Στην εξώπορτα

Οι δημοσκοπήσεις των τελευταίων μηνών δείχνουν να χάνουν πλέον το όποιο ενδιαφέρον τους. Σταθερές διαφορές στην εκλογική επιρροή των κομμάτων. Σταθερά συναισθήματα θυμού των ψηφοφόρων, είτε έναντι στον νέο παίκτη του δικομματισμού, που υποσχέθηκε το τέλος του παλαιού, είτε έναντι των πρωταγωνιστών του παλαιού. Σταθερή απαισιοδοξία για τη μελλοντική πορεία της οικονομίας της χώρας και των νοικοκυριών.

Ακόμα και οι βαθύτερης στόχευσης έρευνες καταγραφής θέσεων σε ζητήματα πολιτικής ή αξιολόγησης πολιτικών προσώπων ως προς μια σειρά ιδιοτήτων τους επαναλαμβάνουν μονότονα τον βαθύ συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας σε θέματα αξιών και την πλήρη έλλειψη ενθουσιασμού για οποιοδήποτε πολιτικό πρόσωπο.

Και όμως, η σταθερότητα των ευρημάτων των δημοσκοπήσεων της τελευταίας περιόδου κρύβει μέσα της πολύ μεγάλη αστάθεια επιλογών ψήφου. Και η αστάθεια είναι πάντα ενδιαφέρουσα για τον παρατηρητή. Ο «ασταθής ψηφοφόρος», που παρουσιάζει το πιο μεγάλο ενδιαφέρον, είναι ο πρώην ψηφοφόρος του ΣΥΡΙΖΑ που δείχνει να έχει σηκωθεί από την ομήγυρη και να έχει φτάσει ήδη στην εξώπορτα, χωρίς ωστόσο να έχει ανοίξει ακόμα την πόρτα.

Είναι εκείνη η στιγμή που –θα το έχετε παρατηρήσει πολλές φορές με τους καλεσμένους σας– μπορεί να ξεκινήσει μια ολόκληρη νέα συζήτηση, η οποία πιθανώς θα κρατήσει για πάρα πολύ και ίσως μάλιστα φέρει ξανά τους καλεσμένους στην ομήγυρη. Οι έρευνες της Prorata εκτιμούν το ποσοστό αυτό στο ένα έκτο της εκλογικής δύναμης του ΣΥΡΙΖΑ του 2015, δηλαδή στο 5% περίπου του συνολικού εκλογικού σώματος.

Το ποσοστό αυτό είναι αρκούντως υψηλό προκειμένου η τελική επιλογή των ψηφοφόρων αυτών να κάνει τη διαφορά μεταξύ ενός καθαρού και ενός οριακού εκλογικού αποτελέσματος. Ποιοι είναι λοιπόν οι συγκεκριμένοι ψηφοφόροι; Και σε ποιο βαθμό μπορούμε να προβλέψουμε την τελική επιλογή τους;

Η ανάλυση του προφίλ όσων δηλώνουν χαμηλή –όχι όμως μηδενική– πιθανότητα ψήφου για τον ΣΥΡΙΖΑ αποκαλύπτει ότι είναι στην πλειοψηφία τους ψηφοφόροι κάτω των 35 ετών με μέση ή ανώτερη μόρφωση, οι οποίοι τοποθετούνται συχνότερα στο αριστερό άκρο του άξονα «αριστερά - δεξιά» και εκφράζουν προοδευτικές θέσεις σε κοινωνικά ζητήματα. Απαντούν αρνητικά στο ερώτημα αν πιστεύουν ότι πρέπει να φύγει η σημερινή κυβέρνηση, ανεξαρτήτως του ποιος θα νικήσει στις επόμενες εκλογές, ένδειξη ότι δεν είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν το κόμμα που στήριξαν το 2015.

Το αδιέξοδό τους συνοψίζεται στο γεγονός ότι για τους περισσότερους από αυτούς η Νέα Δημοκρατία είναι «το κόμμα της Δεξιάς», και όχι το κόμμα που μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα τα προβλήματα της χώρας, και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι «το κόμμα της Αριστεράς» ή «το κόμμα που θα κρατήσει την εξουσία μακριά από τα κόμματα του παρελθόντος», το οποίο επίσης δεν μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα τα προβλήματα της χώρας.

Και οι δύο ισχυρισμοί τους τούς καθιστούν ευάλωτους σε πιέσεις συναισθηματικού τύπου, και έτσι αποτελούν πεδίον δόξης λαμπρόν για επικοινωνιακούς χειρισμούς από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, είτε προς την κατεύθυνση υπογράμμισης του «αριστερού» πρόσημου της διακυβέρνησής του είτε προς την κατεύθυνση επαναφοράς της σύγκρουσης παλαιού και νέου.

Για την ώρα, οι ασταθείς ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ δείχνουν σημαντικό ενδιαφέρον και για τη Νέα Δημοκρατία και για το Κίνημα Αλλαγής – παραλλήλως με τη μη απόρριψη της πιθανότητας εκ νέου στήριξης του ΣΥΡΙΖΑ. Μοιάζουν να στέκονται στην εξώπορτα, εκεί που όλα είναι πιθανά για κάποιον καλεσμένο που αναζητά έναν λόγο να μείνει περισσότερο στη συντροφιά.

*Επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας και επιστημονικός διευθυντής της Prorata