Οταν θα γίνω 18!

Οταν θα γίνω 18!

Παιδιά που οι πρώτες ελληνικές λέξεις που μαθαίνουν είναι «σύνορα», «άσυλο», «αστυνομία», «φυλακή»… Παιδιά που λόγω του ότι είναι ανήλικα διαμένουν σε δομές φιλοξενίας τις οποίες διαχειρίζονται ΜΚΟ και την αμέσως επόμενη ημέρα της εγκατάστασής τους εγγράφονται στο ελληνικό σχολείο, ανάλογα με την ηλικία τους, ανεξαρτήτως του αν έχουν φοιτήσει ξανά στο σχολείο. Και εδώ ξεκινάει η βίαιη διαδικασία προσαρμογής των παιδιών αυτών στον παραλογισμό της ελληνικής κοινωνίας

Της ΝΑΤΑΣΑΣ ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ*

Στις συζητήσεις των εφήβων ο αριθμός 18 ακούγεται σαν μαγικός αριθμός. Πόσα όνειρα διατυπώνονται με τη φράση «Μόλις γίνω 18 θα…»! Πόσα δικά μας όνειρα, εμάς των λίγο (!) άνω των 18 ξεκίνησαν με αυτή τη φράση - δεν έχει σημασία αν έμειναν ανολοκλήρωτα, δεν έχει σημασία αν κάπου ξεχάστηκαν στη δίνη των υποχρεώσεων της ενήλικης ζωής, σημασία έχει ότι κάναμε όνειρα, ότι οι έφηβοι και οι έφηβες κάνουν όνειρα, τα οποία λειτουργούν σαν άξονας και οδηγός, μια πυξίδα για τον προσανατολισμό που επιλέγουμε να έχουμε στη ζωή μας.

Αν βγούμε λίγο πιο έξω από τα σύνορα της χώρας μας, θα δούμε αρκετούς δεκαοχτάρηδες Ευρωπαίους να ταξιδεύουν για να γνωρίσουν τον κόσμο και τον εαυτό τους, αφού, πριν ενταχθούν για τα καλά στη φοιτητική και μετέπειτα στην ενήλικη ζωή, έχουν έναν χρόνο κενό υποχρεώσεων προς αναζήτηση του εξωτερικού και εσωτερικού τους κόσμου. Φαντάζομαι πόσο πιο πλούσιες θα είναι οι συζητήσεις αυτών των εφήβων, που πάλι θα ξεκινάνε με τη φράση «Μόλις γίνω 18…»!

Υπάρχουν όμως και κάποια παιδιά που δεν θέλουν να γίνουν 18… Οι ασυνόδευτοι πρόσφυγες, τα ασυνόδευτα παιδιά που βρέθηκαν τυχαία στη χώρα μας, αφού στόχος της μετακίνησής τους δεν ήταν να γνωρίσουν τον κόσμο, αλλά να δραπετεύσουν από τον κόσμο στον οποίο είχαν την τύχη -ή, καλύτερα, την ατυχία- να γεννηθούν.

Κορίτσια που έφυγαν από τη χώρα τους με τα πόδια, γιατί ήταν υποχρεωμένα, ενώ ήταν ακόμα παιδιά 10 και 11 χρόνων, να παντρευτούν με άντρες που κοντεύουν στην τρίτη ηλικία. Για να καταφέρουν να γλιτώσουν, εργάστηκαν σε εργοστάσια κατασκευής ρούχων -πιθανότατα κάποιας γνωστής fast fashion εταιρείας- και τα χρήματα από την αμοιβή τους πήγαιναν κατευθείαν στα χέρια των διακινητών, που θα τα μετέφεραν σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Διακινητών που αυτά τα παιδιά θεωρούν ότι είναι βοηθοί τους στο ταξίδι τους προς μια αξιοπρεπή ζωή.

Αγόρια που δεν αποδέχονται την άνιση κατανομή του πλούτου και επιδιώκουν να αλλάξουν τους όρους της ζωής τους, αναζητώντας καλύτερη τύχη, αξιοπρεπή εργασία και ανθρώπινες συνθήκες ζωής. Παιδιά που, ανήλικα ακόμα, γίνονται έρμαια στα παιχνίδια των ισχυρών του πλανήτη, που παίζουν «πινγκ πονγκ» μαζί τους, όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν, χώρες που ονομάζονται ασφαλείς για τους πρόσφυγες, αφού μέχρι να εγκατασταθούν στη χώρα μας μπορεί να περάσουν 2 και 3 φορές τα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας.

Παιδιά που οι πρώτες ελληνικές λέξεις που μαθαίνουν είναι «σύνορα», «άσυλο», «αστυνομία», «φυλακή»… Παιδιά που, λόγω του ότι είναι ανήλικα, διαμένουν σε δομές φιλοξενίας τις οποίες διαχειρίζονται ΜΚΟ και την αμέσως επόμενη ημέρα της εγκατάστασής τους εγγράφονται στο ελληνικό σχολείο, ανάλογα με την ηλικία τους, ανεξαρτήτως του αν έχουν φοιτήσει ξανά στο σχολείο. Και εδώ ξεκινάει η βίαιη διαδικασία προσαρμογής των παιδιών αυτών στον παραλογισμό της ελληνικής κοινωνίας.

