Χρηματιστήριο ελεφαντόδοντου

Πέρσι, προκλήθηκαν έντονες αντιδράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο όταν η Ναμίμπια ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στη δημοπρασία 170 ζωντανών ελεφάντων.

«Η Ναμίμπια διαθέτει μεγάλα αποθέματα πολύτιμων προϊόντων άγριας ζωής, συμπεριλαμβανομένου του ελεφαντόδοντου, τα οποία μπορεί να παράγει με βιώσιμο τρόπο και να ρυθμίζει σωστά και τα οποία, εάν διακινηθούν εμπορικά διεθνώς, θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη διατήρηση και τη διαχείριση των ελεφάντων μας για τις επόμενες δεκαετίες», αναφερόταν σε πρόσφατο δελτίο του υπουργείου Περιβάλλοντος, Δασών και Τουρισμού της νοτιοαφρικανικής χώρας.

Η Ναμίμπια δεν είναι μόνη της σε αυτήν της την επιθυμία να εκμεταλλευτεί την άγρια φύση της. Στην εθνική συνέλευση της Ζιμπάμπουε, πέρσι, ο υπουργός Περιβάλλοντος αποτίμησε την αξία των αποθεμάτων 143 τόνων ελεφαντόδοντου και 5,5 τόνων ρινόκερου της χώρας σε 600 εκατομμύρια δολάρια.

Εκτοτε, αυτός ο αριθμός, ο οποίος εκτιμούσε την αξία του ελεφαντόδοντου σε περισσότερα από 4.200 δολάρια ανά κιλό, επαναλαμβάνεται από όσους επιδιώκουν να δικαιολογήσουν την επαναφορά του εμπορίου ελεφαντόδοντου.

Το κατά πόσο ευσταθεί ένα τέτοιο επιχείρημα ανέλυσε η Χαράν Σόντερς, οικονομική διευθύντρια στον τομέα της διατήρησης της φύσης, στον ιστότοπο Revelator, αποδεικνύοντας ότι μια τέτοια αποτίμηση είναι εξωπραγματική και δεν αντιστοιχεί ούτε καν στην πραγματική τιμή που πωλείται το ελεφαντόδοντο.

Μεμονωμένες πωλήσεις

Οι αξίες του ελεφαντόδοντου στη μαύρη αγορά είναι, φυσικά, συχνά αόρατες για το ευρύ κοινό, αλλά τα πιο πρόσφατα στοιχεία από ειδικούς της ποινικής δικαιοσύνης διαπιστώνουν ότι το ακατέργαστο ελεφαντόδοντο πωλείται προς 92 δολάρια το κιλό στη μαύρη αγορά στην Αφρική, ενώ το κέρατο ρινόκερου πωλείται προς 8,683 δολάρια.

Επομένως, μια πιο ρεαλιστική αποτίμηση των αποθεμάτων ελεφαντόδοντου της Ζιμπάμπουε, με μια αισιόδοξη χονδρική τιμή 150 δολαρίων το κιλό, θα της απέφερε εισόδημα μόλις 19,5 εκατομμυρίων δολαρίων.

Το διεθνές εμπόριο ελεφαντόδοντου έχει απαγορευτεί από το 1989, μετά από μια δεκαετή περίοδο κατά την οποία ο αριθμός των αφρικανικών ελεφάντων μειώθηκε κατά 50% και πλέον, από 1,3 εκατομμύρια σε 600.000.

Ωστόσο, το 1999 και το 2008, η Σύμβαση Διεθνούς Εμπορίου Ειδών σε Κίνδυνο (CITES) επέτρεψε τις «μεμονωμένες πωλήσεις» αποθηκευμένου ελεφαντόδοντου, κάτι που όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια είχε καταστροφικές συνέπειες. Οι τιμές πώλησης που επιτεύχθηκαν τότε δεν ξεπέρασαν τα 157 δολάρια το κιλό, εξαιτίας μιας συμπαιγνίας που στήθηκε από Κινέζους και Ιάπωνες αγοραστές.

Η πρόθεση της CITES να εγκρίνει τις πωλήσεις αποθεμάτων ελεφαντόδοντου ήταν να εισαγάγει μια ελεγχόμενη και σταθερή προσφορά στην αγορά. Η έννομη προσφορά σε συνδυασμό με αποτελεσματικά συστήματα ελέγχου αποσκοπούσαν στην ικανοποίηση της ζήτησης και στη μείωση των τιμών. Αυτό με τη σειρά του θα έπρεπε να μειώσει την κερδοφορία (και τη ζήτηση) του παράνομου ελεφαντόδοντου.

