Νέα αιολικά απειλούν σπάνια είδη πουλιών

Eίναι τουλάχιστον παράδοξο και αντιφατικό το ότι από τη μία η Ευρωπαϊκή Ενωση χρηματοδοτεί προγράμματα για την προστασία των σπάνιων και προστατευόμενων πουλιών στη Θράκη και από την άλλη η ελληνική διοίκηση με τις αποφάσεις της ακυρώνει στην πράξη τα προγράμματα αυτά και τις όποιες προσπάθειες έχουν γίνει για την προστασία των πληθυσμών τους.

Στις 25 Ιουλίου, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας - Θράκης ενέκρινε την κατασκευή και λειτουργία τριών αιολικών σταθμών παραγωγής στην κοιλάδα του Κομψάτου –του ομώνυμου ποταμού μήκους 68 χιλιόμετρων που καταλήγει στη λίμνη Βιστωνίδα–, ενός κρίσιμου ενδιαιτήματος για σημαντικά και ευαίσθητα προστατευόμενα πουλιά όπως ο ασπροπάρης, ο μαυρόγυπας, το όρνιο, ο θαλασσαετός και ο χρυσαετός.

Οι τρεις αιολικοί σταθμοί σχεδιάζεται να εγκατασταθούν στις θέσεις «Θρόνος», «Μονοδένδρι» και «Πένθιμον» στην Περιφερειακή Ενότητα Ροδόπης, από τις εταιρείες «ΣΦΑΙΡΑ ΙΚΕ» οι δύο πρώτοι και «KADEL ΑΙΟΛΙΚΗ ΙΚΕ» ο τρίτος – η τελευταία εμφανίζεται με κεφάλαιο μόλις 100 ευρώ σύμφωνα με το ΓΕΜΗ. Ο κάθε αιολικός σταθμός αποτελείται από μία ανεμογεννήτρια με ύψος πύργου 86 μέτρα και διάμετρο πτερωτής 127 μέτρα. Το έργο έχει λάβει Εγκριση Περιβαλλοντικών Ορων από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Αρνητική γνωμοδότηση

Οι αποφάσεις αυτές, αγνοώντας την αρνητική γνωμοδότηση της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Νέστου-Βιστωνίδας και Ροδόπης του ΟΦΥΠΕΚΑ, θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση των σημαντικών προστατευόμενων πουλιών, εκθέτοντας παράλληλα τη χώρα μας σε ό,τι αφορά τη συμμόρφωσή της με τις ενωσιακές υποχρεώσεις της για την προστασία της βιοποικιλότητας, καταγγέλλουν η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης.

Η κοιλάδα του Κομψάτου είναι μέρος του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000, καθώς αποτελεί εξαιρετικής σημασίας ενδιαίτημα για σπάνια και ευαίσθητα πουλιά. Φιλοξενεί το ένα από τα πέντε αναπαραγωγικά ζευγάρια ασπροπάρη της Ελλάδας, 3-4 ζευγάρια όρνια από τα περίπου 20 που έχουν απομείνει στην ηπειρωτική χώρα, ένα ζευγάρι χρυσαετού και ένα ζευγάρι θαλασσαετού, ενώ ο μαυρόγυπας είναι μόνιμος επισκέπτης της περιοχής τρεφόμενος με νεκρά ζώα.

Η απόφαση αδειοδότησης των αιολικών σε αυτή την κρίσιμης σημασίας περιοχή παραβλέπει τα επιστημονικά στοιχεία που καταδεικνύουν τις επιπτώσεις του έργου στην ευαίσθητη ορνιθοπανίδα και έρχεται σε αντίθεση τόσο με το εθνικό όσο και το ενωσιακό θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των ειδών αυτών. Δύο από τους αιολικούς σταθμούς (στις θέσεις «Θρόνος» και «Μονοδένδρι») αδειοδοτήθηκαν και θα κατασκευαστούν εντός της ζώνης αποκλεισμού ακτίνας πέντε χιλιομέτρων από υφιστάμενες φωλιές ασπροπάρη, αντίθετα με τις προβλέψεις της Κοινής Υπουργικής Απόφασης για το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Ασπροπάρη στην Ελλάδα».

Το συγκεκριμένο Σχέδιο ορίζει ζώνες αποκλεισμού εγκατάστασης και λειτουργίας αιολικών σταθμών για την αποτροπή και ελαχιστοποίηση του κινδύνου θνησιμότητας από ανεμογεννήτριες, ενώ επισημαίνει ότι «ακόμα και ένα μικρό ποσοστό θνησιμότητας ασπροπάρηδων, με ή χωρίς αναπαραγωγική επικράτεια, η οποία οφείλεται στις συγκρούσεις με τις ανεμογεννήτριες μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη βιωσιμότητα του πληθυσμού του είδους».

Επιπλέον, οι ανεμογεννήτριες χωροθετούνται σε μικρή απόσταση από φωλιές όρνιων, σε αντίθεση με το θεσμοθετημένο «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τρία πτωματοφάγα είδη ορνιθοπανίδας (γυπαετό, όρνιο, μαυρόγυπα)» και την προτεινόμενη οριοθέτηση ζωνών ευαισθησίας κοντά σε αποικίες και επικράτειες φωλιάσματος του όρνιου και αποκλεισμό νέων αιολικών σταθμών εντός των ζωνών αυτών. Στην περιοχή επίσης λειτουργεί από το 2019 ένα δίκτυο πέντε ταϊστρών, για την τροφική ενίσχυση των γυπών, που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE. Κατά την περίοδο υλοποίησης του προγράμματος αυτού, καταγράφηκαν στην περιοχή 14 είδη αρπακτικών πουλιών να χρησιμοποιούν τις ταΐστρες. Τα στοιχεία αυτά τόνισε στην αρνητική γνωμοδότησή της η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Νέστου-Βιστωνίδας και Ροδόπης, που είναι ο καθ’ ύλην επίσημος φορέας με ευθύνη για την προστασία της περιοχής.

Στην ίδια γνωμοδότηση, η Μονάδα τεκμηρίωσε τη σημαντική παρουσία στην περιοχή προστατευόμενων ειδών βάσει δεδομένων τηλεμετρίας που συλλέχθηκαν στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων και επισήμανε τις ελλείψεις και τα κενά στη μελέτη εκτίμησης των επιπτώσεων που κατατέθηκε από τον επενδυτή, καθώς και τις σημαντικές επιπτώσεις που ενδέχεται να επιφέρει το έργο – όπως η θανάτωση πουλιών λόγω πρόσκρουσης, ο εκτοπισμός τους και η απώλεια ενδιαιτήματος.

Παρόμοια στοιχεία κατέθεσε στη δημόσια διαβούλευση και η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης τονίζοντας τις σημαντικές επιπτώσεις από το έργο στην προστατευόμενη ορνιθοπανίδα. Ολα αυτά τα δεδομένα αγνοήθηκαν κατά την αξιολόγηση του φακέλου περιβαλλοντικής αδειοδότησης και κατά τη λήψη της τελικής απόφασης από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση με τη συναίνεση του υπουργείου Περιβάλλοντος.

Τα εθνικά σχέδια δράσης για αυτά τα είδη παραμένουν ανεφάρμοστα, ενώ οι δράσεις για την προστασία τους, όπως είναι η τοποθέτηση ταϊστρών για την ενίσχυση της τροφοληψίας τους καθώς και οι ερευνητικές δράσεις για την καταγραφή τους, μένουν χωρίς αντίκρισμα.

Ενδεχόμενη παραπομπή

Υπενθυμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη ξεκινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας για μη συμμόρφωση με την Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) σε ό,τι αφορά το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ελλείψει ορθού χωροταξικού σχεδιασμού, η αδειοδότηση αιολικών σταθμών σε αντίθεση με τις προβλέψεις του εθνικού και ενωσιακού δικαίου για την προστασία ευαίσθητων και προστατευόμενων ειδών ορνιθοπανίδας, και μάλιστα σε μια κρίσιμης σημασίας για τη βιοποικιλότητα περιοχή όπως η Θράκη, εκθέτει τη χώρα μας στο ενδεχόμενο μιας νέας παραπομπής στο Δικαστήριο της Ε.Ε., τονίζουν οι δύο περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Αποφάσεις όπως αυτή που έλαβε η Αποκεντρωμένη Διοίκηση για την κοιλάδα του Κομψάτου, αλλά και σε πολλές άλλες περιπτώσεις αδειοδότησης Αιολικών Σταθμών σε κρίσιμα ενδιαιτήματα για την ορνιθοπανίδα, θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση των ειδών αυτών, αλλά και την πλούσια φυσική κληρονομιά της Θράκης, την οποία οφείλουμε να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές, αναφέρουν.