Μοναχικά παράσιτα

Η νοτιοκορεατική ταινία «Παράσιτα» ξάφνιασε τους κινηματογραφόφιλους. Στη γενέθλια δε Πρέβεζα η Κινηματογραφική Λέσχη αιφνιδιάστηκε ευχάριστα που η αίθουσα γέμισε ασφυκτικά ανακαλώντας στη μνήμη παλιές εποχές. Σε μια περίοδο που οι εβδομαδιαίες προβολές γίνονται με τη συμμετοχή ενός «σεσημασμένου» κοινού, η πλημμυρίδα είναι ευχάριστη. Για όποιους λόγους κι αν γίνεται. Είτε γιατί η ταινία έχει τις προϋποθέσεις για κάποιο βραβείο είτε γιατί η προέλευσή της προσδίδει στην προβολή της και τη διαδικασία μύησης σ’ έναν πολιτισμό που δεν γνωρίζουμε. Πέρα από τα αυτοκίνητα και τ’ άλλα τεχνολογικά επιτεύγματα.

Η ταινία είναι εξαιρετική, αρμόδιοι όμως για την αναφορά στις ειδικές αρετές της είναι οι ειδικοί. Αρκετοί έχουν μιλήσει με λόγια διθυραμβικά για το αισθητικό αποτέλεσμα.

Βγαίνοντας, ωστόσο, από την αίθουσα προβολής είχα την αίσθηση ενός κόμπου αδιόρατου, που συγκρατούσε τον αρχικό ενθουσιασμό να εκδηλωθεί. Αργότερα, συμφώνησα με τον φίλο συνομιλητή Νίκο ότι η ταινία εμφάνιζε ως αφελή την οικογένεια-θύμα της ραδιουργίας των μελών μιας άλλης οικογένειας από τα ανήλιαγα υπόγεια της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Διεισδύουν στην αστική οικογένεια με ισχυρισμούς που αναδεικνύουν την αφέλεια των οικονομικά ισχυρών. Ορθώς επισημάνθηκε πως αν ήταν τόσο «αφελής» ο καπιταλισμός, δεν θα είχε μπορέσει να επιβιώσει, μόλο που αρκετές φορές έχει προαναγγελθεί η κατάρρευσή του.

Οντως, η αφέλεια είναι διάχυτη στην οργάνωση και εξέλιξη της ιστορίας. Ακόμη και στα παραμύθια που υπάρχουν ανατροπές οι βασιλιάδες σπανίως -ίσως και ποτέ- παραδίδονται τόσο εύκολα. Ομως, ο κόμπος που πίκρανε την αρχική αφηγηματική γεύση ήταν το τέλος της ιστορίας. Ο πατέρας της οικογένειας των «παρασίτων» επιλέγει συνειδητά το υπόγειο της μεγαλοαστικής κατοικίας ως μέσο προστασίας και ο γιος του που διασώθηκε διακηρύσσει την αλλαγή της πολιτικής τους απέναντι σ’ αυτούς που τους περιθωριοποιούν. Διακηρύσσει την πρόθεσή του να σπουδάσει, ν’ αποκτήσει πλούτη και μετά να αγοράσει την έπαυλη. Κι αφού γίνουν όλα αυτά θ’ απελευθερώσει τον πατέρα του, που θα είναι ο νέος ένοικος της εξουσίας.

Η ιστορία υπονομεύει τις αρχικές προδιαγραφές. Ολοκληρώνεται μ’ έναν βαρετό διδακτισμό, που αποφεύγεται επιμελώς από τα λαϊκά παραμύθια. Δημιουργείται η εντύπωση πως η κατακλείδα συμπυκνώνει την ουσία του νεοφιλελευθερισμού, που οδήγησε στο νοτιοκορεατικό -και όχι μόνο- οικονομικό θαύμα. Απουσιάζει η συλλογικότητα. Αποθεώνονται το άτομο και οι προοπτικές του να φτάσει στο ανώτατο κοινωνικό δώμα.

Αυτό είναι και το ουσιαστικό ζήτημα στις μέρες μας. Το άτομο γίνεται ο μικρός θεός της εποχής μας, μακριά από τις όποιες συλλογικότητες, πολιτικές και κοινωνικές. Δεν τις έχει ανάγκη, απουσιάζουν από την ταινία. Ο γιος στο τέλος βγάζει από μέσα του τον νιτσεϊκό ημίθεο, που του έχουν ενσταλάξει με όλα τα μέσα. Ολα είναι υπόθεση ατομικής βούλησης και παιδείας. Είναι έτσι;