Η αρπαγή της Παπούα Ν. Γουινέας

Οι κοινότητες σε ολόκληρη την Παπούα Νέα Γουινέα αντιτάσσονται στην κλοπή της γης τους για την υλοτομία και την καλλιέργεια φοινικέλαιου, κάτι που κατέστη δυνατό χάρη στις διεφθαρμένες πρακτικές των τοπικών αξιωματούχων και των ξένων εταιρειών.

Δεκάδες ξένες εταιρείες έχουν υπογράψει συμβόλαια παραχώρησης γης στο πλαίσιο ενός κυβερνητικού προγράμματος, που αποκαλείται «Ειδικές Γεωργικές και Επιχειρηματικές Μισθώσεις» (SABLs), που τους επέτρεψε την πρόσβαση σε μια τεράστια έκταση της γης και στους δασικούς πόρους σε ολόκληρη τη νησιωτική χώρα του Ειρηνικού.

Με περισσότερες από 800 αυτόχθονες γλώσσες να μιλιούνται, με τα δάση και τα νερά να είναι γεμάτα με περισσότερα από 20.000 είδη φυτών, 2.000 είδη δέντρων και 700 είδη πουλιών, η Παπούα Νέα Γουινέα είναι μια από τις πιο ποικιλόμορφες χώρες του κόσμου. Ιστορικά, αυτή η αφθονία υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα περιουσιακά στοιχεία της χώρας.

Οι περισσότεροι κάτοικοί της έχουν διατηρήσει τον παραδοσιακό τρόπο ζωής που βασίζεται σε ένα συνδυασμό μικρής κλίμακας βιομηχανικών καλλιεργειών και της γεωργίας, την αυτοσυντήρηση, το κυνήγι και το ψάρεμα.

Μέχρι πρόσφατα το 97% του εδάφους της χώρας διατηρήθηκε από ένα ιδιοκτησιακό σύστημα, στο οποίο η γη ανήκει και ελέγχεται από τις φυλές και τους αυτόχθονες που ζουν σε αυτό και κατέχουν «εθιμικούς τίτλους ιδιοκτησίας».

Οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν σε μικρές κοινότητες μερικών εκατοντάδων χωρικών που διατηρούν στενές σχέσεις με τη γη και τους φυσικούς πόρους.

Αυτός ο θησαυρός της βιοποικιλότητας, που εξασφαλίζει τον βιοπορισμό εκατομμυρίων ανθρώπων, απειλείται σήμερα από αυτό το νέο κύμα της αρπαγής γης, καθώς περισσότερα από 5,5 εκατομμύρια εκτάρια γης έχουν εκμισθωθεί μέσω του συστήματος SABL.

Τα συμβόλαια των παραχωρήσεων γης υπογράφηκαν χωρίς τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών.

Αν σε αυτά προστεθούν και οι προϋφιστάμενες παραχωρήσεις γης για την υλοτομία, πάνω από 15 εκατομμύρια εκτάρια -περισσότερο από το ένα τρίτο της χώρας- βρίσκεται σήμερα στα χέρια των ξένων εταιρειών.

Και η χώρα έχει πλέον ξεπεράσει τη Μαλαισία ως κορυφαίος εξαγωγέας τροπικής ξυλείας στον κόσμο.

Η κατάσταση αυτή έχει ξεσηκώσει τους πολίτες, οι οποίοι αντιστέκονται προκειμένου να προστατεύσουν τη γη τους, τα δάση του και την επιβίωσή τους με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων διαμαρτυριών, το στήσιμο οδοφραγμάτων, αποκλεισμούς δρόμων, την πολιτική ανυπακοή, τη συλλογή υπογραφών και την προσφυγή στα δικαστήρια, απαιτώντας την επιστροφή της γης τους.

Οι διαμαρτυρίες τους αντιμετωπίζονται με τη βία και τον εκφοβισμό, με συλλήψεις και ξυλοδαρμούς.

Μέχρι σήμερα, εξακολουθούν να αντιστέκονται στην κλοπή της γης και την καταστροφή του περιβάλλοντος, απορρίπτοντας την απατηλή ρητορική της κυβέρνησης περί «ανάπτυξης», που χρησιμοποιείται βολικά για την αρπαγή τη γης και των δασών.

