ο ελλιπής σχεδιασμός και η εμμονή σε παρωχημένες λογικές ανάπτυξης και ευημερίας είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της προσέγγισης των τελευταίων κυβερνήσεων στο θέμα μετριασμού αλλά και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Και τούτο γιατί οι προειδοποιήσεις για τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης έχουν δοθεί ποικιλοτρόπως τουλάχιστον τις τελευταίες τρεις δεκαετίες τόσο από την επιστημονική κοινότητα (διεθνή και εγχώρια), όσο και από την ίδια τη φύση σε ολόκληρη την υφήλιο. Στη χώρα μας οι προειδοποιήσεις της φύσης στην Πελοπόννησο το 2007, τη Μάνδρα, την Εύβοια, τη Ρόδο, τον Εβρο και τώρα τη Θεσσαλία, με κόστος την ανθρώπινη ζωή, το φυσικό κεφάλαιο της χώρας και το βιος χιλιάδων συμπολιτών μας, μας θυμώνουν, μας θλίβουν και μας κινητοποιούν για να βοηθήσουμε, αλλά μας έχουν θορυβήσει αρκετά για να αλλάξουμε;

Δυστυχώς οι προσπάθειες αντιμετώπισης της κρίσης (μετριασμός και προσαρμογή) ξεκίνησαν αργά και σίγουρα δεν επαρκούν ώστε να είμαστε σίγουροι ότι αντίστοιχα φαινόμενα -όχι τα φυσικά, αυτά είναι σχεδόν δεδομένο ότι θα συμβούν, αλλά οι καταστροφικές συνέπειες για την κοινωνία που αυτά φέρνουν- σαν του Εβρου και της Θεσσαλίας δεν θα επαναληφθούν. Ταυτόχρονα ακόμη και αυτές οι προσπάθειες ανακόπτονται από ιδιωτικά και εταιρικά συμφέροντα με στόχο τη μεγιστοποίηση οικονομικού οφέλους ακόμη, ενώ τα σημάδια στην ευάλωτη Μεσόγειο είναι πλέον ξεκάθαρα.

Κλιματική κρίση: ναι μεν… αλλά

Ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε από την Ε.Ε. να παράσχει σημαντική οικονομική βοήθεια μετά τις πλημμύρες, οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν στοιχίσει τη ζωή σε 17 συμπολίτες μας και έχουν προκαλέσει οικονομικές ζημιές ύψους πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.

«Δαπανούμε πολλούς ευρωπαϊκούς πόρους για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε και να χρηματοδοτήσουμε τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα, παρεμβάσεις δηλαδή που θα έχουν αποτύπωμα σε 5, 10, 15, 20 χρόνια, ταυτόχρονα όμως δαπανούμε σχετικά λίγους πόρους ως Ευρώπη για να αντιμετωπίσουμε την προσαρμογή στην πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής» είπε ο πρωθυπουργός μετά τη διευρυμένη σύσκεψη στο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων στη Λάρισα. Ας δούμε όμως λίγο κάποιες αντιφάσεις των δηλώσεων του κ. Μητσοτάκη.

Ο πρωθυπουργός ουσιαστικά αναφέρθηκε στο κομμάτι διαχείρισης της κρίσης αφού έχει συμβεί και πρέπει να διαχειριστούμε τη ζημιά και την απώλεια. Ουδείς όμως λόγος για πρόληψη, προετοιμασία και εμπιστοσύνη στην επιστημονική πρόγνωση. Οσο και αν λείπουν οι αναφορές σε αυτές τις λέξεις, αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι ο πρωθυπουργός δεν γνωρίζει και δεν αντιλαμβάνεται ότι και ο μετριασμός είναι μιας άλλης μορφής προετοιμασία.

Και για να εξηγούμαστε, τις συνέπειες της κρίσης δεν τις προλαμβάνεις με:

• εξορύξεις και παραγωγή ορυκτού αερίου στην ελληνική επικράτεια,

• υλοποίηση 2 μονάδων LNG και τον σχεδιασμό άλλων 5,

• έναν σχεδιασμό για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 όπου κερδισμένος βγαίνει το ορυκτό αέριο και η βιομηχανία του. Το νέο ΕΣΕΚ προβλέπει παραπάνω χώρο 700 μεγαβάτ για το ορυκτό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή για το 2030, ήτοι τον σχεδιασμό μιας επιπρόσθετης μονάδας παραγωγής ηλ. ενέργειας με βάση το αέριο.

Αντίστοιχα, σε ό,τι αφορά την προσαρμογή, φαίνεται ότι ο πρωθυπουργός δεν λαμβάνει υπόψη του τα ακόλουθα:

• Η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά με πληθώρα καταδικαστικών αποφάσεων για παραβάσεις της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, εκ των οποίων 12 τις αγνοεί προκλητικά.

• Για τις περιβαλλοντικές παραβάσεις η χώρα μας συνεχίζει και πληρώνει βαριά πρόστιμα, τα οποία επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και τους φορολογούμενους πολίτες και άρα την προτεραιοποίηση των δαπανών για έργα κοινής ωφέλειας (και όχι, η εξόρυξη αερίου δεν είναι ένα από αυτά).

• Εκκρεμεί η επικαιροποίηση χαρτών επικινδυνότητας και κινδύνων πλημμύρας στη χώρα καθώς και των σχεδίων διαχείρισής τους.

• Tο σύνολο των ευρωβουλευτών της Ν.Δ. καταψήφισε τον πρόσφατα ψηφισμένο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Κανονισμό για την αποκατάσταση της Φύσης.

• Η Ελλάδα υφίσταται ήδη μακράν τις μεγαλύτερες οικονομικές απώλειες από κάθε άλλη χώρα της Ε.Ε. που σχετίζονται με το κλίμα. Το 2020 η απώλεια ανά κάτοικο ανήλθε σε 91 ευρώ, τριπλάσια του μέσου όρου της Ε.Ε. σύμφωνα με τη Eurostat.

• Πλήθος επιστημονικών μελετών αναδεικνύουν ότι το κόστος μετριασμού και προετοιμασίας είναι πολύ μικρότερο από το κόστος αποκατάστασης μετά από ακραία καιρικά φαινόμενα και καταστροφές.

• Τα 13 περιφερειακά σχέδια για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή αναμένουν επί του παρόντος την ολοκλήρωση και την έγκριση από την κυβέρνηση για να αρχίσουν να εφαρμόζονται.

Αναρωτιόμαστε ειλικρινά σε ποια προσαρμογή και σε ποια πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής αναφέρεται ο κ. πρωθυπουργός. Αλήθεια, το περιφερειακό σχέδιο προσαρμογής της Θεσσαλίας στην κλιματική αλλαγή έχει ολοκληρωθεί;

Ιδού η Ρόδος… ιδού και οι αυτοδιοικητικές εκλογές

Σε μια ανοχύρωτη χώρα όπως η Ελλάδα η άμεση κινητοποίηση απλών κατοίκων, πολιτών και εθελοντικών ομάδων εντός και εκτός συνόρων είναι συγκλονιστική. Θα είναι άραγε το ίδιο συγκλονιστική η προσέλευση των πολιτών στις κάλπες με αίτημα μια κλιματικά ανθεκτικότερη Ελλάδα; Οι πολιτικοί αντιπρόσωποι θα προσέλθουν στις κάλπες με δέσμευση και επιστημονικά τεκμηριωμένα σχέδια προσαρμοσμένα στις νέες συνθήκες ή όχι; Μένει να το δούμε και αυτό.

*Υπεύθυνος για θέματα κλίματος και ενέργειας, ελληνικό γραφείο Greenpeace