Επιστολή Μητσοτάκη σε Γκουτέρες

Βήμα προσφυγής στον ΟΗΕ κάνει η Ελλάδα σε ακόμα μία προσπάθεια διπλωματικής αναχαίτισης των προκλήσεων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Με επιστολή του προς τον γενικό γραμματέα του Οργανισμού, Αντ. Γκουτέρες, ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης επισημαίνει, όπως τόνισε ο ίδιος σε δήλωσή του, ότι «η χώρα μας, εκτός από την τουρκική επιθετικότητα, αντιμετωπίζει και ενέργειες που αμφισβητούν κάθε κανόνα του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, με μια ρητορική που διαστρέφει την ιστορία και αλλοιώνει τη γεωγραφία υπονομεύοντας τη νομιμότητα και με κινήσεις που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια σε όλη τη Μεσόγειο».

Παράλληλα με την προαναγγελία της αναφοράς στον ΟΗΕ ο Ελληνας πρωθυπουργός απηύθυνε νέο μήνυμα προς τον Τούρκο πρόεδρο Τ. Ερντογάν λέγοντας ότι «από τις πολλές και υπερβολικές αποστροφές του συγκρατώ μόνο μία, αυτή για τον διάλογο, και απαντώ με έξι καθαρές λέξεις: σταματούν οι προκλήσεις, ξεκινούν οι συζητήσεις».

Η κίνηση της Αθήνας, στον απόηχο της ανακοίνωσης του γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, περί συμφωνίας Ελλάδας - Τουρκίας για διάλογο σε τεχνικό επίπεδο στο πλαίσιο της Συμμαχίας και η άμεση διάψευσή της, αλλά και η νέα επικοινωνία της Αν. Μέρκελ με τον Τ. Ερντογάν καταδεικνύουν την κρισιμότητα της κατάστασης αλλά και το αδιέξοδο των κατευναστικών παρεμβάσεων προς την Αγκυρα από την ηγεσία του ΝΑΤΟ και την καγκελάριο της Γερμανίας. Η λογική των ίσων αποστάσεων γίνεται πλέον σαφές από την Ελλάδα ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί περαιτέρω, αφού στην καλύτερη περίπτωση, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, «η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο θα εξελιχθεί σε πόλεμο φθοράς, ενώ το ενδεχόμενο κλιμάκωσης θα είναι πάντα ανοιχτό από την πλευρά της Τουρκίας».

Η παγίδα του ΝΑΤΟ

Η ανακοίνωση-παγίδα του Γ. Στόλτενμπεργκ για συζητήσεις σε επίπεδο αντιπροσώπων στο ΝΑΤΟ, που ουδέποτε διακόπηκαν, κάτι που παραδέχτηκε χθες ο γενικός γραμματέας, ήρθε να επιβεβαιώσει και επισήμως την αδυναμία της ΝΑΤΟϊκής ηγεσίας να βρει γέφυρες στα ρήγματα που προκαλεί ο Τ. Ερντογάν. Ενδεικτική είναι η δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Στ. Πέτσα ότι «όποιος κατέχει δημόσιο αξίωμα, πρέπει να κινείται με σοβαρότητα». Επιβεβαιώθηκε όμως και η αδυναμία της Αν. Μέρκελ, που επιμένει «σε στρατηγική σχέση με την Τουρκία μην τυχόν και βρεθεί σε συμμαχία με τη Ρωσία ή την Κίνα», όπως είπε στην κοινοβουλευτική της ομάδα.

Η δήλωση του Κ. Μητσοτάκη για τον ΟΗΕ έγινε μετά από συνάντηση που είχε με τον διευθυντή της επιτροπής Εξωτερικών του Κ.Κ. της Κίνας, Γ. Γεχί. Η Κίνα είναι ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Σ.Α. (μαζί με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τη Μ. Βρετανία και τη Γαλλία) που έχουν δικαίωμα βέτο στην έκδοση αποφάσεων, οικονομικών κυρώσεων ή ακόμα και χρήσης στρατιωτικής ισχύος. Στα δέκα μη μόνιμα μέλη είναι αυτή την περίοδο και η Γερμανία.

Την Τετάρτη θα συνεδριάσει η επιτροπή μόνιμων αντιπροσωπειών των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ με την ατζέντα να περιλαμβάνει την Ανατολική Μεσόγειο, τη Λιβύη, τη Λευκορωσία και την υπόθεση Νοβάλνι. Θα είχε ενδιαφέρον να τεθεί από τη Γερμανία θέμα κυρώσεων στη Ρωσία και να αντιδράσει με βέτο η Τουρκία.

