Διακοπές στις ζώνες του θανάτου

Ξεχάστε τα παραδοσιακά τουριστικά αξιοθέατα, όπως τα μουσεία, τους ιστορικούς τόπους που διακρίνονται για την αρχιτεκτονική τους ή τα μοναδικά φυσικά αξιοθέατα. Στις επόμενες διακοπές σας μπορείτε να αναζητήσετε προορισμούς που περιέχουν μια δόση θανάτου και καταστροφής. Ετσι, θα ακολουθήσετε τη νέα τάση που εδραιώνεται τα τελευταία χρόνια, που θέλει όλο και περισσότερους τουρίστες να κατευθύνονται προς τοποθεσίες που συνδέονται με δολοφονίες, τραγωδίες, ακόμη και γενοκτονίες.

Ο «σκοτεινός τουρισμός» (επίσης «μαύρος τουρισμός» ή «τουρισμός της θλίψης») σάς καλεί να τον ακολουθήσετε. Πρόκειται για νεολογισμό, που επινοήθηκε το 1996 από το Πανεπιστήμιο Καλεντόνιαν της Γλασκόβης και ορίζεται ως η οποιαδήποτε επίσκεψη σε περιοχές που έχουν παραδοσιακή σχέση με τον θάνατο και την τραγωδία.

Αν μη τι άλλο, ένας ιδανικός προορισμός στο πλαίσιο του «μαύρου τουρισμού» είναι και το Τσερνομπίλ. Στις 26 Απριλίου του 2016 θα έχουν περάσει 30 χρόνια από την τραγωδία του Τσερνομπίλ και η περιοχή βλέπει σήμερα περισσότερους επισκέπτες από ποτέ, καθώς αρκετές ιδιωτικές επιχειρήσεις οργάνωσης ταξιδιών οδηγούν τους εκδρομείς στη ζώνη αποκλεισμού, στη μολυσμένη περιοχή που εκτείνεται σε ακτίνα σχεδόν 50 χιλιομέτρων. Τα τελευταία χρόνια, οι επισκέψεις στην περιοχή όπου έγινε η πυρηνική έκρηξη έχουν αυξηθεί, με το ταξιδιωτικό πρακτορείο SoloEast, με έδρα το Κίεβο, να εκτιμά ότι μεταφέρει περίπου 10.000 τουρίστες εκεί κάθε χρόνο.

Το 1986, ο αντιδραστήρας 4 του σταθμού του Τσερνομπίλ εξερράγη, με αποτέλεσμα τα ραδιενεργά σωματίδια να καλύψουν την ατμόσφαιρα πάνω από την πόλη του Πριπιάτ, που βρίσκεται βόρεια του Κιέβου. Σήμερα, η ζώνη αποκλεισμού των 50 χιλιομέτρων περικλείει το εργοστάσιο, αν και τα επίπεδα της ραδιενέργειας θεωρούνται ασφαλή για σύντομες επισκέψεις στην περιοχή.

Οι επισκέπτες υπόκεινται σε έλεγχο σε διάφορα σημεία, καθώς επισκέπτονται την περιοχή με λεωφορεία. Οταν φτάσουν απαγορεύεται να αγγίζουν οτιδήποτε, να τρώνε ή να πίνουν οποιοδήποτε τρόφιμο ή ποτό που δεν προέρχεται έξω από τη ζώνη, ακόμη και να κάθονται στο έδαφος. Κατά την έξοδό τους από την περιοχή, οι τουρίστες ξαναπερνούν από αυστηρό έλεγχο από αρκετούς σαρωτές σώματος προκειμένου να ελεγχθούν για υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας. Σήμερα, επιτρέπονται οι ημερήσιες εκδρομές -έως και διανυκτερεύσεις-, αφού τα επίπεδα ακτινοβολίας έχουν μειωθεί μέσα στα χρόνια μετά την καταστροφή, παρ’ όλο που εξακολουθούν να είναι μέχρι και 10 φορές υψηλότερα από τα φυσιολογικά επίπεδα.

