Ισως δε των εναντίων η φύσις γλίχεται και εκ τούτων αποτελεί το σύμφωνον, ουκ εκ των ομοίων (1) Ισως όμως η φύσις επιθυμεί τα αντίθετα και από αυτά να δημιουργεί την αρμονία της και όχι από τα όμοια Ψυχής πείρατα ιών ουκ αν εξεύροιο, πάσαν επιπορευόμενος οδόν· ούτω βαθύν λόγον έχει (2). Οποιο δρόμο και αν ακολουθήσεις, δεν θα βρεις τα όρια της ψυχής. Τόσο βαθύς είναι ο λόγος της.
Ο περίφημος νόμος της εναντιοδρομίας (1,2) του Ηράκλειτου, του μοναδικού Ελληνα φιλόσοφου που βρίσκεται πολύ κοντά στους Ασιάτες φιλόσοφους του Ταό, ο οποίος βασίζεται στην αρμονία των αντιθέτων και που ήταν ο πρώτος που μίλησε για την αρμονία των αντιθέτων και ταυτόχρονα αποτελούσε και βασικό τμήμα της ψυχοθεραπευτικής πορείας που δημιούργησε ο Καρλ Γιουνγκ. Ο νόμος αυτός προσπαθεί να δημιουργήσει μια γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο φαινομενικά αντίθετα στοιχεία (3) της προσωπικότητας, ανάμεσα στο συνειδητό από τη μία με την ορθολογική σκέψη και τον κριτικό νου, και στο ασυνείδητο με όλες τις αρχέγονες και ατιθάσευτες ενέργειες του.
Αυτή η συνύπαρξη συνειδητού και ασυνείδητου, με τις διαμετρικά αντίθετες δυνάμεις τους, αποτελεί για τον Ηράκλειτο τη θαυμαστή τάξη και λειτουργία του σύμπαντος, που βασίζεται στην αρμονία των αντίθετων στοιχείων μέσα στη φύση- μέρα και νύχτα, φως και σκοτάδι, ζέστη και κρύο, καλοκαίρι και χειμώνας κ.ο.κ.
Ο νόμος της εναντιοδρομίας εξυπηρετεί την πορεία του ανθρώπου προς την αυτοπραγμάτωσή του και την εκ νέου νοηματοδότηση της ζωής του. Με βάση αυτόν τον νόμο, όταν μια ενεργειακή ροή, ένα ψυχικό δυναμικό αναπτυχθεί μονομερώς και διαμορφωθεί σαν στάση ζωής χωρίς τη συμπλήρωση από το αντίθετό του, θα φτάσει στο απώτατο σημείο ανάπτυξης και μετά θα ακολουθήσει μια διαμετρικά αντίθετη πορεία από την αρχική, για να συμπεριλάβει και το μέχρι τότε παραμελημένο αντίθετό της. Κατά τον Γιούνγκ, κάθε ενέργεια έχει πάντοτε δύο πόλους και η εναντιοδρομία ισορροπεί αυτούς τους δύο αντίθετους πόλους.
Η εναντιοδρομία μπορεί να εκδηλωθεί και στο επίπεδο της κοινωνίας, σαν το ψυχικό αντιστάθμισμα απέναντι στην ψυχική τάση που επικρατεί σε κάθε πολιτισμό. Στη Δύση, για παράδειγμα, η κυρίαρχη τάση είναι μια ψευδεπίγραφη κατάκτηση λογικής και συνείδησης και υλικής αποκλειστικά δημιουργίας, μέσω του πλουτισμού και μιας απονεκρωμένης συναισθηματικά τεχνολογικής εξέλιξης. Στην περίπτωση αυτή, η εναντιοδρομία μπορεί να λειτουργήσει καταστροφικά για τις ίδιες τις κοινωνίες, μέσω της μοναξιάς, της μαζικής καταστροφής και της λειτουργίας της ίδιας της κοινωνίας. Η εναντιοδρομία δεν έχει καμία σχέση με τη μεταφυσική, αλλά αποτελεί έναν βασικό νόμο της ψυχολογίας.
(1) Ηράκλειτος Απαντα, Κάκτος 1995, σελ. 62,63
(2) Ηράκλειτος Απαντα, Κάκτος 1995, σελ. 72,73
(3) Βλέπε α) https://www.hypernoisis.gr/sciences/soul/83-psyxologia-aftognosia/1066-0-nomos-tis-enantiodromias..., και β) https://thesecretrealtruth.blogspot.com/2017/07/blog-post_6.html.
* oμότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας