Βγαίνει δουλίτσα

Όταν η χώρα σχεδόν βυθίζεται στο πιο εφιαλτικό σενάριο για το καλοκαίρι και τη μεσο-μακροπρόθεσμη πορεία της, η κυβέρνηση τρέχει σε μια πίστα ελιγμών επιβεβαίωσης της κυριαρχίας της και, βέβαια, της επιτυχίας της. Δεν μιλάμε μόνο για τη δογματική εμμονή σε εσφαλμένους χειρισμούς που απορρέουν από την επιτελικότητα, αλλά για την πολιτική της δουλίτσας. Αυτή η «πολιτική» αρκείται στη θέαση, στον συντονισμό, στην εμπειρογνωμοσύνη, στην άθροιση και στο δημοσκοπικό εύρημα. Στο τέλος, προτιμά να μην παίρνει καμία απόφαση ώστε να μην μπορέσει κάποιος να ισχυριστεί ότι αρμενίζουμε στραβά. Οι γλυκούτσικες κι αξύριστες διάνοιες, με τόσες ασκήσεις ακριβείας επί του πεδίου, απέχουν τόσο πολύ από την πραγματικότητα, ώστε τελικά να καίγεται το πεδίο.

Αυτό που δεν γίνεται αντιληπτό στη διαδικασία επιτελικού τύπου είναι ότι όταν μια κρίση χαρακτηρίζεται ως κλιματική, παύει να συνιστά αναλυτικό πλαίσιο εύρεσης αιτιωδών σχέσεων σ’ ένα σύστημα περιορισμένου αριθμού μεταβλητών. Και, ως διά μαγείας, παύει να είναι αντιμετωπίσιμη. Π.χ., «εμείς αυξήσαμε τα πτητικά μέσα πυρόσβεσης, αλλά οι εστίες ήταν πολύ περισσότερες, οπότε, κάποιοι θα πληγούν». Ή, «η κυβέρνηση έδωσε κονδύλια στους δήμους, αλλά οι βλαχοδήμαρχοι δεν ξεχορτάριασαν». Αντίθετα, γίνεται κρίση του συνολικού πλαισίου εντός του οποίου λειτουργούν οι σχέσεις των μεταβλητών. Και στο πλαίσιο αυτό, τα πάντα είναι εκμεταλλεύσιμα μέχρι εξαντλήσεως της δυνατότητας της πιθανής αναπαραγωγιμότητάς τους. «Δυστυχώς ή ευτυχώς» -ακούστηκε η ανοησία την πιο λάθος στιγμή- «η ζωή συνεχίζεται». Βέβαια, η ζωή συνεχίζεται σαν μάτιασμα και παραλογισμός που άλλοτε το λέμε θυσία και -αν θέλουμε να δώσουμε έμφαση- το λέμε αυτοθυσία, αποφεύγοντας να ταυτοποιήσουμε την κατάσταση ως τραγικό θυσιαστήριο από επιλογή.

Ποια είναι η εμπειρία από όλη αυτή την κομπάζουσα κυβερνητική επιτυχία; Επίθεση σε κάθε τι δημόσιο και συλλογικό. Και προσπάθεια της κυβέρνησης να παρουσιάζει το μεσσιανικό trickle-down economics (το εφόσον αναπτυχθούμε, κάτι θα στάξει και για σας) ως πραγματική εκπλήρωση. Εν τω μεταξύ, ευνοούνται λίγοι και πλήττονται πολλοί - ακόμα και εκείνοι που υποθέτουν ότι ευνοούνται. Με απλά λόγια, το ελληνικό καλοκαίρι έχει πάψει για τους περισσότερους να είναι η προσδοκία του ρεμβασμού, οι διακοπές, τα νησιά, η άδεια, η δροσιά του δάσους και η ψύχρα του βουνού. Έχει γίνει κάτι άλλο: η θέαση της Ρόδου, της Εύβοιας, της Μαγνησίας, της Πελοποννήσου, της Κέρκυρας, της Αττικοβοιωτίας στις φλόγες. Η ακρόαση των εκρήξεων από τη Νέα Αγχίαλο. Έχει γίνει μια διερώτηση για το αν θα ανάψουμε το κλιματιστικό, για το αν θα ξυπνήσουμε καλά, για το αν θα έχουν καλώς φίλοι και γνωστοί που ζουν στις περιοχές που καίγονται. Έχει μετατραπεί σε μια καθημερινή απαρίθμηση σπασμένων τζαμιών· σε μια ατελέσφορη μάχη με αναζωπυρώσεις… σε μια ατμόσφαιρα ζοφερή. «Κλείστε καλά τα παράθυρά σας».