Αν και η πόλη του Πριπιάτ, που βρίσκεται μόλις 3 χλμ. μακριά από τον αντιδραστήρα, παραμένει κενή, μερικοί άνθρωποι ζουν στη γειτονική πόλη του Τσερνομπίλ, η οποία απέχει περίπου 15 χλμ. από την περιοχή του ατυχήματος. Εκεί, και εντός της ζώνης αποκλεισμού, υπάρχει ένα ξενοδοχείο που απευθύνεται σε ταξιδιώτες που ενδιαφέρονται να δαπανήσουν ακόμη περισσότερο χρόνο στην περιοχή. Καταλύματα προσφέρονται και στο κοντινό χωριό του Οράν, στο Countryside Cottage Chernobyl Hotel.

Αν και υπάρχουν μια σειρά από εγκαταλειμμένα χωριά μέσα και γύρω από τη ζώνη, η πιο δημοφιλής για τους τουρίστες είναι η πόλη-φάντασμα του Πριπιάτ, η οποία προσφέρει το στιγμιότυπο μιας σοβιετικής πόλης της δεκαετίας του 1980. Η περιοχή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους φωτογράφους, οι οποίοι απαθανατίζουν το ανέγγιχτο τοπίο και την έντονη αντίθεση ανάμεσα στην ακμάζουσα άγρια ζωή και τα καταστροφικά ερείπια.

Το Πριπιάτ ήταν μια σχετικά εύπορη πόλη πριν από την έκρηξη και διέθετε ένα νεόκτιστο λούνα παρκ, μπλοκ συγκροτημάτων διαμερισμάτων και μια κινηματογραφική αίθουσα.

Σήμερα, το λούνα παρκ είναι η πιο φωτογραφημένη περιοχή.

Παρά τις εντολές της κυβέρνησης για εγκατάλειψη της περιοχής, σχεδόν 200 άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν μέσα στη ζώνη αποκλεισμού. Οι κάτοικοι είναι γνωστοί ως «αυτο-άποικοι» και θεωρείται σύνηθες για όσους την επισκέπτονται να τους χαρίζουν δώρα ή να τους κάνουν μικρές δωρεές. Η επίσκεψη στην περιοχή κοστίζει μεταξύ 100 και 400 δολαρίων, ανάλογα με τη διάρκεια της διαμονής και τον αριθμό των μελών της ομάδας.

Φυσικά το Τσερνομπίλ δεν είναι ο μοναδικός προορισμός για τον «σκοτεινό τουρισμό». Η Φουκουσίμα, όπου έγινε η χειρότερη πυρηνική καταστροφή μετά το Τσερνομπίλ, έχει επίσης πρόσφατα γίνει ένα τουριστικό αξιοθέατο. Μετά την έκρηξη του 2011, οι ντόπιοι Ιάπωνες ξεναγοί έχουν αρχίσει να συνοδεύουν τα πούλμαν με τους επισκέπτες μέσα στην περιοχή, δεδομένου ότι τα επίπεδα της μόλυνσης λέγεται ότι είναι «χαμηλά».

Δεν προκαλεί έκπληξη ότι η άνοδος του «μαύρου τουρισμού» έγινε πρόσφατα αντικείμενο διεξοδικής επιστημονικής μελέτης στο Πανεπιστήμιο του Κεντρικού Λάνκασιρ, που την προηγούμενη εβδομάδα ίδρυσε το Ινστιτούτο για την Ερευνα του Σκοτεινού Τουρισμού, το πρώτο ακαδημαϊκό κέντρο στον κόσμο με αυτό το αντικείμενο. Οι ερευνητές που το απαρτίζουν αναφέρουν ότι θέλουν να εξετάσουν γιατί οι άνθρωποι «αισθάνονται υποχρεωμένοι να επισκέπτονται τόπους όπως το Αουσβιτς ή το “Σημείο Μηδέν” στη Νέα Υόρκη όπου βρισκόταν το Διεθνές Κέντρο Εμπορίου.

«Οι τόποι αυτοί κάνουν τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τη δική τους θνησιμότητα», λέει στο BBC o Φίλιπ Στόουν, διευθυντής του Ινστιτούτου. «Οι επισκέπτες τους προσπαθούν να συμπάσχουν με τα θύματα και στη συνέχεια έχουν μια αίσθηση ανακούφισης, καθώς μπορούν να κάνουν ένα βήμα πίσω στην ασφάλεια της δικής τους ζωής. Οι άνθρωποι αισθάνονται ανήσυχοι πριν -και στη συνέχεια καλύτερα όταν φεύγουν, ευτυχείς που δεν τους συνέβη κάτι ανάλογο», εξηγεί.