Τίνος είναι το παιδί

Κοντεύουμε στο λιόγερμα της διακοσιοστής επετείου του 1821. Ειπώθηκαν πολλά. Εκδόθηκαν αρκετά. Τον πρώτο λόγο είχαν οι ιστορικές μελέτες, εντυπωσιακές σε αριθμό αλλά και αξιοπαρατήρητες σε σχέση με τις οπτικές αλλά και την τόλμη τους. Από την αρχή ετέθη η διερώτηση αν θα πλησιάσουμε το θέμα φορώντας φουστανέλες και χλαμύδες. Αν θα συνεχίσουμε πάνω στις ράγες των όσων ξέρουμε από τη βασική ιστοριογραφία ή θα επιχειρήσουμε να κατανοήσουμε τον εθνικό μας εαυτό, πέρα από τα στερεότυπα.

Δεν τα καταφέραμε όλες τις φορές. Πρωτίστως, γιατί η ενασχόληση με τον αντίπαλο αντιμετωπίστηκε ως μιαρή περιοχή. Ή γιατί οι τοπικισμοί κάποιες φορές έθεταν τα όρια του επιτρεπτού.

Επικυρώθηκε αυτόν τον χρόνο η ιεραρχία των πρωταγωνιστών του ’21 στον χώρο της δημόσιας Ιστορίας. Στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια κονταροχτυπήθηκε ο Κολοκοτρώνης με τον Καραϊσκάκη για την πρωτοκαθεδρία. Από τη μια προτεινόταν η ανέγερση του αγάλματος του Μωραΐτη καπετάνιου και από την άλλη δινόταν προτεραιότητα σ’ εκείνο του γιου της καλογριάς, σύμβολα και τα δύο των τοπικών ανταγωνισμών.

Διακόσια χρόνια μετά, ο Καραϊσκάκης φαίνεται να αναδεικνύεται ο αγαπημένος της δημόσιας Ιστορίας, την ώρα που άλλοι πρωταγωνιστές πέρασαν σχεδόν απαρατήρητοι. Είναι ο κερδισμένος από τη βιβλιοπαραγωγή. Εκδόθηκαν τρία σημαντικά βιβλία γι’ αυτόν: δύο λογοτεχνικά (Ακρίβος, Μπουκάλας) και μία υποδειγματική μελέτη για την εξέλιξή του από τον κλεφταρματολισμό ώς την αρχιστρατηγία (Τζάκης).

Σ’ αυτά προστίθεται ένα ντοκιμαντέρ (Παπακώστας) και το συνέδριο στο Μουζάκι Καρδίτσας. Ως αφετηρία των δύο δράσεων ήταν η διερώτηση «τίνος είναι το παιδί». Πού ανήκει ο Καραϊσκάκης; Στη Σκουληκαριά ή στο Μαυρομμάτι; Το ερώτημα απασχολεί σχεδόν έναν αιώνα, από τότε που αποφασίστηκε ότι ο τόπος του είναι η Καρδίτσα. Επιστρέφει το ζήτημα το 2021, με αφορμή την επέτειο των διακοσίων ετών από το 1821. Με άλλα λόγια, διεκδικείται η επιστροφή του εθνικού ήρωα πλέον Καραϊσκάκη στην τοπική πινακοθήκη των εριζόντων περί του μικροτόπου τους.

Αποπειράται η τοπικοποίηση του ήρωα, κίνηση που εντάσσεται στη διαδικασία διάχυσης της εθνικής μνήμης στους ιδιαίτερους τόπους αυξάνοντας το συμβολικό κύρος τους αλλά και τον αυτοσεβασμό. Τίνος είναι το παιδί; Δεν είναι τωρινό το φαινόμενο. Ερχεται από πολύ παλιά. Από τα χρόνια του Ομήρου, που τον διεκδικούσαν εφτά πόλεις.

Ανθρώπινη η ανάγκη των μικροτόπων. Αρκεί να μην εγκλωβίζεται σε μια άγονη αντιπαράθεση. Που συχνά γίνεται και κριτήριο για την ένταξη στην εντοπιότητα. Αρκεί να μη χάνεται η ουσία του ζητήματος. Ισως θα χρειαζόταν να ερωτηθεί ο Καραϊσκάκης γι’ αυτό. Θα μας μολόγαε τον αγώνα που έκανε να απαλλαγεί από τη διεκδίκηση ενός μικροτόπου. Για να θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία ενός ευρύτερου αγώνα.