Διπλωματική διελκυστίνδα μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας

Στο διπλωματικό επίπεδο μεταφέρεται η διελκυστίνδα στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας μετά τη μακρά περίοδο έντασης στο πεδίο της Ανατολικής Μεσογείου. Η σφοδρή σύγκρουση Δένδια - Τσαβούσογλου στην Αγκυρα έδειξε το πολιτικό χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές, φέρνοντας στο προσκήνιο όλη την ατζέντα των τουρκικών διεκδικήσεων.

Οι θέσεις της Ελλάδας όπως και της Τουρκίας ήταν γνωστές και ξεκάθαρα διατυπωμένες πολύ πριν από τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών, για την οποία η τουρκική πλευρά πίεζε από τις αρχές Οκτωβρίου, όταν ο Ν. Δένδιας και ο Μ. Τσαβούσογλου συναντήθηκαν στην Μπρατισλάβα. Υπέρ μιας διμερούς συνάντησης τάχθηκε ανοιχτά ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ και η γερμανική διπλωματία με τον Χ. Μάας, ενώ μετά το ραντεβού που δόθηκε στον 62ο γύρο των διερευνητικών και πολιτικών επαφών στην Αθήνα επικρότησαν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και οι ΗΠΑ. Καμία πλευρά βεβαίως δεν έτρεφε αυταπάτες ότι με τη συνάντηση Δένδια - Τσαβούσογλου οι σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας θα έμπαιναν σε τροχιά εξομάλυνσης, όπως διαβεβαίωνε ο Τ. Ερντογάν.

Παραμονές της επίσκεψης Δένδια στην Αγκυρα, ο πρόεδρος της Τουρκίας επέλεξε να δυναμιτίσει το πολιτικό κλίμα λέγοντας χωρίς περιστροφές ότι μπορεί να ξαναβγάλει σεισμογραφικά και γεωτρύπανα στην ΑΟΖ της Κύπρου αλλά και στις ΑΟΖ με τη Λιβύη (μέχρι και την υφαλοκρηπίδα της Κρήτης). Και στη συνάντηση με τον Ν. Δένδια η στάση τού Τ. Ερντογάν δεν ήταν διαφορετική. Προ ημερών δε, είχε καλέσει τον πρωθυπουργό της Λιβύης Α. Ντμπεϊμπά για να επαναλάβει τη σημασία του μνημονίου, κάνοντας σαφές ότι δεν διατίθεται να αφήσει στην άκρη το σημαδεμένο χαρτί της Λιβύης. Με την απειλή εξόδου των ερευνητικών σκαφών ενεργή, οι συνομιλίες σε πολιτικό επίπεδο είναι σαφές για την Αθήνα ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν.

Η ΑΟΖ με τη Λιβύη

Στην παρούσα φάση το λιβυκό είναι για την Ελλάδα το κρισιμότερο πρόβλημα. Πρώτος στόχος της ελληνικής διπλωματίας είναι να παγώσει μέχρι την εκλογή της νέας λιβυκής ηγεσίας στα τέλη του χρόνου το τουρκολιβυκό μνημόνιο και παράλληλα να ολοκληρωθεί η ελληνολιβυκή διαδικασία για τον ορισμό ΑΟΖ και να μπλοκαριστεί νομικά και πρακτικά το μνημόνιο Ερντογάν - Σάρατζ. Δεύτερο κατά σειρά στοίχημα της Αθήνας στο περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου είναι η περαιτέρω ενίσχυση των περιφερειακών σχημάτων συνεργασίας, από τα οποία απέχει η Τουρκία αξιώνοντας άλλες μορφές συνεργασίας με δικούς της όρους.

Αυτές οι πολυμερείς πρωτοβουλίες έχουν την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Γαλλίας και κατά περίσταση της Ιταλίας και προκαλούν αίσθηση δυσφορίας στην Τουρκία, που επιδιώκει την αναθέρμανση των σχέσεων με Αίγυπτο και Ισραήλ. Την περασμένη εβδομάδα ο Μ. Τσαβούσογλου κάλεσε τηλεφωνικά τον υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου Σ. Σούκρι για ευχές για το Ραμαζάνι, ενώ την προσεχή εβδομάδα θα μεταβεί στο Κάιρο τουρκική αντιπροσωπεία. Οι πληροφορίες από το Κάιρο επιμένουν ότι η πορεία αποκατάστασης των διμερών σχέσεων θα είναι μακρά και οι προϋποθέσεις που έχουν τεθεί από τον Αραβικό Σύνδεσμο προς την Αγκυρα δεσμεύουν όλες τις αραβικές χώρες.

