Ανοίγεις το παράθυρο

Το παράθυρο έχει μια ξεχωριστή θέση στη ζωή μας, στον πολιτισμό και στην κοινωνική ζωή. Αποκαλύπτει αλλά και κρύβει. Είναι αυτό που χωρίζει τις πάλλουσες ερωτευμένες καρδιές. Αυτό που συμμετέχει στον τραγουδισμένο πόθο του νέου, όταν διατρανώνει τον πυρέσσοντα έρωτά του. Κάποιες φορές στάθηκε άγρυπνος φρουρός και εγγυητής της απόφασης των ερωτευμένων να δραπετεύσουν από τα δεσμά της καθημερινότητας.

Το παράθυρο προστατεύει τα μυστικά, ένοχα και ιδιωτικά. Είναι αυτό που διεγείρει τη φαντασία αν κάποιος το αντικρίζει απ’ έξω. Εξάπτει τη φαντασία, κι αυτό θρέφει τον μύθο και τη διάθεση να πλαστούν ιστορίες που αποκτούν τη μορφή φημών ή και βεβαιοτήτων. Είναι όλα αυτά που τροφοδοτούν την ψυχική ανάγκη για αφηγηματική κατάποση του γείτονα. Κι έτσι το παράθυρο και όσα συμβαίνουν στην εσωτερική κι εξωτερική πλευρά του γίνονται το ζυμάρι της λογοτεχνίας ή εξελίσσονται σ’ έναν ανάλαφρο σχολιασμό.

Το παράθυρο είναι ένα σύμβολο που μιλάει για τους πολιτισμούς. Παλαιότερα, όταν οι Ελληνες άρχισαν να ανακαλύπτουν τα ταξίδια στο εξωτερικό, αυτό που τους εντυπωσίαζε ήταν τα παράθυρα χωρίς παντζούρια. Μετά μία μακρά περίοδο εμπειριών από ξένους τόπους, οι ιστορικές εμπειρίες μάς οδήγησαν να κλειδαμπαρώσουμε τα παράθυρα. Κι έτσι οι νέες εικόνες με τα γυμνά παράθυρα ήταν και μια γροθιά στο στομάχι των βεβαιοτήτων για τη δική μας ανωτερότητα.

Το παράθυρο μπορεί να γίνει και μια φυλακή. Ολα τα φιλοσοφικά κινήματα είναι το άνοιγμα των παραθυρόφυλλων σ’ όσα ταλανίζουν τη σκέψη αιώνες τώρα. Η ουτοπία είναι η επιθυμία του ανθρώπου να κρατήσει την ελπίδα ζωντανή, ακόμη κι όταν όλα φαίνεται να σκοτεινιάζουν. Ακόμη και τότε που οι επαναστάσεις-παράθυρα χάνουν την ορμή τους όταν ενδύονται την εξουσία.

Το παράθυρο, όμως, εμπνέει την τέχνη. Παίρνει τη θέση του συμβόλου μιας πάλης. Για έξοδο από την εσωστρέφεια. Τότε, Ανοίγεις το παράθυρο, όπως έπραξε και η Καίτη Παυλή με την ομότιτλη ποιητική της συλλογή (εκδόσεις ΑΩ). Η ποιήτρια ανοίγει το δικό της παράθυρο και μαζί τα δικά μας που σε καιρούς χαλεπούς παραμένουν ερμητικά κλειστά. Από τον φόβο ενός κόσμου άφιλου. Από όσα μας ταράσσουν και μας τρομοκρατούν στους ημερήσιους βομβαρδισμούς των δελτίων ειδήσεων. Από τη διαπίστωση πως ο Σίσυφος επανέρχεται. Από όσα λέγονται για την ακύρωση των προσδοκιών.

Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει, έλεγε ο Χατζιδάκις πυροδοτώντας τη στιχουργική διαφωνία του Ρασούλη. Οι σύρτες στα παράθυρα είναι από τη μέσα μεριά. Αυτό που ακινητοποιεί το χέρι είναι ο φυτεμένος φόβος για το καινούργιο. Και η συνήθεια. Συνηθίζεις τη ματαίωση, τη διάψευση. Το σκοτάδι, την απουσία προοπτικής.

Οσο να ’ρθει η αντίδραση. Το άνοιγμα του σύρτη και το πέταγμα στους αιθέρες.