Αποκεφαλισμοί

Ο εξ Αργεντινής μυθιστοριογράφος Ερνέστο Σάμπατο αφηγείται την ιστορία ενός αντιφρονούντα που, παρά τις περιηγήσεις του σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, επιστρέφει στη χώρα του κι εκεί αποκεφαλίζεται από παραστρατιωτική οργάνωση, η οποία πέταξε στη συνέχεια το κεφάλι του στο σαλόνι του σπιτιού του («Περί ηρώων και τάφων»). Η κόρη του υπέστη σοκ, έζησε το υπόλοιπο του βίου της σε ημιπαράφρονα κατάσταση.

Αυτό το σοκ διαπέρασε όλη την Ευρώπη, καθώς το κεφάλι του Γάλλου καθηγητή κύλησε στο οδόστρωμα από το δολοφονικό γιαταγάνι του τζιχαντιστή. Ως τώρα οι Ευρωπαίοι παρακολουθούσαν αποκεφαλισμούς από την ασφάλεια του σαλονιού τους, εκφράζοντας τον αποτροπιασμό τους για το γεγονός. Ομως το πεδίο των αποκεφαλισμών ήταν χώρες μακρινές. Για όλους μας οι αποκεφαλισμοί ήταν μεν μια πολιτιστική βαρβαρότητα, ωστόσο, η παρακολούθηση των συμβάντων μπορούσε να εκληφθεί ως μια κινηματογραφική αφήγηση με αντίστοιχο θέμα.

Ο αποκεφαλισμός, προφανώς, έχει βαθιές ρίζες στην ανθρώπινη εμπειρία. Δεν είναι μόνο μια ποινή, η αφαίρεση ζωής που μπορεί να γίνει με πολλούς άλλους τρόπους. Είναι η αποκοπή της κεφαλής από το υπόλοιπο σώμα. Η μετατροπή του άτμητου σε διαιρετό και απαξιωμένα τμήματα. Για όλους τους πολιτισμούς το νεκρό σώμα είναι ιερό και η προετοιμασία του ως τέτοιου συνιστά βασική προϋπόθεση για τον κόσμο των νεκρών.

Ακριβώς εκεί στοχεύουν οι τζιχαντιστές. Θέτουν εν αμφιβόλω τις πολιτισμικές αξίες χρησιμοποιώντας μορφές θανάτου που απαξιώνουν το νεκρό σώμα. Την ίδια στιγμή, ο αποκεφαλισμός λειτουργεί ως εξατομικευμένη ποινή. Πέρα από τη δυσχέρεια για τη χρήση βομβιστικών ενεργειών που προκαλούν μαζικούς θανάτους, ο αποκεφαλισμός πλέον απευθύνεται σε κάθε κάτοικο της Ευρώπης.

Οι τζιχαντιστές έχουν το δίκτυο να εντοπίσουν και να εξοντώσουν οποιονδήποτε αντιμάχεται τον κόσμο τους και τα σύμβολά του. Εχει δίκιο λοιπόν ο Πασκάλ Μπρικνέρ, Γάλλος φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος. Στο στόχαστρο βρίσκεται η ελευθερία του λόγου, που αποτελεί τη σπονδυλική στήλη του ευρωπαϊκού –και όχι μόνον– πολιτισμού. Υπεράσπιση λοιπόν των ανθρώπινων δικαιωμάτων από τον σκοταδισμό. Που στόχος του είναι η αυτολογοκρισία. Ο φόβος και η σιωπή. Η απεμπόληση της ιδιότητας του πολίτη.

Ωστόσο, ο συναγερμός του Μπρικνέρ μπορεί να εξελιχθεί σε κυνήγι μουσουλμάνων, αν δεν απεμπλακεί η θρησκευτικότητα από τον φονταμενταλισμό, που χρησιμοποιεί το θρησκευτικό αίσθημα για άλλους λόγους. Η διαχωριστική γραμμή συσκοτίζεται συχνά από τους επιτήδειους, που τρέφονται από τον θρησκευτικό ρατσισμό. Καλλιεργείται από πολλές πλευρές η σύγχυση των ορίων.

Από τη μια μεριά είναι ο δημόσιος λόγος που διατυπώνεται από πολιτικά πρόσωπα και μέσα ενημέρωσης. Η δολοφονία του Λουκμάν και η επίθεση στους ψαράδες υποβαθμίστηκαν. Από την άλλη, διαμορφώνεται ένα κλίμα στον καθημερινό λόγο που διευκολύνει τη διολίσθηση σε ανοχή τέτοιων πρακτικών.