Ποιητές, πεζογράφοι, κριτικοί λογοτεχνίας, αλλά και πανεπιστημιακοί απαντούν στο αρχετυπικό, δαιδαλώδες και ολισθηρό ερώτημα «Γιατί γράφω;». Ενα ψηφιδωτό κειμένων που προσπαθεί να φωτίσει τη σκοτεινή ρίζα της γραφής. Απαντά ο Παναγής Παναγιωτόπουλος*
Ενας συγγραφέας, επιστημονικών βιβλίων και κριτικών-δοκιμιακών άρθρων έστω, δεν θα μπορούσε παρά να χαίρεται όταν του απευθύνεται η ερώτηση «γιατί γράφετε;».
Στην πραγματικότητα και για να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, είναι ακριβώς η ερώτηση που περιμένει να του θέσουν. Μέσα απ’ αυτήν καθιερώνεται ως συγγραφέας. Η κοινωνική δομή του ναρκισσισμού, όπως αυτή κατισχύει σήμερα των λοιπών συναισθημάτων, είναι έτοιμη να υποδεχτεί το ερώτημα αυτό. Ο πικρός σουρεαλισμός του χρεοκοπικού δόγματος «κάθε σπίτι και ένας άνεργος, κάθε οικογένεια και ένας συγγραφέας» δεν κατάφερε εξάλλου να απομειώσει το κοινωνικό και πολιτισμικό κεφάλαιο που αναγνωρίζεται στον συγγραφέα.
Ας θεωρηθεί λοιπόν αυτή η παρατήρηση μια ενδεικτική αυτοκριτική για τον αναπόφευκτο ναρκισσισμό και τον υπόγειο ωφελιμισμό καθενός που αποδέχεται να απαντήσει στην τιμητική και επικερδή αυτή ερώτηση -η οποία παραμένει τέτοια ακόμα και όταν εκείνος αναστοχαστικά αποκαλύπτει την οικονομία της.
Τα πράγματα γίνονται σαφώς δυσκολότερα όταν έρχεται η ώρα να δεξιωθείς και να αντιμετωπίσεις το ερώτημα αυτό πιο υπαρξιακά.
Οταν δηλαδή διερωτάσαι στον πρώτο ενικό «γιατί γράφω;». Στην αρχή περνούν μέρες και δεν ξέρεις να απαντήσεις γιατί δεν ξέρεις γιατί γράφεις. Μετά καταλογογραφείς τους λόγους για τους οποίους δεν γράφεις (σωτηριολογία ψυχής, κοινωνική μαρτυρία, οντολογικό άλγος, συλλογική ταυτότητα, πολιτική κινητοποίηση, γλωσσική ηδονή, ψυχιατρική ανάγκη κ.λπ.). Τέλος, επιστρέφεις ως πραγματιστής στα καταναγκαστικά περιβάλλοντα της ίδιας της ζωής σου.
Γράφω γιατί είναι η δουλειά μου. Είμαι πανεπιστημιακός και πρέπει να δημοσιεύω τα αποτελέσματα των ερευνών μου. Γράφω γιατί έτσι αποκτά η δουλειά μου υπόσταση και μπορούν οι συνάδελφοί μου –μα όχι μόνον αυτοί– να με κρίνουν. Γράφω για να κριθώ ως επιστήμονας και για να συγκριθούν οι δικοί μου συλλογισμοί με εκείνους των άλλων.
Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει, βέβαια, και συγγνώμη που βγαίνω από το πλαίσιο του ερωτήματος, ότι η συγγραφή δεν μου προσφέρει οδύνες, χαρές και αναγνώριση. Εξάλλου στην επιστημονική συγγραφή το μέγεθος και η δύναμη των καταναγκασμών και των κανόνων που ακολουθούμε είναι συμμετρικά και ισόποσα με τη χαρά του κειμένου.
Ολα αυτά που είπα, με εμφανή ήδη την αμηχανία, θα ήταν τελεσίδικα αν δεν υποψιαζόμουν ότι υπάρχει και ένα πολύ προσωπικό κίνητρο που με κάνει να γράφω. Η αγωνία μιας πατρότητας που δεν έχει έρθει ακόμα. «Πολλά θλιμμένα και χαρούμενα παιδιά τυπωμένα σε μαύρα ψηφία».
*Ο Π. Παναγιωτόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τελευταίο του βιβλίο είναι η μελέτη «Τεχνολογικές καταστροφές και πολιτικές του κινδύνου» (Πόλις, 2013)
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας