JAWS 1985

12 καλοκαιρινά διηγήματα

Επιμέλεια: Μισέλ Φάις

Το «Ανοιχτό Βιβλίο», για τρίτη συνεχή χρονιά, στεγάζει στις σελίδες του πρωτότυπα καλοκαιρινά διηγήματα. Δώδεκα συγγραφείς, διαφορετικής ηλικιακής κλίμακας, θεματικού άξονα και αφηγηματικής παλέτας έγραψαν ευσύνοπτες καλοκαιρινές ιστορίες.

Μ’ άλλα λόγια, έθεσαν στο κέντρο της μυθοπλασίας τους τη θερινή εμπειρία και μας έστειλαν κείμενα νοσταλγικά, περιπλανητικά, παιγνιώδη, ενδοσκοπικά, ανατρεπτικά ή αναστοχαστικά, που θα μας συντροφεύουν όλο το φετινό καλοκαίρι. Για άλλη μια φορά το «Ανοιχτό Βιβλίο», εκτός από κριτική πυξίδα, προσφέρει και λογοτεχνική απόλαυση.

Mετά τους Α. Παπαντώνη, Δ. Παπαμάρκο, Μ. Ξυλούρη και Ν. Σεβαστάκη, συνεχίζει ο Νίκος Μάντης.

Το καλοκαίρι εκείνο ανήκε δικαιωματικά στον καρχαρία. Το μικρό παραθεριστικό χωριό του Κορινθιακού δεν είχε ξαναζήσει τέτοιες στιγμές. Εμείς, η «μαρίδα», το απολαμβάναμε με όλη τη δύναμη που μπορούσε να προσδώσει στη φρίκη το φαντασιακό της προεφηβικής ηλικίας. Δεν είχαν περάσει πολλά χρόνια που είχαμε δει τη θρυλική ταινία του Σπίλμπεργκ στο βίντεο και οι μνήμες ήταν ακόμα νωπές.

Οταν λοιπόν πρωτοακούστηκε η κραυγή «Πτερύγιο! Καρχαρίας!», ένα ράθυμο μεσημεράκι που σιγοβράζαμε στη σούπα των νερών του κολπίσκου, βουτώντας εναλλάξ από μια πλαστική βαρκούλα, την ώρα που γύρω μας συνταξιούχοι και οικογενειάρχες βαπτίζονταν με επιφύλαξη κάνοντας το σταυρό τους κι έπειτα ξάπλωναν ανάσκελα στα νερά, λες και επρόκειτο για την προέκταση του ακύμαντου κρεβατιού τους, ακολούθησε πανδαιμόνιο.

Ολοι κοιτάξαμε στ’ άπατα, όπου αλήθεια διακρινόταν ένα ασημόγκριζο πτερύγιο να περιπολεί. Η ταχύτητα με την οποία βγήκαμε σκούζοντας από τη θάλασσα θύμισε σκηνές από ντοκιμαντέρ της σαβάνας, εκεί όπου οι πίθηκοι γίνονται μπουχός στην απειλή εμφάνισης λιονταριού. Αφού βολευτήκαμε στα γύρω βραχάκια και ξαναστρέψαμε το βλέμμα στο πέλαγος, το πτερύγιο φάνηκε ξανά∙ άστραψε για μερικά δευτερόλεπτα στον ήλιο κι έπειτα χώθηκε πάλι στο σκούρο παραπέτασμα των νερών, σαν το ψαλίδι που κόβει χασέ. Κι αυτό ήταν. Ο σπόρος του τρόμου είχε φυτευτεί.

Το κήτος μονοπώλησε τις συζητήσεις το επόμενο διάστημα. Ηταν Αύγουστος και το χωριό είχε γεμίσει, παρά τη ζέστη όμως και τον πολιτικό καύσωνα της Αθήνας, ο καρχαρίας είχε κάνει κατάληψη στη σκέψη και τη φαντασία όλων, μεγάλων - μικρών. Κι άλλοτε είχαν εμφανιστεί δελφίνια, ακόμα και φώκιες στα νερά εκείνα, ποτέ όμως κάτι που να υπαινίσσεται τη φρίκη του σπαραγμού, της αιματοχυσίας, της απώλειας ζωής. Το μπάνιο απαγορεύτηκε διά ροπάλου και μονάχα το μωρουδίστικο πλατσούρισμα απόμεινε να επιτρέπεται, κι αυτό με χίλιες προφυλάξεις. Χωρίς την επαφή με το νερό, η κάψα ήταν ανυπόφορη. Στα όνειρά μας κυριαρχούσαν τα ανοιγμένα, σιδερόφραχτα σαγόνια της ταινίας, μαζί με το δυσοίωνο μουσικό θέμα που έφτανε από μόνο του να παγώσει το αίμα.

Μία σχεδόν ερωτική ανατριχίλα απλωνόταν παντού, μια φρικίαση κινδύνου, σκιάζοντας τις μέχρι χτες ανέφελες μέρες, δίνοντας άλλο βάρος στα πρώτα σκιρτήματα, στις ματιές που έψαχναν τα λάφυρα της ζέστης και της γύμνωσης και που τώρα μοιάζαν πιο επείγουσες, πιο πυρετικές, κάτω απ’ το φάσμα μιας επαπειλούμενης, κτηνώδους βίας. Το ίδιο το φαλλόσχημο περίγραμμα του τερατώδους ψαριού λες και είχε εγκατασταθεί στο μυαλό μας και καταύγαζε τo βλέμμα μας με έναν αρχέγονο, πεισιθανάτιο ρυθμό, που έκανε τους άντρες να μετρούν τα λόγια τους, τις γυναίκες να κουνούν λίγο πιο έντονα τις βεντάλιες τους κι εμάς τα παιδιά να τα παρατηρούμε όλα με ακόμα μεγαλύτερη προσμονή και εγρήγορση. Μέχρι κι ο παπα-Κώστας, ο ιερέας του χωριού, έκανε δέηση για να φύγει το κακό.

Ο καρχαρίας είχε κάνει αρκετές φορές την εμφάνισή του, όταν η κοινότητα αποφάσισε να πάρει μέτρα. Ενα απογευματάκι που το πτερύγιο φάνηκε ξανά, οι άντρες ανέβηκαν στις βάρκες τους και ξανοίχτηκαν στη θάλασσα. Τα γυναικόπαιδα και οι παραθεριστές μείναμε να παρακολουθούμε απ’ την ακτή. Λίγο αργότερα, οι βάρκες άρχισαν να συγκλίνουν και να μαζεύονται σ’ ένα σημείο στο πέλαγος.

Από νοήματα και συμφραζόμενα διαδόθηκε πως είχαν κυκλώσει το τέρας. Χειροκροτήματα και κραυγές ανακούφισης, μαζί κι αγωνίας, αντήχησαν παντού. «Προσέχτε μη σας τουμπάρει!» φώναξε ο μπαρμπα-Σπήλιος, παλιός θαλασσόλυκος, τρατολόγος της περιοχής. Η συστάδα με τις βάρκες πήρε να βγαίνει προς τα ρηχά κι όπως πλησίαζαν, εμείς κοιτούσαμε όλο και πιο ερευνητικά, όλο και πιο άπληστα, μέχρι που διακρίναμε ανάμεσά τους, ανάμεσα σε καμάκια, κουπιά και διάστικτους από φύκια αφρούς, το ίδιο ασημόγκριζο πτερύγιο που είχε στοιχειώσει τη σκέψη μας. Τρέξαμε όλοι στο λιμανάκι. «Ξιφίας είναι!» ακούστηκε ένας απ’ τους ψαράδες. Οταν απείχαν πια ελάχιστα απ’ την ακτή, είδαμε καθαρά την πηγή των φόβων μας. Ηταν ένας μικρός ξιφίας, πιασμένος στις θηλιές των καμακιών, που σφάδαζε ασθενικά. Μονάχα το υπερμέγεθες πτερύγιο στη ράχη του έμενε να θυμίζει όσα είχαμε περάσει. «Μπα, το καημένο, άρρωστο θα ’ναι» είπε ψυχοπονιάρικα η κυρα-Γιωργία, η γειτόνισσά μας.

Εκείνη τη στιγμή, κι ενώ κανείς δεν αποφάσιζε το επόμενο βήμα, λες κι είχαμε υπνωτιστεί από τις ρυθμικές κινήσεις χλιαρής απόγνωσης του μέχρι χτες δυνάστη μας, ο Ντίνος, ένας νεαρός που είχε από χρόνια επωμιστεί το ρόλο του τρελού του χωριού, έδωσε μια, μπήκε μέχρι το γόνατο στα νερά, και αγκάλιασε αποφασιστικά το ψάρι. Το σήκωσε με αφύσικη δύναμη, θριαμβευτικά, λες και το είχε μόλις βαφτίσει στον Ιορδάνη ποταμό, κι έπειτα το έστρεψε έξω σ’ εμάς, που αυτόματα πισωπατήσαμε σκιαγμένοι. Η κοιλιά του γυάλιζε στο φως του απογεύματος, ξεφουσκώνοντας σαν πολυκαιρισμένο λάστιχο αυτοκινήτου, σε μερικές τελευταίες, ανόρεχτες ανάσες. Σε λίγο ο Ντίνος περιέφερε ως τρόπαιο το νεκρό ψάρι κι εμείς τρέχαμε στο κατόπι του επευφημώντας. «Ντίνος! Ντίνος!» φωνάζαμε και σκουντούσαμε με νόημα ο ένας τον άλλο, δείχνοντας με το δάχτυλο το κεφάλι μας. Ο καρχαρίας είχε πια ξεχαστεί.

Το ίδιο βράδυ ο πατέρας του Ντίνου τεμάχισε τον ξιφία και η μάνα του τον έκανε σουβλάκια. Εφτασε για να φάει όλη η οικογένεια και δώσανε και σε μερικούς συγγενείς.

Τελευταίο βιβλίο του Ν. Μάντη είναι το μυθιστόρημα «Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί» (Καστανιώτης, 2014)