Γενναία κίνητρα για «απόσυρση» γερασμένων κτιρίων

Απόσυρση... κτιρίων με την παροχή γενναίων κινήτρων προβλέπει το φιλόδοξο πρόγραμμα του υπουργείου Περιβάλλοντος για τα «γερασμένα» ακίνητα της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και των μεγάλων αστικών κέντρων, που είναι ενεργοβόρα και σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει θέμα στατικής επάρκειας.

Υπολογίζεται ότι το 65% των κτιρίων της πρωτεύουσας έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980, χρονιά που τέθηκε σε εφαρμογή ο πρώτος κανονισμός θερμομόνωσης, ενώ μετά τους μεγάλους σεισμούς του 1981 που έπληξαν την Αττική έγιναν αλλεπάλληλες βελτιώσεις του αντισεισμικού κανονισμού, που δεν μπορούν να εφαρμοστούν στα παλιά κτίρια.

Σημαντικός παράγοντας είναι η «ζωή» του μπετόν, που υπολογίζεται ότι δεν ξεπερνά τα 50-60 χρόνια.

Υποψηφιότητα για κατεδαφίσεις και ανοικοδομήσεις θέτουν πυκνοδομημένες περιοχές του λεκανοπεδίου, όπως η Κυψέλη, τα Πατήσια, το Παγκράτι και οι Αμπελόκηποι.

Οι παρεμβάσεις αφορούν παλιές πολυκατοικίες, αλλά τη διαφορά στο δομημένο περιβάλλον θα κάνουν προγράμματα που καλύπτουν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα.

Η συζήτηση άνοιξε στη χθεσινή ημερίδα που οργάνωσε το υπουργείο με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων και με στόχο να καταλήξει τον Μάρτιο σε ένα σχέδιο νόμου το οποίο θα καλύπτει τα κενά του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου.

Τα σχέδια προβλέπουν κατεδαφίσεις απαξιωμένων κτιρίων, με την προϋπόθεση ότι δεν είναι διατηρητέα, αλλά και μικρότερες παρεμβάσεις για να αξιοποιηθούν οι ακάλυπτοι χώροι που κατά κανόνα βρίσκονται στην πίσω πλευρά των πολυκατοικιών και είναι απροσπέλαστοι ακόμα και για τους ενοίκους.

Είναι δύο σωστά μέτρα που είχαν προβληθεί από τον οραματιστή Αντώνη Τρίτση, αλλά έμειναν «στα χαρτιά» γιατί προσκρούουν σε σημαντικά εμπόδια, όπως η πολυϊδιοκτησία που δυσκολεύει τη λήψη αποφάσεων και κυρίως η μείωση των συντελεστών δόμησης που έχει θεσπιστεί στις περισσότερες περιοχές της Αθήνας και λειτουργεί αποτρεπτικά στην κατεδάφιση των παλιών πολυκατοικιών και την αντικατάστασή τους με νέες.

Υπολογίζεται ότι ένα τυπικό οικοδομικό τετράγωνο έχει επιφάνεια περίπου 7.000 τετραγωνικά και δόμηση που φτάνει τα 30.000 τετραγωνικά, που μπορεί να ανήκουν σε 400 έως και 500 συνιδιοκτήτες, με διαφορετικές ανάγκες και συμφέροντα, οι οποίοι πρέπει να συμφωνήσουν στην κατεδάφιση.

Να σημειωθεί ότι οι περισσότερες πολυκατοικίες των δεκαετιών του 1960 και του 1970 έχουν κατασκευαστεί με συντελεστές που υπερβαίνουν το 5 και φτάνουν έως το 7, αλλά εδώ και μια εικοσαετία έχουν μειωθεί στο 4,2.

Κλειδί για την υλοποίηση του μέτρου της απόσυρσης των παλιών κτιρίων είναι η δημιουργία τράπεζας γης, μέσω της οποίας οι ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν απαξιωθεί θα μπορούν να αποζημιωθούν με άυλους τίτλους ανάλογους με αυτούς που είχαν προβλεφθεί για τη μεταφορά συντελεστή δόμησης και να τους αξιοποιήσουν σε άλλο ακίνητο ή να τους πουλήσουν σε τρίτους.

Θα μπορούν επίσης να αποκτήσουν νέο διαμέρισμα σε άλλη περιοχή, μέσα από την οικιστική ανάπτυξη ακινήτων του Δημοσίου. Προβλέπονται επίσης κίνητρα τα οποία είναι υπό συζήτηση και μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:

■ Αύξηση του ύψους των νέων οικοδομών, με την υποχρέωση να μειωθεί η κάλυψη του οικοπέδου. Σήμερα, στα κέντρα των πόλεων η κάλυψη του οικοπέδου είναι 75% και ειδικά στα γωνιακά οικόπεδα φτάνει στο 85%.

■ Θέσπιση φορολογικών κινήτρων, όπως εκπτώσεις από τον φόρο εισοδήματος και μείωση του ΕΝΦΙΑ για όσους προχωρούν σε ανακαινίσεις ή κατεδαφίσεις παλιών κτιρίων.

«Χρειάζονται ισχυρά κίνητρα», είπε στην ομιλία του ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Δημαράς, ο οποίος πρότεινε να υπάρξει αποζημίωση των ιδιοκτητών με προσαύξηση 50% σε σχέση με την αντικειμενική αξία του ακινήτου τους.

Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η πρόταση που έχει πέσει στο τραπέζι για αξιοποίηση των ακάλυπτων χώρων, που ειδικά στην Αθήνα αντιπροσωπεύουν το 23% της επιφάνειας της πόλης.

Το μέτρο μπορεί να υλοποιηθεί ευκολότερα λόγω της εμπορικής υποβάθμισης των ισόγειων χώρων.

Τα ισόγεια διαμερίσματα στην πλειονότητά τους είναι ακατοίκητα, ενώ λίγες είναι οι περιοχές όπου έχουν μέλλον τα μικρά καταστήματα, κυρίως λόγω της ανάπτυξης των εμπορικών κέντρων.

Με το «άνοιγμα» των ισογείων θα εξασφαλιστεί πρόσβαση των πολιτών στον ακάλυπτο της οικοδομής και ενδεχομένως στις αντίστοιχες ζώνες γειτονικών πολυκατοικιών, εξασφαλίζοντας κοινόχρηστους χώρους που λείπουν από τα κέντρα των πόλεων.

Στην ομιλία του ο Γ. Δημαράς αναφέρθηκε στην έλλειψη πρασίνου στο λεκανοπέδιο και πρότεινε τη δημιουργία δικτύου πεζόδρομων που θα συνδέουν τους ελεύθερους χώρους, ιδίως με το περιαστικό πράσινο των ορεινών όγκων.

Στο βίντεο που συνόδευε την παρουσίασή του, επανέφερε με κάποιον τρόπο το σχέδιο για πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, που εγκαταλείφθηκε το 2014 λόγω έλλειψης πόρων.

Περιελάμβανε επίσης πρόταση για ενοποίηση του σταθμού Λαρίσης με το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Πεδίον του Αρεως, μέσω ενός προγράμματος πεζοδρόμησης της οδού Ηπείρου και τμήματος της Πατησίων, από τη Β. Ηρακλείου ώς τη διασταύρωση με την Αλεξάνδρας.

Πιο προσγειωμένη στην πραγματικότητα ήταν η ομιλία του Γιώργου Σταθάκη. Ο υπουργός Περιβάλλοντος έθεσε τέσσερις βασικές προϋποθέσεις για τις αστικές αναπλάσεις: τη συναίνεση μεταξύ των ιδιοκτητών ενός ακινήτου, την ουσιαστική συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και των εμπλεκόμενων φορέων, τη διασφάλιση πόρων και τον καθορισμό προτεραιοτήτων για τις περιοχές που θα ενταχθούν στους σχεδιασμούς.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε η παρέμβαση του Κωνσταντίνου Μενουδάκου, πρώην προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο με σειρά αποφάσεων είχε καθοριστική συμβολή στην προστασία του δομημένου και του φυσικού περιβάλλοντος.

«Δεν εφαρμόζονται οι πολεοδομικοί σχεδιασμοί», επισήμανε αναφερόμενος στην ανάγκη υλοποίησης των πράξεων εφαρμογής, μέσω των οποίων θα εξασφαλιστούν χώροι για κοινωνικές υποδομές.

Επικρότησε την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που πλέον προβλέπει διατάγματα για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και υπουργικές αποφάσεις για την τοπική εφαρμογή του, αλλά εμμέσως ανέδειξε τις πιέσεις που ασκούν οι ιδιοκτήτες στους δημάρχους για να μη θιχτούν τα ακίνητά τους κατά την εφαρμογή των σχεδίων.

«Η αυτοδιοίκηση είναι ο θεσμός που βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες», είπε χαρακτηριστικά.

Η γενική γραμματέας Πολεοδομικού Σχεδιασμού Ρένα Κλαμπατσέα, όπως και ο Νίκος Μπελαβίλας με τη γραπτή παρέμβασή του, με την κοινή ιδιότητα των καθηγητών του Πολυτεχνείου, τάχθηκαν υπέρ των παρεμβάσεων «με θετικό πρόσημο για την κοινωνία και το περιβάλλον».