Ο Ν. Δένδιας είχε την Πέμπτη στην Αθήνα (πριν μεταβεί στην Αγκυρα) τριμερή σύνοδο Ελλάδας - Κύπρου - Λιβάνου και χθες στην Πάφο πραγματοποιήθηκε η τετραμερής σύνοδος Κύπρου - Ελλάδας - Ισραήλ - ΗΑΕ. Στις συναντήσεις συζητήθηκαν οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, με έμφαση στη Λιβύη και τη Συρία. Στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις που είχε ο υπουργός Εξωτερικών με τον Κύπριο ομόλογό του Ν. Χριστοδουλίδη συζητήθηκε η προετοιμασία ενόψει της πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό (27-29 Απριλίου). Στα Κατεχόμενα μετέβη χθες ο Μ. Τσαβούσογλου.

Την Κυριακή, ο Ν. Δένδιας θα μεταβεί στο Κάιρο όπου θα έχει συνομιλίες με τον Σ. Σούκρι και για τις ελληνοτουρκικές συνομιλίες αλλά και για το πλαίσιο του διαλόγου που άνοιξε η Ελλάδα με τη Λιβύη. Αυτές οι κινήσεις στη διπλωματική σκακιέρα της Μεσογείου τόσο από την ελληνική πλευρά όσο και από την τουρκική είχαν δρομολογηθεί παράλληλα με τη συνάντηση της Αγκυρας και δείχνουν πως η προσέγγιση Ελλάδας - Τουρκίας περνάει από τις νέες ισορροπίες στην περιοχή. Κατ’ επέκταση, όπως σημειώνουν διπλωματικές πηγές, ακόμη και αν δεν υπήρχε η συνάντηση της Αγκυρας ή το αποτέλεσμά ήταν διαφορετικό, επί της ουσίας η τουρκική πολιτική θα παρέμενε ίδια και στα ελληνοτουρκικά και στα ζητήματα της ευρύτερης περιοχής.

Αντιδράσεις

Στο πεδίο των ελληνοτουρκικών η Αθήνα παρακολουθεί με ενδιαφέρον τον διεθνή αντίκτυπο των δηλώσεων Δένδια - Τσαβούσογλου, στα μέσα ενημέρωσης αλλά και στο διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο. Με προσοχή καταγράφονται και οι πρώτες αντιδράσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, με τον εκπρόσωπο του ΑΚΡ Ο. Τσελίκ να καταλογίζει «ασέβεια και μισαλλοδοξία» στον Ν. Δένδια, καταλήγοντας ότι «δεν υπάρχει διπλωματία όπου υπάρχει φανατισμός», ενώ ο Μ. Τσαβούσογλου προσπάθησε να μετριάσει τους τόνους λέγοντας ότι «περιμένουμε πιο ειλικρινή και εποικοδομητική στάση από την Ελλάδα».

Στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνεται ότι με τις δηλώσεις Δένδια - Τσαβούσογλου άνοιξαν τα χαρτιά και από τις δύο πλευρές. Για να γίνει εποικοδομητικός διάλογος θα πρέπει προηγουμένως να διαμορφωθεί κοινά αποδεκτή βάση και αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από το διεθνές δίκαιο και τον σεβασμό των κανόνων καλής γειτονίας.

Το επόμενο διπλωματικό βήμα που αναμένει η Αθήνα από την Αγκυρα είναι η πρόσκληση για τον 63ο γύρο των διερευνητικών επαφών και παράλληλα τη συζήτηση ΜΟΕ σε επίπεδο στρατιωτικών αντιπροσωπειών. Τόσο ο Ν. Δένδιας όσο και ο Μ. Τσαβούσογλου σημείωσαν ότι συμφώνησαν στη συνέχιση του διαλόγου. Πάγωμα των διερευνητικών από την πλευρά της Τουρκίας θα προκαλούσε ένα επιπλέον πρόβλημα στις σχέσεις με την Ε.Ε., στη σκιά του Sofagate και της αντιπαράθεσης στην Ευρώπη για την πολιτική έναντι του Τ. Ερντογάν.