Η επίσημη στρατηγική της κυβέρνησης είναι να «απελευθερώσει τη γη για την ανάπτυξη», η οποία δικαιολογεί την αρπαγή της γης από τους ντόπιους.

Αντίθετα, οι υπερασπιστές της γης υποστηρίζουν ένα μοντέλο ανάπτυξης που θα σέβεται τους ανθρώπους, τον πολιτισμό και τις αξίες τους και το φυσικό τους περιβάλλον.

Επιπλέον, όλα δείχνουν ότι το φοινικέλαιο δεν φέρνει την ανάπτυξη, αφού δεν υπάρχουν υπηρεσίες υγείας, ούτε δυνατότητα εκπαίδευσης.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι λεγόμενες επενδύσεις έχουν υψηλό ανθρώπινο και περιβαλλοντικό κόστος, τα οικονομικά οφέλη φαίνεται να είναι οριακά, ιδίως αν ληφθεί υπόψη μια εκτενής φοροδιαφυγή από τις ξένες εταιρείες.

Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι αυτά τα συμβόλαια γης υπογράφονται δίχως τη βούληση του λαού και κατά παράβαση των νόμων και του Συντάγματος της χώρας που υποτίθεται ότι προστατεύει τα εθιμικά δικαιώματα γης και ορίζει την αυτοδυναμία, την κυριαρχία και την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων ως τις κυρίαρχες αρχές για τη χώρα.

Παράνομες εκχωρήσεις

Τον Μάιο του 2011 η κυβέρνηση όρισε μια εξεταστική επιτροπή προκειμένου να ερευνηθούν οι επιπτώσεις του SABL και το σχετικό πόρισμα ήταν έτοιμο το 2013.

Σε αυτό αναφερόταν ότι στην πλειονότητά τους οι παραχωρήσεις γης πραγματοποιήθηκαν παράνομα, ακόμη και με πλαστές υπογραφές, είτε χορηγήθηκαν υπό απειλές και εκφοβισμούς των κοινοτήτων ή δωροδοκίες.

Κατά την παρουσίαση του πορίσματος στο Κοινοβούλιο το 2013, ο πρωθυπουργός της χώρας, Πίτερ Ο’Νιλ, δήλωσε ότι η έκθεση αποκάλυψε μια αποτροπιαστική τάση της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης και ότι το πρόγραμμα «απέτυχε παταγωδώς».

Αργότερα, ανακοίνωσε ότι όλες οι παράνομες συναλλαγές γης θα πρέπει να ακυρωθούν και η γη να επιστρέψει σε εκείνους που την κατείχαν.

Ωστόσο, τρία χρόνια μετά, η κυβέρνηση δεν έχει κάνει το παραμικρό για να ακυρώσει οποιαδήποτε από τις 70 εκχωρήσεις γης που έχουν πραγματοποιηθεί και να επιστρέψει τους τίτλους στους ιδιοκτήτες της.

Με το ένα τρίτο της γης στα χέρια των ξένων εταιρειών, τα καλά νέα είναι ότι η αρπαγή της γης είναι αναστρέψιμη.

Στο νομικό μέτωπο, οι τοπικές κοινότητες έχουν κερδίσει αρκετές νίκες κατά των εταιρειών υλοτομίας και των ομίλων του φοινικέλαιου.

Η νομική δράση για την επανάκτηση της γης και της απόδοσής της στους νόμιμους ιδιοκτήτες της ήταν επιτυχής το 2014, όταν ένα εθνικό δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ της επιστροφής 38.000 εκταρίων στην επαρχία Ορο.

Αλλά και τον Σεπτέμβριο του 2016, με μια απόφαση που εκδόθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο στην επαρχία Ανατολική Νέα Βρετανία, επιστράφηκαν συνολικά 150.000 εκτάρια.

Εντούτοις, αυτοί οι αριθμοί απέχουν ακόμα πολύ από τα εκατομμύρια εκτάρια που έχουν κλαπεί από τον λαό τής Παπούα Νέας Γουινέας.

Πηγή: Ecologist