Με στόχο τη συνέχιση «της καλής κληρονομιάς του 2004», η νεοσύστατη «Ανάπλαση Αθήνας» προωθεί συγκεκριμένες παρεμβάσεις που θα αναδείξουν το δίπολο Αθήνα-Πειραιάς.

Μέσα στο 2019 προβλέπεται να γίνει ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάδειξη της οδού Πειραιώς, για την οποία είχαν γίνει στο παρελθόν σχέδια αλλά δεν προχώρησαν παρόλο που εγκρίθηκε διάταγμα προστασίας της ζώνης που βρίσκεται στις δύο πλευρές του σημαντικού οδικού άξονα της Αττικής.

Ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου, Γιώργος Στασινός, επικρότησε την πρωτοβουλία του υπουργείου, έδωσε έμφαση στη θέσπιση κινήτρων και στην ενίσχυση του ρόλου των ιδιωτικών επενδύσεων, ενώ ζήτησε να υπάρξει χρονοδιάγραμμα για να αποφευχθούν οι ατέρμονες συζητήσεις.

Η Λενιώ Μυριβήλη, αντιδήμαρχος Πρασίνου, αναφέρθηκε στο πρόγραμμα καταγραφής των 1.650 ακατοίκητων κτιρίων που έχουν εντοπιστεί στα όρια του Δήμου Αθηναίων και στις προσπάθειες εξεύρεσης κονδυλίων για τη διάσωσή τους.

Σε σχέση με τους χώρους πρασίνου αποκάλυψε την έλλειψη προσωπικού, ενημερώνοντας ότι παλιότερα στη Διεύθυνση Πρασίνου υπήρχαν 1.200 εργαζόμενοι και σήμερα έχουν μείνει περίπου 400.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΟΛΥΖΟΥ

«Πρέπει να προωθήσουμε τις αστικές λεωφόρους»

Μια άλλη προσέγγιση έκανε ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Γιάννης Πολύζος, που έδωσε προτεραιότητα στις παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο, τονίζοντας ότι είναι ευκολότερες και δεν απαιτούν απαλλοτριώσεις. Με τη μορφή δρόμων, πεζοδρομίων και μικρών αναξιοποίητων χώρων αντιπροσωπεύουν το 30% του Λεκανοπεδίου.

Ο πρώην πρόεδρος του Οργανισμού Αθήνας αποκάλυψε ότι ήταν βασική επιλογή της πρότασης για το νέο Ρυθμιστικό της πρωτεύουσας, που υποβλήθηκε το 2012, αλλά δεν είχε περιληφθεί στη θεσμοθέτησή του, που έγινε δύο χρόνια αργότερα.

Βασικό στοιχείο της είναι οι δύο αστικοί δακτύλιοι, με σημεία αναφοράς τη Συγγρού και την Πειραιώς.

«Πρέπει να προωθήσουμε τις αστικές λεωφόρους», τόνισε και εξήγησε ότι ο συγκεκριμένος πολεοδομικός όρος αφορά οδικούς άξονες που μπορούν να υποδεχτούν κι άλλες χρήσεις, πέρα από την κυκλοφορία, όπως πεζόδρομους και ποδηλατόδρομους, καθώς και επίγεια δίκτυα σταθερής τροχιάς όπως το τραμ.

Η πρόταση που υπέβαλε προβλέπει επίσης τρεις πύλες εισόδου στο κέντρο της πρωτεύουσας:

■ Η πρώτη χωροθετείται στην οδό Πειραιώς, στη συμβολή με την Ιερά Οδό και την πεζοδρομημένη Ερμού, που συνδέεται με την παλιά Κορεάτικη Αγορά, η οποία έχει διαμορφωθεί σε χώρο πρασίνου.

■ Η δεύτερη στη λεωφόρο Συγγρού, στο ύψος του Παντείου Πανεπιστημίου, και η τρίτη στην ενότητα των σταθμών Λαρίσης και Πελοποννήσου.

Αναφέρθηκε στην αναβάθμιση του σιδηρόδρομου, που θα τον φέρει στην ίδια θέση με το «Ελ. Βενιζέλος» και το λιμάνι του Πειραιά, προσθέτοντας ότι η αξιοποίηση του δικτύου του προαστιακού μπορεί να τον αναδείξει σε τέταρτη γραμμή του μετρό.

Εδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη του τραμ και ανέφερε ότι μπορεί να εξασφαλιστεί μια λωρίδα πλάτους 7 μέτρων κατά μήκος της Πανεπιστημίου, για να συνεχιστεί η γραμμή ώς τα Πατήσια.

Πρότεινε επίσης να εξεταστεί η κατασκευή γραμμής τραμ κατά μήκος της οδού Πειραιώς.