Αν αργά το βράδυ κάνετε ζάπινγκ στα κανάλια, θα διαπιστώσετε ότι όλες σχεδόν οι ταινίες που προβάλλονται είναι ταινίες δράσης. Δεν προλαβαίνεις να μετράς πτώματα, συγκρούσεις κάθε είδους, καταδιώξεις και καταστροφές, όλα αυτά ενδυναμωμένα με εκκωφαντική ηχητική επένδυση.
Η δράση στο σινεμά δεν αποτέλεσε απ’ την αρχή ένα είδος. Αντίθετα, ήταν ένα επιπλέον «προσόν» πολλών άλλων ειδών (αστυνομικά, γουέστερν, περιπέτειες κ.ά.) Μόλις τη δεκαετία του ’80, η ταινία δράσης έγινε ένα ξεχωριστό είδος, αρχής γενομένης με το «Ράμπο» (1982). Υπερτροφικοί ήρωες, αν και υπερβολικά μόνοι, κατόρθωναν να υπερασπιστούν τις αξίες που η Αμερική είδε να καταρρακώνονται με τον πόλεμο του Βιετνάμ, μέσα σ’ ένα απόλυτα μανιχαϊστικό σύμπαν (ο καλός ήρωας απέναντι στους πανίσχυρους κακούς) και με σταθερές αρχές το «o σκοπός αγιάζει τα μέσα» και την αποθέωση της αυτοδικίας.
Κι όμως… ΟΛΑ στο σινεμά είναι δράση, κίνηση! Κάθε πλάνο ταινίας, οποιασδήποτε ταινίας, είναι δράση. Μια ερωτική σκηνή, μια στιγμή μοναξιάς ή αποχωρισμού, προδοσίας ή θανάτου. Απλά, το ερώτημα είναι ποια δράση αναζητεί ο θεατής.
Οποια δράση κι αν είναι αυτή, πριν από τη λήψη κάθε πλάνου ο σκηνοθέτης δίνει την εντολή που τη θέτει σε κίνηση: ACTION! Και στο τέλος της λήψης, δίνει και το επόμενο πρόσταγμα: CUT! Ακριβώς ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο προσταγές του σκηνοθέτη βρίσκεται όλη η ουσία του κινηματογράφου. Ο Αλέν Μπαντιού το έχει διατυπώσει έξοχα: «το σινεμά είναι λήψη και μοντάζ, τίποτε άλλο». Δηλαδή ACTION και CUT!
Ομως αυτό το CUT σημαίνει αυτόματα ότι το σινεμά τεμαχίζει τη δράση, την κόβει, την παγώνει, την ακινητοποιεί. Και το λογικό επακόλουθο: όσο πιο έντονη είναι η δράση, όσο πιο καταιγιστική, τόσο και πιο ψεύτικη, πιο τεχνητή. Οσες εκατοντάδες ή και χιλιάδες πλάνα συνθέτουν ένα σύμπαν που δεν επιτρέπει στον θεατή να πάρει ανάσα, εξίσου χιλιάδες κοψίματα και παγώματα της δράσης έχουν προηγηθεί που χάρη στο μοντάζ και τα εφέ εξασφαλίζουν την ψευδαίσθηση της συνέχειας.
Και τι ειρωνεία! Το τόσο παρεξηγημένο (για… έλλειψη δράσης) πλάνο-σεκάνς είναι τελικά αυτό που αφήνει τη δράση ν’ αναπτυχθεί, δεν την εκβιάζει κάθε στιγμή διακόπτοντάς την, σέβεται τον εσωτερικό της ρυθμό και πολλές φορές μάλιστα, την αφήνει να ολοκληρωθεί.
Αν, τώρα, ύστερα απ’ όλα αυτά, αναρωτιέται κανείς γιατί τα κανάλια επιμένουν καθημερινά στις ταινίες δράσης, είναι επειδή συνθέτουν ένα ιδανικό ντουέτο με τις διαφημίσεις! Εκείνο που ενδιαφέρει και στις δύο περιπτώσεις είναι η άσκηση επιρροής, η επιβολή, το «πέταγμα στη μούρη» μιας δράσης που δεν αφήνει κανένα περιθώριο για όνειρο ή σκέψη. Κι έτσι ο θεατής, παγιδευμένος στο θέαμα των ταινιών που εναλλάσσεται αρμονικά μ’ αυτό των διαφημίσεων, θα νιώσει και λίγο υπερήρωας πριν κλείσει τα μάτια για ύπνο, εξουθενωμένος και από τη δουλειά της μέρας και από το μονολιθικό τηλεοπτικό μενού της νύχτας.
* σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA MA, New York College, Athens
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας