Οι εμφύλιοι πόλεμοι φέρνουν πείνα

Παρά τις διεθνείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας, περίπου 108 εκατ. άνθρωποι στον κόσμο ήρθαν αντιμέτωποι με την πείνα το 2016.

Πρόκειται για μια δραματική αύξηση σε σύγκριση με τα 80 εκατομμύρια το 2015, σύμφωνα με τη νέα παγκόσμια έκθεση για τις επισιτιστικές κρίσεις που δόθηκε στη δημοσιότητα προχθές.

Η δραστική αυτή αύξηση αντικατοπτρίζει τη δυσχέρεια που έχουν αυτά τα εκατομμύρια ανθρώπων στην παραγωγή και την πρόσβαση σε τρόφιμα λόγω των συγκρούσεων, των ρεκόρ υψηλών τιμών των τροφίμων στις τοπικές αγορές στις πληγείσες χώρες και των ακραίων καιρικών συνθηκών, όπως η ξηρασία και οι ακανόνιστες βροχοπτώσεις, που προκαλούνται από το «Ελ Νίνιο».

Η εμφύλια σύρραξη είναι ο γενεσιουργός παράγοντας σε εννέα από τις δέκα χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις που σημειώθηκαν το 2016, γεγονός που υπογραμμίζει την ισχυρή σύνδεση μεταξύ της ειρήνης και της διασφάλισης τροφής, αναφέρει η «Παγκόσμια Εκθεση για τις Επισιτιστικές Κρίσεις» του 2017 που εκπονήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση, τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Σίτισης.

Οι επισιτιστικές κρίσεις το 2016 ήταν σε ορισμένες περιπτώσεις εκτεταμένες και σοβαρές, καθώς επηρέασαν ολόκληρους εθνικούς πληθυσμούς σε περιοχές όπως η βορειοανατολική Νιγηρία.

Εντούτοις δεν περιορίστηκαν στα εθνικά σύνορα και είχαν σημαντικό αντίκτυπο σε γειτονικές χώρες (π.χ. πρόσφυγες από την κρίση στη Συρία και την κρίση στη λεκάνη της λίμνης Τσαντ).

Οι οξείες και ευρείες επιπτώσεις των συγκρούσεων άφησαν μεγάλο αριθμό ανθρώπων επισιτιστικά ανασφαλείς, να χρειάζονται επείγουσα βοήθεια στην Υεμένη (14,1 εκατ.), στη Συρία (7 εκατ.), στη βορειοανατολική Νιγηρία (4,7 εκατ.) και στο Μπουρούντι (2,3 εκατ.).

Στη Σομαλία, η έλλειψη τροφίμων, σε συνδυασμό με την έντονη ξηρασία προκάλεσε υψηλά επίπεδα επισιτιστικής ανασφάλειας το 2016, που αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω το 2017.

Οι τελευταίες αναλύσεις επιβεβαιώνουν την επιδείνωση της επισιτιστικής ανασφάλειας με κατ’ εκτίμηση 2,9 εκατ. ανθρώπους να ταξινομούνται σε κατάσταση σοβαρής επισιτιστικής ανασφάλειας τον Φεβρουάριο του 2017, κάτι που σημαίνει ότι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της πείνας.

Στο Νότιο Σουδάν διαπιστώνεται ότι, κατ’ εκτίμηση, 4,9 εκατ. άνθρωποι βρίσκονται σε ανάλογη ή και χειρότερη κατάσταση.

Αλλες χώρες που απαιτούν βοήθεια σε μαζικό επίπεδο, εξαιτίας της ευρείας επισιτιστικής ανασφάλειας που αντιμετωπίζουν, είναι το Ιράκ, η Συρία (συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων στις γειτονικές χώρες), το Μαλάουι και η Ζιμπάμπουε.

Σε περίπτωση απουσίας άμεσης και ουσιαστικής δράσης, όχι μόνο για να σωθούν ανθρώπινες ζωές, αλλά και για να απομακρυνθούν από το φάσμα της πείνας, η κατάσταση της επισιτιστικής ανασφάλειας στις χώρες αυτές θα εξακολουθήσει να επιδεινώνεται κατά τους επόμενους μήνες, σύμφωνα με την έκθεση.