Την Παρασκευή συγκαλείται στην Κορσική με πρωτοβουλία του Γάλλου προέδρου Εμ. Μακρόν η διάσκεψη Med 7 των μεσογειακών χωρών της Ε.Ε. Δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί εάν θα πάρει μέρος και η Γερμανία ως προεδρεύουσα του Συμβουλίου της Ε.Ε. Στη συνέχεια ο πρόεδρος του Συμβουλίου, Σ. Μισέλ, θα πρέπει να οριστικοποιήσει την ατζέντα της ειδικής συνόδου κορυφής για τις σχέσεις με την Τουρκία και να ξεκαθαριστεί ποια άλλα θέματα θα περιληφθούν, όπως η Λευκορωσία, η υπόθεση Ναβάλνι κι ό,τι άλλο μπορεί να προκύψει μέχρι τις 24-25 Σεπτεμβρίου.

Το ενδεχόμενο να μπλοκαριστούν όλες οι αποφάσεις και να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στον μακρύ κατάλογο των ευρωπαϊκών κρίσεων δεν είναι πλέον διόλου απίθανο. Μπροστά στο διαφαινόμενο ναυάγιο ο Σ. Μισέλ ανακοίνωσε ότι πρόκειται να επισκεφτεί Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, για να συζητήσει τη διεξαγωγή μιας μεσογειακής συνάντησης, αλλά αυτή η προοπτική έχει ήδη ναρκοθετηθεί από την Τουρκία με την άρνηση συμμετοχής της Κύπρου ως χώρας-μέλους της Ε.Ε. Ερώτημα γεννάται και με την επίσκεψη στη Μάλτα, η οποία το τελευταίο διάστημα έχει αναλάβει χρέη εκπροσώπου της Τουρκίας στην Ε.Ε.

«Διεθνης διαιτησία»

Παρά ταύτα οι πληροφορίες από το Βερολίνο θέλουν την Αν. Μέρκελ να συνεχίζει την προσπάθεια κατευνασμού της Αγκυρας. Η λύση που αναζητεί η γερμανική διπλωματία κινείται προς τη Διεθνή Διαιτησία ad hoc, αντί του Διεθνούς Δικαστηρίου, όμως σε αυτή την περίπτωση η όποια διευθέτηση μπορεί να αποδειχτεί βραχύβια μπροστά σε νέες αμφισβητήσεις από την Τουρκία.

Στην τουρκική πρόταση, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, εξέχουσα θέση για ad hoc Διαιτησία έχει το παράδειγμα των γαλλικών νησιών Σεν Πιερ και Μικελόν που βρίσκονται στον Βόρειο Ατλαντικό κοντά στις ακτές του Καναδά, λέγοντας ότι είναι συναφής η περίπτωση του Καστελόριζου. Με διαιτητική απόφαση το 1992 ορίστηκε μέση γραμμή μεταξύ των μικρών γαλλικών νησιών και των καναδικών από τη μία, δόθηκαν 24 μίλια ΑΟΖ προς την πλευρά των καναδικών ακτών από την άλλη, ενώ νότια προς την ανοιχτή θάλασσα πήραν ΑΟΖ μήκους 188 μιλίων και πλάτους 10,5 μιλίων.

Με μεταγενέστερη επέκταση της ΑΟΖ του Καναδά στα 200 μίλια σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, η ΑΟΖ των γαλλικών νησιών περικλείεται από την καναδική. Η γενικευμένη εφαρμογή αυτού του παραδείγματος που θέλει η Τουρκία δεν έχει καμία συνάφεια με το Αιγαίο, όπου τα νησιά συγκροτούν ένα ενιαίο σύνολο και δεν υπάρχει διεθνές προηγούμενο αποκοπής.

Ο σύμβουλος του προέδρου της Τουρκίας Ι. Καλίν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό αντιπρόσωπο στον ΟΗΕ, Ρ. Ομπράιαν, στον οποίο δήλωσε ότι «η Τουρκία υποστηρίζει ένα μοντέλο με το οποίο όλες οι πλευρές ισότιμα θα μοιραστούν τη θαλάσσια περιοχή και τις πηγές με δίκαιο τρόπο, όπως πρότεινε πρόσφατα ο Τ. Ερντογάν». Από την άλλη ο υπουργός Εξωτερικών, Μ. Τσαβούσογλου, βρήκε την ευκαιρία να κατηγορήσει την Ελλάδα ότι «απέρριψε την πρωτοβουλία Στόλτενμπεργκ, επειδή δεν είναι έτοιμη για διάλογο, αν και αρχικά είχε συμφωνήσει». Παράλληλα με νέες διαρροές στα τουρκικά μέσα η Αγκυρα προαναγγέλλει νέες Navtex, στρατιωτικές βάσεις στη Λιβύη και στα κατεχόμενα και σειρά άλλων επιθετικών κινήσεων σε όλες τις εστίες κρίσης που έχει αναμιχθεί.