Πούθε μου ξεφύτρωσες;

Το ερώτημα -όπως το διαβάζετε- είναι κατευθείαν παρμένο από το θαυμάσιο έργο του Κώστα Βάρναλη «Ο μονόλογος του Μώμου». Αυτός που ρωτάει είναι ένα από τα κεντρικά πρόσωπα, ο Προμηθέας, και αυτός που απαντάει στο ερώτημα είναι ο Μώμος: «Αυτός είναι ο ρόλος μου. Να ξεφυτρώνω ακάλεστος - κι ανεπιθύμητος!»

Από την αρχή είχα αποφασίσει να μη σχολιάσω καθόλου τις εκλογές για την ανάδειξη ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Για πολλούς λόγους. Βέβαια, διατηρώντας την πεποίθηση ότι σε συλλογικές προσπάθειες εξεύρεσης κάποιας λύσης, κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχουν εκπλήξεις. Στην πολιτική όμως, το να εκπλήσσεται κανείς από την απουσία εκπλήξεων είναι σιγουράκι ενός δυσάρεστου παραδόξου διαρκείας που, είτε αρέσει-είτε όχι, κρατάει ακόμα και τους πιο αισιόδοξους σε χαμηλή πτήση. Η υπόθεση αυτή είναι συζητήσιμη σήμερα.

Η εμφάνιση του Στέφανου Κασσελάκη παρατάραξε τα νερά. Κόμισε θετικά πράγματα. Πιθανότατα κινητοποίησε καινοφανή πολιτικά εργαλεία και ευμενή συναισθήματα που -γιατί όχι- θα έπρεπε να συνδέονται και με την Αριστερά. Βαρύνεται όμως και με αρνητικά. Το κυριότερο είναι ότι ο Κασσελάκης δεν είναι ακριβώς ΣΥΡΙΖΑ· χωρίς κανένα πολιτικό παρελθόν στην Αριστερά, ξαφνικά διεκδικεί την ηγεσία ενός ιστορικού κόμματος της Αριστεράς. Όπως σχολίασε κάποιος στο Twitter, «δείχνει πιο πολύ για πασοκοποταμίσιος». Και, εδώ που τα λέμε, η εικόνα ενός αντι-Μητσοτάκη δεν εγγυάται κάτι διαμετρικά αντίθετο από τον Μητσοτάκη και, κυρίως, δεν εξασφαλίζει τη στέρεη πορεία ενός προσώπου που -άνευ όρων- θα έχει την ορμή αλλά και την ευρεία συναίνεση να βρεθεί στο τιμόνι της χώρας και κάποια στιγμή να την κυβερνήσει. Πολύ αισιόδοξο.

Όμως, ας δούμε το πιο σημαντικό. Εάν θέλουμε να μιλάμε για μελλοντική κυβέρνηση, όποιος ή όποια βρεθεί στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να ηγείται ενός πολύ ισχυρού και συνεκτικού στη δομή του κόμματος, με ορμή και σχέδιο για να κυβερνήσει. Και, μιλώντας με όρους πολιτικού ρεαλισμού, αυτή τη στιγμή δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. τέτοιο κόμμα. Είναι μάλλον το αντίθετο. Η εμπειρία στην αντιπολίτευση της προηγούμενης τετραετίας και η προϊούσα φθορά δεν συνιστούν ικανή συνθήκη μιας ευνοϊκής για το κόμμα άμεσης αντιστροφής της τάσης τόσο στην Ελλάδα όσο και -ακόμη περισσότερο- στην Ευρώπη.

Σε κάθε συλλογικό εγχείρημα τέτοιου είδους, μία από τις προϋποθέσεις είναι η εμπιστοσύνη. Ήδη, αρκετά κομματικά στελέχη εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους στην υποψηφιότητα Κασσελάκη και στον τρόπο που υποβλήθηκε. Οι επιφυλάξεις είναι ότι δεν έχει πολιτική εμπειρία και ότι, στην περίπτωση εκλογής του στην ηγεσία του κόμματος, δεν θα μπορεί να εκπροσωπεί τον ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή - θα έχουμε δηλαδή μια επανάληψη της περίπτωσης Ανδρουλάκη. Από την άλλη, εάν οι κακώς υπονοούμενες «εσωτερικές ισορροπίες» του κόμματος είναι στοιχείο αδυναμίας του, τότε καλά κάνουν και ανατρέπονται.

Ενδιαφέρον, όμως, έχει μια άλλη παράμετρος της υπόθεσης. Κι αυτή είναι η αξιοπρόσεκτη ευμενής υποδοχή και ο υπερσχολιασμός της υποψηφιότητας Κασσελάκη από ένα κοινό εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Το αποτέλεσμα ποικίλλει βέβαια και εκτείνεται από την πόλωση έως την παραπολιτική. Οι στάσεις υπέρ του Κασσελάκη (π.χ., μπορεί να αντιπαρατεθεί με τον Μητσοτάκη στα προνομιακά πεδία του τελευταίου) ή κατά του Κασσελάκη (έρχεται ως νεοαριστερός ινφλουένσερ) προέρχονται κατά κύριο λόγο από ένα κοινό που δεν σχετίζεται με τον ΣΥΡΙΖΑ και την Αριστερά και από μια μιντιακή μερίδα που τα μεγεθύνει και η οποία σαφώς εκφράζει το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο. Τα τελευταία, λ.χ., διατυπώθηκαν και από τον Νίκο Φίλη.

Τούτων λεχθέντων, μένει να δούμε τις εξελίξεις που δεν θα είναι «ΣΥΡΙΖΑ σε περιτύλιγμα Ν.Δ.». Το δίλημμα «συνέχεια της αποσύνθεσης ή πορεία προς τα εμπρός» είναι περισσότερο σύνθημα και λιγότερο πολιτική βάση. Ενδεχομένως ο ΣΥΡΙΖΑ να βρίσκεται στην τροχιά μιας ακούσιας, βασανιστικής συλλογικής ηγεσίας που είχε προτείνει κάποτε ο Αλέκος Αλαβάνος. Το μέλλον θα δείξει. Στέκομαι λίγο στα λόγια του καθηγητή Αντ. Λιάκου: «… αν ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να εξελιχθεί σε κόμμα διαμαρτυρίας και ιδεολογική λέσχη, το 17% του περισσεύει. Αν θέλει να γίνει ξανά κόμμα εξουσίας, δεν του φτάνει». Και κάτι άλλο - γνωστό από την εποχή του Μαξ Βέμπερ: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ταυτίζεται με την Αριστερά. Είναι κάτι μικρότερο. Η Αριστερά είναι εκεί έξω και θέλει πράγματα που δεν τα έχει ο ΣΥΡΙΖΑ. Θα ήταν ευχής έργο η δυνατότητα ανασύνταξης. Αλλά αυτό δεν θα γίνει μαγικά, με Μεσσίες, αλλά ούτε με αριστερόμετρα και κομματικές επετηρίδες. Θα δούμε αν ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αυτοπροστατευτεί, να βελτιωθεί και να προχωρήσει.

Κλείνω όπως άρχισα, με Βάρναλη: «… Οι λαοί πιστεύουν πιότερο τ’ αυτιά τους, παρά τα μάτια τους. Πιότερο το μύθο παρά τα γεγονότα. Πιότερο τη φαντασία τους από τη κρίση τους…». Κι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μαλλί να ξάνει.