Εντούτοις, αντίθετα από τους υπολογισμούς, οι πωλήσεις των αποθεμάτων ελεφαντόδοντου οδήγησαν σε αύξηση της ζήτησης και, κατά συνέπεια, σε αύξηση της λαθροθηρίας. Η πώληση ελεφαντόδοντου το 2008 συνοδεύτηκε από αύξηση κατά 66% στις πωλήσεις παράνομου ελεφαντόδοντου και αύξηση κατά 71% του λαθρεμπορίου ελεφαντόδοντου.

Μια έρευνα το 2010 από την Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Ερευνας, μιας διεθνούς ΜΚΟ, κατέδειξε ότι το 90% του ελεφαντόδοντου που είχε πωληθεί στην Κίνα προερχόταν από παράνομες πηγές.

Εως και σήμερα, ορισμένα αφρικανικά κράτη αναπολούν τις πωλήσεις ελεφαντόδοντου του 2008 και ελπίζουν να τις επαναλάβουν. Η δήλωση του υπουργού της Ζιμπάμπουε το 2020 ακολουθήθηκε από μια πρόταση από τη Ναμίμπια, τη Ζιμπάμπουε και την Μποτσουάνα για την επαναφορά του εμπορίου ζωντανών ελεφάντων και των μερών του σώματός τους, συμπεριλαμβανομένου του ελεφαντόδοντου. Η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή από τα μέλη της CITES.

Η λαθροθηρία

Ωστόσο, η απελευθέρωση των πωλήσεων των αποθεμάτων ελεφαντόδοντου αφαίρεσε το στίγμα που σχετιζόταν με την αγορά του, τόνωσε τη ζήτηση στην αγορά και αύξησε τις τιμές. Το ελεφαντόδοντο που αγόρασε η Κίνα το 2008 για 157 δολάρια το κιλό διοχετεύτηκε στάγδην από τις αρχές στους εμπόρους, σε τιμές που κυμάνθηκαν μεταξύ 800 και 1.500 δολαρίων το κιλό.

Ετσι, το μεγαλύτερο μέρος των κερδών γέμισε τα ταμεία της κινεζικής κυβέρνησης, αλλά όχι των αφρικανικών κρατών και, επιπλέον, δημιούργησε μια μεγάλη παράνομη αγορά που οδήγησε σε ακόμη υψηλότερες τιμές.

Ράλι τιμών

Οι τιμές του ακατέργαστου ελεφαντόδοντου στην Κίνα αυξήθηκαν από 750 δολάρια το κιλό το 2010 σε 2.100 το 2014. Με την αγορά να έχει τονωθεί και τις τιμές να έχουν αυξηθεί, η ποσότητα του διαθέσιμου νόμιμου ελεφαντόδοντου ήταν ανεπαρκής για να καλύψει τη ζήτηση, καθώς η κινεζική κυβέρνηση σταδιακά τροφοδότησε το απόθεμά της στην αγορά.

Ως συνεπακόλουθο, η λαθροθηρία αυξήθηκε και οι αριθμοί των ελεφάντων μειώθηκαν κατακόρυφα. Σήμερα, η τιμή που πληρώνεται για το ακατέργαστο ελεφαντόδοντο στην Ασία κυμαίνεται μεταξύ 597 και 689 δολαρίων το κιλό.

Το ελεφαντόδοντο που προέρχεται από την Αφρική και πωλείται στην Ασία έχει επιπλέον κόστος όπως μεταφορές, φόρους και προμήθειες μεσιτών. Ωστόσο, οι τιμές που πληρώθηκαν για το ακατέργαστο ελεφαντόδοντο στην Αφρική μειώθηκαν αντίστοιχα από 208 σε 92 δολάρια το κιλό το 2020.

Οπως αποδεικνύεται από το ράλι και τα σκαμπανεβάσματα των τιμών, ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η λαθροθηρία είναι ο τερματισμός τόσο του διεθνούς όσο και του τοπικού εμπορίου ελεφαντόδοντου.

● Διαβάστε: «Απειλούμενοι και στριμωγμένοι σε “ελεφαντοπόλεις”», 18/3/2019, «Εφ.Συν.».