Μέχρι τώρα, ο εχθρός είναι η κλιματική αλλαγή. Αλλά ενώ εμφανίζεται ως ο κατεξοχήν εχθρός στον «πόλεμο», η κυβέρνηση δηλώνει υπερήφανη για τις θυσίες, δίχως να λέει ούτε μία λέξη για τις συνάφειες του περιβάλλοντος με την πολυπόθητη ανάπτυξη. Και καθώς ελαύνει η κλιματική αλλαγή, κανείς δεν φαίνεται να ανησυχεί για τη μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική κρίση που θα ενισχύεται από την καταστροφή δασών, καλλιεργειών, παραγωγικών μονάδων, οικισμών, αγροτικών, κτηνοτροφικών, μικρών τουριστικών επιχειρήσεων, από τη μείωση της βιοποικιλότητας, από την πλήρη καταστρατήγηση περιβαλλοντικών κανόνων.

Αλλά, είναι καλό που δεν χάνει το κέφι του ο πρωθυπουργός. Όμως, σε κάθε περίπτωση, υπάρχει ένα σαράκι λογικής και ηθικής τάξης -πέραν της επικοινωνίας και της πολιτικής- που λέει ότι δεν βγαίνει ο λογαριασμός. Καλές οι υποσχέσεις. Ανέξοδες και κούφιες, όμως, την ώρα που καίγεται η χώρα και που κάτι θα πρέπει να πει κάποιος. «Θα σας αγοράσω τρία-τέσσερα νέα αεροπλάνα. Τι λέω; Θα σας πάρω περισσότερα. Και θα νοικιάσουμε άλλα δεκαπέντε-είκοσι, και θα είμαστε σούπερ». Αλλά και πάλι, μπορεί να μη βγει ο λογαριασμός. Για να ακριβολογούμε, ο λογαριασμός δεν βγαίνει σε πολλά, ενώ σε άλλα παραβγαίνει. Λ.χ., παραβγαίνει στα δημόσια υπερέσοδα εξαιτίας του πληθωρισμού και της ακρίβειας. Αλλά εδώ είναι η προσφορά και η ζήτηση. Ο Άνταμ Σμιθ στον εκατομμυριούχο.

Ο λογαριασμός δε βγαίνει στην κερδοσκοπία, στην κατάληψη των ακτών με ξαπλώστρες, στους πλειστηριασμούς, στην άκρατη εργασιακή ευελιξία, στη μετατροπή της χώρας σε γκαρσόνια που κάνουν τον σταυρό τους. Δεν βγαίνει με τις υποκλοπές.

Σε κάθε περίπτωση μπορεί να έχουμε τεφλόν πρωθυπουργό και πυρίμαχη κυβέρνηση, αλλά πυρίμαχη χώρα δεν έχουμε. Εκεί που δεν πέφτει έξω ο λογαριασμός είναι στη φτωχοποίηση. Αλλά στη φτώχεια όλα είναι καμένα και δεν έχει μείνει τίποτα για να φουντώσει. Απλά αθροίζεται κι αυτή δίχως να είναι ορατή• δίχως να έχει φωνή. Βγαίνει μπόλικη δουλίτσα, αλλά ποιος την κάνει;