Τα 108 εκατομμύρια άνθρωποι, που φέρεται να αντιμετωπίζουν σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια το 2016, αντιπροσωπεύουν αυτούς που υποφέρουν από υψηλότερο από τον συνήθη οξύ υποσιτισμό και από την ευρεία έλλειψη ελάχιστων επαρκών τροφίμων, ακόμη και με την παροχή εξωτερικής βοήθειας.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα νοικοκυριά που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ελάχιστες ανάγκες για τη διατροφή τους μόνο με την καλλιέργεια σπόρων και όσοι διαθέτουν κτηνοτροφικά και γεωργικά περιουσιακά στοιχεία που απαιτούνται για την παραγωγή τροφίμων στο μέλλον.

Οι υψηλές τιμές των τροφίμων συνδέονται έντονα με την επισιτιστική ανασφάλεια σε πολλές χώρες, περιορίζοντας την πρόσβαση στην τροφή για τα ευάλωτα νοικοκυριά.

Οι τιμές στη διεθνή αγορά σιτηρών μειώθηκαν σε μεγάλο βαθμό το 2016, εξαιτίας των άφθονων παγκόσμιων αποθεμάτων και της αύξησης της παραγωγής σιτηρών παγκοσμίως.

Οι παράγοντες αυτοί συρρίκνωσαν και το κόστος εισαγωγής τροφίμων σε σύγκριση με το 2015.

Ωστόσο, παρά τις σημαντικά χαμηλότερες δαπάνες εισαγωγής τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο, οι μειώσεις στις τιμές των εισαγωγών ήταν πολύ μικρότερες για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος και επισιτιστικού ελλείμματος (LIFDC), ιδιαίτερα εκείνες στις Υποσαχάριας Αφρικής.

Για ορισμένες από αυτές τις χώρες οι υποτιμήσεις των νομισμάτων τους και οι αυξημένες ανάγκες εισαγωγών για να καλυφθούν οι ελλείψεις στην παραγωγή αντιστάθμισαν τα θετικά κέρδη των χαμηλότερων διεθνών τιμών.

Αυτό συνέβη και με τον αραβόσιτο –μια βασική τροφή για τις περισσότερες χώρες της Νότιας Αφρικής– το κόστος εισαγωγής του οποίου αυξήθηκε για τις χώρες LIFDCs το 2016.

Παρά τις γενικά χαμηλότερες διεθνείς τιμές, σε αρκετές χώρες οι αυξήσεις των τιμών ενεργοποιήθηκαν από την απότομη πτώση της παραγωγής δημητριακών, γεγονός που σχετίστηκε με συγκρούσεις και δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι ανοδικές τάσεις επιδεινώθηκαν από υποτιμήσεις των νομισμάτων.

Στην Αφρική τιμές-ρεκόρ στα τρόφιμα καταγράφηκαν στη Νιγηρία και το Νότιο Σουδάν, εξαιτίας των συγκρούσεων και των αδύναμων νομισμάτων και σε αρκετές χώρες της νότιας Αφρικής, εξαιτίας των επιπτώσεων του «Ελ Νίνιο» που προκάλεσαν ελλείψεις στην παραγωγή.

Οι φυσικές καταστροφές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα ήταν επίσης πρωταρχική αιτία για την επισιτιστική ανασφάλεια το 2016.

Για παράδειγμα, στην Αιθιοπία η επίδραση του «Ελ Νίνιο» σχετίζεται με την ξηρασία που έπληξε την κτηνοτροφία και τον γεωργικό τομέα, με αποτέλεσμα 9,7 εκατομμύρια άνθρωποι να έχουν ανάγκη επείγουσας επισιτιστικής βοήθειας.

Σε αυτή τη ζοφερή εικόνα που περιγράφει η έκθεση για τις επισιτιστικές κρίσεις, το μόνο που πρέπει να προστεθεί είναι ότι η πείνα οξύνει τις κρίσεις, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια και ανασφάλεια.