Από τον Κάστρο στη Βάγκνερ

Το 1975 η ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος της Πορτογαλίας οδήγησε στην ανεξαρτησία τις πορτογαλικές αποικίες στην Αφρική και πυροδότησε πολεμική σύγκρουση στην Αγκόλα ανάμεσα στη φιλοσοβιετική κυβέρνηση και τους φιλοδυτικούς αντάρτες.

Λίγο πιο βόρεια ξεσπούσε πόλεμος μεταξύ Σομαλίας και Αιθιοπίας για τη διαμφισβητούμενη περιοχή του Ογκαντέν.

Η Σομαλία, που μέχρι το 1974 ήταν σύμμαχος της Μόσχας, προσέγγισε τη Δύση όταν η ΕΣΣΔ αποφάσιζε να στηρίξει το νέο «μαρξιστικό-λενινιστικό» καθεστώς της Αιθιοπίας.

Η Μόσχα αποφάσισε να παρέμβει και στις δύο συγκρούσεις και έτσι εξασφάλισε τη νίκη των σύμμαχων της.

Σοβιετικά μεταγωγικά αεροσκάφη μετέφεραν Κουβανούς στρατιώτες στα μέτωπα των συγκρούσεων, προκαλώντας ανησυχία στις ΗΠΑ και στις πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις αλλά και στη Νότια Αφρική του απαρτχάιντ.

Σήμερα οι μισθοφόροι της Βάγκνερ σαρώνουν τη μία μετά την άλλη τις χώρες της Γαλλόφωνης Αφρικής δίνοντας τη δυνατότητα για καθεστωτικές ανατροπές.

Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991 οι ΗΠΑ θεώρησαν ότι η Αφρική δεν παρουσιάζει γεωπολιτικό ενδιαφέρον και έτσι χώρες όπως η Σομαλία και το Σουδάν αφέθηκαν στην τύχη τους και κατέστησαν ακυβέρνητες πολιτείες.

Η πρώην Γαλλική και Γαλλόφωνη Αφρική από τη Σενεγάλη μέχρι το Τσαντ υπήρξε μια ειδική περίπτωση.

Ο Ντε Γκολ το 1960 παραχώρησε ανεξαρτησία εν πολλοίς προσχηματική, διατηρώντας για τη Γαλλία έναν βαρύ ρόλο επικυριαρχίας.

Η προνομιακή θέση της Γαλλίας δυσαρεστούσε τις ΗΠΑ, όπως ακριβώς τη δυσαρεστούσαν οι αποικιακοί πόλεμοι στην Ινδοκίνα και την Αλγερία.

Το ίδιο ισχύει και για τους Ευρωπαίους εταίρους της Γαλλίας που δεν θέλησαν να εμπλακούν στο πλευρό του Παρισιού στην Υποσαχάρια Αφρική.

Είναι χαρακτηριστική η αδιαφορία των ΗΠΑ και της Ε.Ε. για τις σαρωτικές εξελίξεις στην περιοχή, οι οποίες τερματίζουν ένα στάτους κβο σαράντα και πλέον ετών.

Οι μόνες φωνές, αλλά και τελεσίγραφα που απειλούσαν με εισβολή, ακούστηκαν από την περιφερειακή οργάνωση των κρατών της Δυτικής Αφρικής ECOWAS με τη μεγάλη περιφερειακή δύναμη, τη Νιγηρία, να διστάζει να εμπλακεί.

Οι επεμβάσεις της Ρωσίας σε αφρικανικά μέτωπα μετά το ντεμπούτο της Βάγκνερ στη Συρία και τη Λιβύη μπορεί να γίνονται με υπεργολάβο ιδιωτική εταιρεία, αλλά υπηρετούν ευθέως την εξωτερική πολιτική της Μόσχας.

Απομονωμένη στην Ευρώπη από τις συνεχείς διευρύνσεις του ΝΑΤΟ, η Ρωσία του Πούτιν προσπαθεί να αξιοποιήσει κάθε γεωπολιτικό κενό στην προσπάθεια να κατοχυρώσει το στάτους της ως παγκόσμιας δύναμης.

Η Ρωσία μέσω της Βάγκνερ διάλεξε τον πιο αδύνατο κρίκο της καθεστωτικής σταθερότητας στην Αφρική, όπως δείχνει η ανατροπή της κυβέρνησης στην Γκαμπόν λίγες βδομάδες μετά το πραξικόπημα στον Νίγηρα.

Από τον Κάστρο στη Βάγκνερ μεσολάβησαν πολλές δεκαετίες, με την Αφρική να ολοκληρώνει τη μετα-αποικιακή περίοδο της ιστορίας της με την Κίνα βασικό επενδυτή και εμπορικό εταίρο και τη Ρωσία μέσω της Βάγκνερ να έχει την ισχυρότερη στρατιωτική ξένη παρουσία.

Χωρίς στρατηγική οι ΗΠΑ και η Δύση μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ξέχασαν την Αφρική.

Αργά αλλά σταθερά πλησιάζει η ώρα που θα αναλάβουν τις περιφερειακές ευθύνες τους η Νιγηρία και η Νότια Αφρική, με ανοιχτό το ερώτημα εάν οι χώρες της Βόρειας Αφρικής, από το Μαρόκο μέχρι την Αίγυπτο, αναδιαμορφώσουν τις περιφερειακές ισορροπίες τους.