Τις τελευταίες εβδομάδες τα άρθρα που αφορούν την ερμηνεία της συμπεριφοράς του εκλογικού σώματος έχουν πλημμυρίσει τον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο.
Διαβάζοντας ή ακούγοντας τους αρθρογράφους να ερμηνεύουν τις επιλογές των ψηφοφόρων, έχεις την αίσθηση ότι ο «λαός» μοιάζει με πλαστελίνη που ο καθένας προσπαθεί να της δώσει τη μορφή που τον εξυπηρετεί. Αλλοι τον εμφανίζουν ως «σοφό», άλλοι ως «άκριτο», άλλοι ως «ασταθή», άλλοι ως... Το ενδιαφέρον σε αυτήν την αξιολόγηση είναι ότι οι ίδιοι άνθρωποι ακόμα και λίγες μέρες πριν από τις εκλογές του Μαΐου μπορεί να διατύπωναν την ακριβώς αντίθετη άποψη από εκείνη που εξέφρασαν μετά την εκλογική αναμέτρηση.
Προσφιλές θέμα των ημερών είναι η «εκλογική λογιστική», δηλαδή η καταγραφή του αριθμού των ψηφοφόρων που μετακινήθηκαν από το κόμμα που επέλεξαν σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις σε ένα άλλο. Κάποιοι μάλιστα αξιοποιώντας τα στοιχεία των εκλογικών «πήγαινε-έλα» προχωρούν στη χαρτογράφηση του πολιτικού χάρτη της χώρας. Επίσης κάποιοι δημοσιολογούντες προσπαθούν να βγάλουν συμπεράσματα για την εκλογική συμπεριφορά χρησιμοποιώντας ηλικιακές κατανομές. Αυτό όμως που απουσιάζει από την αρθρογραφία είναι η ανάλυση των εκλογικών επιλογών με βάση τις «Μνήμες».
Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό αλλά οι συσσωρευμένες εμπειρίες, γνώσεις και εντυπώσεις που ο άνθρωπος ανακαλεί όταν πρόκειται να πάρει μια απόφαση, μπορεί να εξηγήσουν τη συμπεριφορά και τις επιλογές του. Ο Ουμπέρτο Εκο στο βιβλίο «Η μυστηριώδης φλόγα της Βασίλισσας Λοάνα», που εκδόθηκε στην Ιταλία το 2004 και στην Ελλάδα ένα χρόνο αργότερα, ασχολείται με τη μνήμη.
Ο κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου, ένας εξηντάρης παλαιοβιβλιοπώλης, προσπαθεί να επανακτήσει τη χαμένη μνήμη του για να καταλάβει τη θέση του στον κόσμο μέσα από τα βιβλία που είχε διαβάσει από την παιδική ηλικία. Παρακολουθώντας την κοπιώδη προσπάθεια να ξαναγράψει τη λευκή κόλλα τού χθες του, ο αναγνώστης διαπιστώνει όχι μόνο τη συστηματική προσπάθεια των εξουσιών να διαμορφώσουν τη μνήμη (ατομική και συλλογική) αλλά και τον ρόλο της στη συμπεριφορά του.
Εύλογα θα αναρωτηθείτε: Τι σχέση μπορεί να έχει η μνήμη και ο Τζιαμπατίστα Μποντόνι -ο κεντρικός χαρακτήρας στο βιβλίο του Εκο- με τις εκλογές που έγιναν τον Μάιο και εκείνες που θα γίνουν σε μερικές μέρες. Είναι προφανές ότι για όσους ασχολούνται με τις διαχρονικές επιλογές των ανθρώπων, τα βιώματα, τις γνώσεις και τις εμπειρίες, είναι ένα σημαντικό εργαλείο κατανόησης της συμπεριφοράς και των επιλογών.
Αλήθεια, πόσοι από το εκλογικό σώμα έχουν ζήσει -και επομένως θυμούνται- τη χρυσή εποχή της Σοσιαλδημοκρατίας, όταν οι πολιτικές που εφάρμοζαν στόχευαν στη χρυσή τομή ανάμεσα στην ανάγκη για κοινωνική προστασία και τον ακραίο φονταμενταλισμό της ελεύθερης αγοράς;
Πόσοι θυμούνται τις ισοπεδωτικές μεθόδους που εφάρμοσε η Θάτσερ για να οδηγήσει εκατομμύρια Βρετανούς στο περιθώριο και στην εξαθλίωση; Πόσοι έχουν μνήμες από την εποχή που η ελληνική Κεντροαριστερά προσπάθησε να αντιγράψει τον «τρίτο δρόμο» του Κλίντον, του Μπλερ και του Σρέντερ, υιοθετώντας φιλικές προς τις αγορές νεοφιλελεύθερες πολιτικές, οι οποίες τελικά την οδήγησαν στον συντηρητισμό και προκάλεσαν την μήνιν πολλών αφοσιωμένων ψηφοφόρων της;
Για να μην πάμε ακόμα πιο πίσω, στις δεκαετίες μετά τον Εμφύλιο και στη χούντα. Η απάντηση είναι απλή: Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν αυτές -ή ανάλογες- μνήμες και εμπειρίες μειώνεται, με αποτέλεσμα το κενό που προκύπτει να καλύπτεται από εκείνους που επιζητούν τη… σταθερότητα.
Υπό το πρίσμα αυτό, μια απλή ταξινόμηση του εκλογικού σώματος με βάση τις μνήμες μπορεί επίσης να αναδείξει τα λάθη, τις παραλείψεις, τις ολιγωρίες και τις παρερμηνείες των ηγεσιών. Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να ερμηνεύσει -και- τον εναγκαλισμό των ηγεσιών στα ευρήματα δημοσκοπήσεων και ομάδων εστίασης, οι οποίες τους οδήγησαν να διατυπώσουν πολιτικές και ρητορική που κάλυπταν προϋπάρχουσες προτιμήσεις μικρών τμημάτων της εκλογικής «πελατείας».
Γιατί αυτό που συνέβη στον χώρο της Κεντροαριστεράς, είναι ότι οι ηγεσίες λόγω -και- περιορισμένης μνήμης αντί να δημιουργήσουν ένα πειστικό πολιτικό πρόγραμμα που θα αντανακλά αξίες και ανάγκες, βασίστηκαν στα ευρήματα των δημοσκοπήσεων για το τι θέλουν να ακούσουν οι πολίτες. Προφανώς είτε δεν ήξεραν είτε αγνόησαν την απάντηση του Στιβ Τζομπς, ο οποίος όταν ρωτήθηκε γιατί δεν βασίζεται στις παραδοσιακές έρευνες αγοράς, απάντησε:
«Μερικοί άνθρωποι λένε “δώστε στους πελάτες ό,τι θέλουν”. Αλλά αυτό δεν είναι η προσέγγισή μου. Η δουλειά μας είναι να καταλάβουμε τι πρόκειται να θέλουν πριν το θελήσουν».
*Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας