Παρακολουθώντας αυτά που γίνονται τις τελευταίες μέρες και –κυρίως– τον τρόπο που η κυβέρνηση αντιμετωπίζει όσους διαφωνούν, κρίνουν και αντιδρούν, η σκέψη πάει σχεδόν δυόμισι χιλιάδες χρόνια πίσω. Στην εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου (416 π.Χ.). Στον Θουκυδίδη. Στον διάλογο των Αθηναίων με τους Μηλίους.
Στα επιχειρήματα και τα αντεπιχειρήματα που αντάλλαξε ο επίδοξος κατακτητής με το εγκλωβισμένο θύμα. Στα όσα πρέσβευαν οι Αθηναίοι και τα οποία σήμερα έγιναν το ευαγγέλιο των «κυνικών» (πολιτικών, επιχειρηματιών και γραφειοκρατών) που τα «αξιοποιούν» για να τεκμηριώσουν την υπεροχή της ισχύος έναντι της δικαιοσύνης.
Στους έξι μήνες της θητείας της η κυβέρνηση προσπάθησε να επιβάλει έναν πολιτικό δαρβινισμό στον οποίο: «...τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία όταν εκείνοι που τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη και ότι, αντίθετα, ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του»1. Ετσι, οι επιλογές της εμφορούνται από τη φιλοσοφία του: ο αδύναμος για να επιβιώσει θα πρέπει να παραχωρεί και ο ισχυρός να επιβάλλει.
Στην οικονομία, στο προσφυγικό, στην παιδεία, στην επιβολή της τάξης, ακόμα και στο ποδόσφαιρο, ό,τι λέει και ό,τι νομοθετεί δεν είναι τίποτα περισσότερο παρά... έκφραση επιβολής. Ο κυνισμός που διαπνέει την πολιτική της δεν είναι τόσο απροκάλυπτος όσο των Αθηναίων του 416 π.Χ. Φροντίζει να τον συγκαλύπτει, αξιοποιώντας την παραποιημένη πραγματικότητα των επικοινωνιολόγων.
Οι περίφημες «μεταρρυθμίσεις», για παράδειγμα, αν και ενδύονται με τον μανδύα της «πρόσκλησης», στους ακριβοθώρητους επενδυτές δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από ένα καλάθι με δώρα. Φθηνό εργατικό κόστος, φορολογικές απαλλαγές και εκπτώσεις, κόντεμα των νόμων για το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά, είναι εργαλεία που αβγαταίνουν κέρδη. Είναι κάτι σαν «ελευθέρας» που παρέχεται στις ελίτ για να αρπάξουν κομμάτι κομμάτι το βιος των αδύναμων.
Ολα αυτά σήμερα προσφέρονται σε συσκευασία «δώρου» από ένα γκουβέρνο που δεν επιτρέπει στους αδύναμους να υπερασπιστούν το «βιος» τους επικαλούμενο την αρχή: «...ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του...»2.
Η περίφημη «επένδυση» στο Ελληνικό, που για χάρη της επινόησε τη θεωρία του «λελογισμένου» ρίσκου, είναι το πιο τρανό παράδειγμα του πώς αντιλαμβάνονται τα στελέχη της κυβέρνησης τις έννοιες του δίκαιου και του δημόσιου συμφέροντος. Το ίδιο ισχύει και για την ιδιωτικοποίηση της ενέργειας, τη διαχείριση των σκουπιδιών (Γραμματικό-Μαραθώνας), αλλά και με τις ανεμογεννήτριες που αλλοιώνουν το κυκλαδικό περιβάλλον (Τήνος).
Η κυβέρνηση σε όσους αντιδρούν, υπερασπιζόμενοι την αίσθηση δικαιοσύνης και την «κληρονομιά», απαντά –τις περισσότερες φορές– είτε με υπεκφυγές είτε με πυγμή. Αν όμως κρίνει ότι τα πράγματα έχουν φτάσει στο απροχώρητο, τότε οι αντιδράσεις της θυμίζουν την απάντηση που έδωσαν οι Αθηναίοι στους Μηλίους3:
«...Δεν αγωνίζεστε σαν ίσοι προς ίσους, ώστε να ντροπιαστείτε αν δεν δείξετε ανδρεία. Πρόκειται να σωθείτε μη προβάλλοντας αντίσταση σε πολύ ισχυρότερους...»4. Σε απλά ελληνικά: Υπακούστε.
