Σφυρίζοντας κλέφτικα

Σου σφυρίζω για να βγεις, άδει ο τροβαδούρος της αγάπης, ο Μαρούδας. Το σφύριγμα γίνεται σύμβολο, μέσο συνεννόησης για τους ερωτευμένους. Δεν χρειαζόταν να γίνουν βούκινο στη γειτονιά. Πάνω απ’ όλα, ο έρωτας όφειλε να κινηθεί στη σκιά. Την ίδια θέση είχε το σφύριγμα και στη ζωή των κλεφτών. Οσο κι αν η άκαπνη ζωή στον κάμπο τούς απάλλασσε από τους κινδύνους μιας αντιστασιακής ζωής απέναντι στις ποικιλώνυμες εξουσίες. Οσο κι αν οι γονείς εκλιπαρούσαν να μη βάλουν μπελάδες στο κεφάλι τους. Αυτοί, όσοι λάτρευσαν το βουνό, τη μη συμβατική ζωή, αδημονούσαν να σιουρίξουν κλέφτικα. Να μάθουν να σφυρίζουν δηλαδή με συνθηματικό τρόπο. Για να αναπτύξουν τη δράση τους. Να μαζέψουν τα μπουλούκια τους.

Αργότερα, το σφύριγμα έχασε αυτή την ιδιότητα. Εγινε μέσο, πέραν των άλλων, και της αντρικής ταυτότητας στην ύπαιθρο. Οποιος δεν ήξερε, δεν τα κατάφερνε να βγάλει ήχο καλό, έχανε πόντους στην ιεραρχία της αντρικής ωριμότητας. Τις τελευταίες δεκαετίες, το σφύριγμα έχασε τη σημασία του. Πού ν’ ακουστεί σφύριγμα στο βουητό των πόλεων. Χρειάζεται να πάει κανείς στα γήπεδα, για ν’ ακούσει το σφύριγμα αυτών που διακονούν τους σύγχρονους αθλητικούς ναούς. 'Η σε κάποιον σιδηροδρομικό σταθμό.

Να ’ταν μόνο αυτό. Το χειρότερο είναι που το σφύριγμα πήρε επικίνδυνη στροφή. Από μέσο επικοινωνίας, παλικαριάς, αντίστασης. Εγινε σύμβολο αδιαφορίας. Απομείωσης της συλλογικής ευθύνης. Εκεί που το σφύριγμα για τον Μαρούδα ήταν ο τρόπος να στείλει το ερωτικό του μήνυμα. Σαν το καναρίνι που το κελάηδημα γίνεται σπονδή στο ερωτικό αντικείμενο του πόθου του. Ολα έχασαν το νόημά τους.

Εκεί που οι κλέφτες κρεμούσαν το δικό τους σφύριγμα. Οι επίγονοί τους άλλαξαν τον αδόξαστο στη φράση «σφυρίζοντας κλέφτικα». Στο καρφί που κρεμούσαν οι παλιοί την παλικαριά τους. Το ρίσκο να ζήσουν μια ζωή όπως την ονειρεύονταν. Σ’ αυτό το καρφί οι νεότεροι Ελληνες κρεμάνε την αδιαφορία. Την ικανοποίηση του προσωπικού συμφέροντος. Χωρίς τσίπα. Κι έτσι η φράση «σφυρίζω κλέφτικα» αναγορεύεται σε σύνθημα για την έλλειψη αλληλεγγύης και υπευθυνότητας. Εμείς να περνάμε καλά κι οι άλλοι ας πάνε να κουρευτούν. Ιδίως οι αδύναμοι. Η έγνοια για τους άλλους γίνεται ιδεαλισμός. Η προσφορά χωρίς αντάλλαγμα κρίνεται ως αγαθοσύνη.

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Βρίθει η καθημερινότητα με τέτοια σφυρίγματα. Σε σημείο που ξαφνιαζόμαστε για λίγο και συνεχίζουμε στον ίδιο τόνο. Τελευταίο κρούσμα είναι ό,τι περίσσεψε από τον θεσμό των αγάμων κορασίδων. Οι περισσότεροι σφυρίζουν κλέφτικα. Δεν άκουσαν, δεν είδαν. Δεν ήξεραν. Η εθνική μας ασθένεια. Ακόμη κι όταν τα πτυχία και η κοινωνική θέση δεν δικαιολογούν άγνοια. Μάθαμε όλοι να έχουμε πρόχειρη στο τσεπάκι μας τη δικαιολογία. Δεν ήξερα. Ετσι θα πορευτούμε;