Παιδιά αποσχολειοποιημένα προσγειώνονται απευθείας στην απαιτητική βαθμίδα του Λυκείου, όπου στην καλύτερη περίπτωση παρακολουθούν 3 ώρες την ημέρα ελληνικά σε τάξη υποδοχής και τις υπόλοιπες ώρες παρακολουθούν το επίσημο μάθημα, σε μια γλώσσα που δεν κατανοούν, με συμμαθητές με τους οποίους ακόμα δεν μπορούν να αλληλεπιδράσουν, αφού υπάρχει το εμπόδιο της επικοινωνίας, και που στο τέλος για να περάσουν την τάξη δίνουν εξετάσεις σε θέματα της Τράπεζας Θεμάτων -με κάποιες πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις, όπως η προφορική εξέταση και ο λίγο χαμηλότερος βαθμός προαγωγής, μόνο τον πρώτο χρόνο φοίτησής τους.

Για να επιτευχθεί έστω και αυτός ο χαμηλός βαθμός, απαιτείται από τους πρόσφυγες μαθητές και μαθήτριες να καταβάλουν διπλάσιο και τριπλάσιο αγώνα από αυτόν που καταβάλλεται από τους γηγενείς μαθητές, αφού το πρώτο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί είναι αυτό της γλώσσας -αγώνας που μοιάζει δυσεπίτευκτος, αφού τα παιδιά δεν αρκεί να μάθουν βασικούς διαλόγους της καθημερινότητας, αλλά να κατανοήσουν και να εμπεδώσουν ορολογία από επιστήμες με τις οποίες ίσως έρχονται σε επαφή για πρώτη φορά. Ταυτόχρονα, υπάρχει και το πρόβλημα της ένταξης και της προσαρμογής των παιδιών αυτών στη μαθητική κοινότητα, αφού και πάλι λόγω των προβλημάτων στην επικοινωνία είναι πιο δύσκολο να δημιουργήσουν κοινωνικές σχέσεις. Αν συνυπολογιστεί και η σκληρότητα που βίωσαν, υπάρχουν εμπόδια και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, αφού ένας άνθρωπος που ζει κυνηγημένος από τα 10 του είναι δύσκολο να εμπιστευτεί τους ανθρώπους.

Οι περισσότεροι-ες από αυτούς τους ανήλικους ήρωες και ηρωίδες καταφέρνουν και ξεπερνούν αυτά τα εμπόδια, φοιτούν στο ελληνικό σχολείο και αρχίζουν σταδιακά και κατανοούν την αξία της γνώσης, τη μαγεία που κρύβει μέσα της η επιστήμη! Και κάνουν μια νέα αρχή, αρχίζουν και διατυπώνουν δειλά κάποια όνειρα για τη μελλοντική ζωή τους.

Και τότε γίνονται 18…

Και πρέπει να φύγουν από τη δομή φιλοξενίας, άσχετα από το αν είναι ακόμα Α’ Λυκείου, άσχετα από το αν κατάφεραν να δώσουν εξετάσεις με θέματα από την Τράπεζα Θεμάτων, άσχετα από το αν πέτυχαν να προαχθούν, άσχετα από τον αγώνα που έκαναν να μάθουν μια τόσο σύνθετη γλώσσα, όπως η ελληνική, άσχετα από την προσπάθεια που καταβάλλουν να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία, άσχετα από το αν έχουν ενσωματώσει τις ευρωπαϊκές αξίες του σεβασμού, της αξιοπρέπειας, της δικαιοσύνης, της δημοκρατίας. Τώρα περισσεύουν…

Τώρα είναι ενήλικες, έτσι θα βρεθούν σε ένα οποιοδήποτε camp έχει χώρο να τους φιλοξενήσει, όχι σε αυτό που είναι κοντά στο σχολείο τους, κοντά στην πόλη όπου αγωνίστηκαν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους, κοντά στους ανθρώπους που μετά από δυσκολία κατάφεραν να εμπιστευτούν, αλλά όπου χωράνε.

Ενήλικες που δεν έζησαν ποτέ ως παιδιά, που δεν τους επιτράπηκε ποτέ να κάνουν σχέδια για το μέλλον. Ενήλικες που πετιούνται σε ένα camp και αποθηκεύονται εκεί οι ψυχές, οι ζωές, οι προσπάθειες, τα όνειρα για μια αξιοπρεπή ζωή σε «δημοκρατικό έδαφος που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα». Ενήλικες που δεν θέλησαν ποτέ να ενηλικιωθούν…

*Εκπαιδευτικός, φιλόλογος