Πώς να πουλήσεις την επιτυχία;

Δεν είναι η πρώτη φορά που προβλήθηκαν ανύπαρκτες κυβερνητικές επιτυχίες. Και δεν είναι η πρώτη φορά που οι πραγματικές επιτυχίες στρεβλώθηκαν και υποβαθμίστηκαν. Ομως, είναι η πρώτη φορά που η χώρα βρίσκεται σε τόσο ευάλωτη θέση, με τόσα μέτωπα ανοιχτά, σε τόσο πολλούς ευαίσθητους τομείς. Πρώτη φορά η χώρα βρίσκεται τόσο ανέτοιμη απέναντι σε υπαρκτούς και γνωστούς κινδύνους. Και όμως, κατά το επίσημο αφήγημα, έχουμε παντού επιτυχίες. Για τις αποτυχίες, η επωδός είναι γνωστή. Φταίνε όλοι οι άλλοι. Ο κορονοϊός, ο πόλεμος, η Ευρωπαϊκή Ενωση, η παγκοσμιοποίηση και η αλληλεπίδραση, η Κίνα, η Ρωσία, ο αναθεωρητισμός του νεοσουλτάνου, οι μετανάστες και οι… Φρουροί της Επανάστασης.

Ο κανόνας λέει ότι μπορείς να πουλήσεις κάτι μόνο αν έχεις αυτό που πουλάς. Ειδάλλως, δεν μπορείς να το πουλήσεις. Η πιο προχωρημένη σκέψη λέει ότι δεν είναι απαραίτητο να έχεις κάτι για να πουλήσεις. Μπορείς να πουλήσεις την προσδοκία του ή την ιδέα –της επικείμενης επιτυχίας εν προκειμένω– που πιθανότατα δεν θα φτάσει. Αλλωστε, πάντα υπήρχαν τέτοιες αγορές. Σε έναν κοινωνικό στίβο όπου όλοι διαγκωνίζονται για πεπερασμένους πόρους, ορισμένοι προσπαθούν να πουλήσουν πράγματα που δεν υπάρχουν. Ο ακόμα πιο πετυχημένος χειρισμός είναι να μαζεύεις πεταλούδες, αλλά με σκοπό να διαλύσεις ό,τι έχει απομείνει από μια δημόσια δομή. Π.χ., με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, τα ελληνικά ΑΕΙ είναι τα πιο υποχρημαδοτούμενα μεταξύ των χωρών-μελών του. Με βάση το κυβερνητικό αφήγημα είναι χώροι εγκληματικότητας και ανομίας. Αλλά δείτε, λ.χ., και τον χρησμό του υπουργού Υγείας για την πανδημία η οποία ακόμα είναι εδώ: «Θα υπάρξει ένας σχεδιασμός από Σεπτέμβριο καθώς αναμένεται άνοδος κρουσμάτων και αναλόγως της πίεσης που θα ασκηθεί, μπορεί να χρειαστεί να ενεργοποιηθούν πολλά (μέτρα) αλλά μπορεί να μην ενεργοποιηθεί τίποτα».

Οσο κι αν υπάρχει μια δημιουργική σωτηριολογία σ’ αυτό το μοτίβο σκέψης και δράσης, σίγουρα η επιτυχία στον κόσμο ετούτο -ακόμα και στην περίπτωση που θα είναι πραγματική και όχι εικονική ή μιντιακή- για κανέναν δεν θα είναι μια απλή τελετή που αυτομάτως θα μας απάλλασσε από τα αμαρτήματα της ελληνικής ιδιαιτερότητας. Ομως, επειδή μερικοί έχουν πολύ κοντή μνήμη και άλλοι φαίνεται πως κάνουν αξιέπαινη προσπάθεια για να κοντύνει περισσότερο, η συλλογική επιτυχία χάνεται. Και παρότι η προσδοκία της επιτυχίας επηρεάζει τη μεγέθυνση με μύριους τρόπους, σε κοινωνικούς ή ανθρώπινους όρους, ο τρόπος με τον οποίο προσμετράται στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι ενδεικτικός. Λόγου χάρη, οι χώρες των πάλαι ποτέ PΙIGS (Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία) στο κρίσιμο διάστημα 2008-2021 πέτυχαν αύξηση του ΑΕΠ (Πορτογαλία 17,9%, Ιταλία 16,75%, Ιρλανδία 32%, Ισπανία 11%). Εδώ ο όρος επιτυχία είναι κυριολεκτικός. Η Ελλάδα πέτυχε (με αντεστραμμένη επιτυχία) μια αθροιστική μείωση του ΑΕΠ της τάξης του 16%. Επιπλέον, το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο του τετραμήνου που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ παρουσιάζει αύξηση 71% σε σχέση με πέρσι. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα κι αν έχουμε μια υπερεπιτυχημένη τουριστική περίοδο αυτό το καλοκαίρι, η χώρα για να ικανοποιήσει τις ανάγκες αναψυχής των τουριστών της θα αναγκαστεί να εισαγάγει ακόμα περισσότερα προϊόντα.

Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε (όπως και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ) αύξηση των βασικών επιτοκίων και από το 2023 και μετά δημοσιονομική αυστηρότητα. Αυτό, αυτομάτως, σημαίνει ότι η χώρα βρίσκεται ήδη εκτός των αγορών κεφαλαίου. Συν το γεγονός ότι ο αντίκτυπος του συνεχιζόμενου πολέμου θα προκαλεί αύξηση των τιμών ενέργειας και τροφίμων, που θα μειώνει την αγοραστική δύναμη και θα αυξάνει την απόγνωση.

Προφανώς, δεν υπάρχει διάλογος πουθενά. Ακόμα κι όταν μείζονα θέματα (όπως της παιδείας, της υγείας, του πληθυσμού, του πολιτισμού, της αγοράς εργασίας, των διεθνών σχέσεων κ.λπ.) τίθενται σε διαβούλευση, ο διάλογος είναι προσχηματικός, εκβιαστικός, στρεβλωτικός. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Μια διαρκής κυβερνητική επιτυχία σε όλα τα επίπεδα και… μετά λήθαργος. Και εδώ ακριβώς συνοψίζεται το κυρίως κουσούρι: να πουλάς καθημερινά κάτι που δεν υπάρχει, που δεν έχεις, αλλά που ενδιαφέρει αυτούς που θα κληθούν να σε ψηφίσουν.

Ποτέ άλλοτε δεν είχαμε διαθέσιμες τόσο πολλές πληροφορίες. Ποτέ δεν είχαμε τόσο άμεσες γνώσεις για τα πράγματα μαζί με τις πολιτικές και τις παγκόσμιες εξελίξεις. Αλλά και ποτέ άλλοτε η digital επιτυχία δεν ήταν τόσο επιτυχής. Το παράδοξο, όμως, δεν είναι ότι ο κόσμος νομίζει πως γνωρίζει την πραγματικότητα. Το παράδοξο -και ανησυχητικό- είναι ότι οι μικροπωλητές της επιτυχίας, που παίρνουν και τις αποφάσεις για τη λειτουργία του κόσμου, έχουν πάρει αποστάσεις από το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Πουλάνε επιτυχία.