Η αλήθεια είναι ότι στους έξι μήνες της θητείας της η κυβέρνηση Μητσοτάκη προτίμησε την παραποίηση και την παραπλάνηση από την αλήθεια. Τη ρητορική των τελεσιγράφων που ακολούθησαν οι Αθηναίοι την εφαρμόζει ως έσχατη λύση. Στη συζήτηση για την Παιδεία προτίμησε την αοριστία και την ασάφεια από το να πει τα πράγματα με το όνομά τους, δηλαδή ότι με το νέο θεσμικό πλαίσιο ανοίγει διάπλατα τις πύλες στους «επενδυτές» για να μετατρέψουν ένα δημόσιο αγαθό, την παιδεία, σε παζάρι. Την ίδια στάση τήρησε και στο ασφαλιστικό. Εμφάνισε τα «δεινά» ως «δώρα» προκειμένου να επιβάλει τετελεσμένα. Ετσι, με πρόσχημα τις «μεγαλύτερες συντάξεις» και τις «καλύτερες παροχές» οδηγεί τους ασφαλισμένους είτε στην εξαθλίωση είτε στα ταμεία των ασφαλιστικών εταιρειών. Στο ίδιο κλίμα κινούνται και οι επιλογές στη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους. «Εντυσε» τα μπόνους, τις αστρονομικές (σε σχέση με τους μισθούς για μειωμένο ωράριο) απολαβές των τραπεζιτών και τα προσδοκώμενα υπερκέρδη των μετόχων, με τη φανταχτερή –και βολική συνάμα– φορεσιά κάποιου αόριστου... εθνικού συμφέροντος και οδηγεί ανυπεράσπιστους χιλιάδες Ελληνες σε πλειστηριασμούς, εξώσεις, κατασχέσεις, εκβιασμούς, ύβρεις, απειλές.
Αν το καλοσκεφτεί κανείς, πίσω από κάθε ωραιοποιημένη φράση και κάθε φανταχτερή υπόσχεση που έχει ακουστεί τους προηγούμενους μήνες κρύβεται η αντίληψη ότι «...οι θεοί και οι άνθρωποι ακολουθούν πάντα έναν απόλυτο νόμο της φύσης, να επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους αν έχουν τη δύναμη να το επιτύχουν...»5.
Και αν τους ρωτήσεις γιατί επιλέγουν την επιβολή αντί του διαλόγου και της συναίνεσης, μάλλον θα απαντήσουν, με λόγο ανάλογο με εκείνον των Αθηναίων του 416 π.Χ.: «...Τον νόμο αυτόν ούτε τον θεσπίσαμε ούτε τον εφαρμόσαμε εμείς πρώτοι. Τον βρήκαμε να ισχύει και τον ακολουθούμε, όπως θα τον ακολουθούν αιώνια όσοι μας διαδεχθούν...»6. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, κάποιοι να πιστεύουν ότι: «το μίσος... είναι, [...] απόδειξη της δύναμής μας...7».
Αλλά το πιο τρανό πειστήριο της επιλογής της κυβέρνησης να αντιγράψει τη φιλοσοφία των Αθηναίων είναι το... ποδόσφαιρο. Οσα είπε ο πρωθυπουργός και εκείνα που έκαναν τα στελέχη της κυβέρνησής του, για να δραπετεύσουν από το εκρηκτικό κλίμα της σύγκρουσης των ιδιοκτητών των δύο κορυφαίων ΠΑΕ, εκφράζουν την αντίληψη ότι «απέναντι των ίσων δεν υποχωρούν[με] [και], απέναντι των ισχυροτέρων συμπεριφέρονται[μαστε] με φρόνηση...»8. Πώς αλλιώς να ερμηνεύσει κάποιος την προειδοποίηση (!) της εφαρμογής του νόμου που χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός για να συνετίσει τους δύο ΠΑΕάρχες; Προφανώς ήταν δημόσια αποδοχή της ισχύος των δύο επιχειρηματιών-ιδιοκτητών. Γι’ αυτό επέδειξε... φρόνηση.
Και αναρωτιέσαι: Μα αυτοί οι Αριστοι, όπως αυτοχαρακτηρίζονται, δεν ξέρουν πού οδήγησε την Αθήνα η αλαζονεία; Δεν φοβούνται ότι αργά ή γρήγορα θα αποξενωθούν από τους συμμάχους και θα μετατρέψουν τους ουδέτερους σε εχθρούς; Δεν έχουν διαβάσει ότι ο αυταρχισμός φέρνει εξεγέρσεις και επιταχύνει την επικράτηση των αντιπάλων; Προφανώς, τα κατορθώματα της Θάτσερ και του Ρίγκαν τούς έχουν κάνει να πιστέψουν ότι στις μέρες μας δεν υπάρχει Νέμεσις για την ύβρι της αλαζονείας.
*Δημοσιογράφος, συγγραφέας
1, 2 ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ιστορίαι [5.89.1]
3 Οι Μήλιοι είχαν υποστηρίξει: Είναι «μεγάλη ευτέλεια και ανανδρία αν δεν δοκιμάζαμε τα πάντα για να μη γίνουμε δούλοι»
4 ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ιστορίαι [5.101.1]
5, 6 ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ιστορίαι [5.105.2]
7 ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ιστορίαι [5.95.1]
8 ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Ιστορίαι [5.111.4]
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας