Η λογοτεχνία ως θεραπεία

Στις μέρες μας, όπου επιστρατεύεται κάθε είδος θεραπείας –εναλλακτική ή μη– και όλοι γυρεύουν μια κατεύθυνση, μια παρηγοριά ή μια στήριξη για να αντεπεξέλθουν στην έλλειψη νοήματος, στην αδυναμία άντλησης χαράς και ικανοποίησης αλλά και πλήθος άλλες σύγχρονες αρρώστιες της ψυχής, ο ήρωας του Φάμπιο Στάσι, άνεργος καθηγητής που έχει παρακολουθήσει και ένα σεμινάριο Συμβουλευτικής, έχει τη φαεινή ιδέα να «εκμεταλλευτεί» την αγάπη του για τα βιβλία και τη μεγάλη του βιβλιοθήκη για να παρέχει τις υπηρεσίες του στα άτομα που τις χρειάζονται.

Η μέθοδός του είναι η εξής: Αφού ακούσει επί μακρόν το πρόβλημά τους, τα αδιέξοδά τους και τις φοβίες τους, προτείνει ένα βιβλίο, όπου αυτοί, μόνοι τους, θα ανακαλύπτουν την απάντηση στις ερωτήσεις τους ή ακόμα και την έμπνευση που θα τους προσφέρει και μια κάποια λύση. «Κάθε λογοτεχνική ιστορία δεν ήταν τίποτε άλλο πέρα από μια ανεξάντλητη εγκυκλοπαίδεια γεμάτη παθολογίες και δυσλειτουργίες. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν να ξέρεις πώς να τη συμβουλευτείς». Μια ιδέα που, ενώ μοιάζει πρωτότυπη και ευφάνταστη, στην πράξη παρουσιάζει δυσκολίες και δεν έχει πάντα το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ο Βίντσε Κόρσο είναι σωσίας του Ζεράρ Ντεπαρντιέ (σε νεαρή ηλικία), χωρίς οικογένεια και συγγενείς, παιδί άγνωστου πατέρα, πάσχει από προβλήματα αποδοχής και αναγνώρισης και έχει μόλις χωρίσει από μακροχρόνια σχέση. Στην προσπάθειά του να επιβιώσει μετά την απόλυσή του από το σχολείο όπου εργαζόταν ως φιλόλογος, νοικιάζει με τα τελευταία του λεφτά ένα μικρό διαμέρισμα σε ένα προάστιο της Ρώμης, με σκοπό να το λειτουργήσει ως επαγγελματική στέγη και να ασκήσει το επάγγελμα της βιβλιοθεραπείας ή του συμβούλου υπαρξιακής αναγέννησης, όπως μας συστήνεται. Αρχίζει τις προετοιμασίες για τη νέα του δραστηριότητα, καταγράφοντας τις ιατρικές περιπτώσεις που θίγονται σε διάφορα λογοτεχνικά έργα: στερητικά σύνδρομα, εξάρτηση από το αλκοόλ, πονόδοντος, σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς, φόβος θανάτου και όλες οι μικρές συμπτωματολογίες που συναντούσε σε κάποιο κεφάλαιο, ενίοτε σε μια μόνο σελίδα ή αράδα.

Επειτα από μια μικρή και πρόχειρη ανακαίνιση, βάζει διάφορες αγγελίες και αρχίζει να δέχεται τους «ασθενείς του», κατά το πλείστον γυναίκες, οι οποίες πάσχουν από διάφορες διαταραχές. Η πρώτη πάσχει από αγοραφοβία· φανατική αναγνώστρια η ίδια, τον δυσκολεύει να προτείνει κάποιο βιβλίο, καθώς οι περισσότεροι λογοτεχνικοί χαρακτήρες πάσχουν από «το ίδιο αίσθημα του ασυμβίβαστου» που έπασχε και εκείνη.

Καταλήγει στο «Μια κινητή γιορτή», ένα βιβλίο αναμνήσεων, το τελευταίο που έγραψε ο Χεμινγουέι πριν αυτοκτονήσει, προκειμένου η πελάτισσα να «να συμφιλιωθεί με τη ζωή και τις ελπίδες της», αλλά να που εκείνη φεύγει εξοργισμένη και απογοητευμένη, καθώς θεωρεί απαράδεκτη αυτή την πρόταση του Κόρσο, να πάρει βοήθεια από το μεταθανάτιο έργο ενός αυτόχειρα. Η δεύτερη επισκέπτρια υποφέρει από τη συζυγική απιστία και η τρίτη από υπαρξιακό άγχος. Τα βιβλία που προτείνει δεν είναι πάντα γνωστών συγγραφέων, ούτε τα έργα τα πιο διαβασμένα από το ευρύτερο κοινό.

Μέσα σε όλα αυτά και με την αγωνία για αυτό το τολμηρό εγχείρημα, μια γειτόνισσα εξαφανίζεται και η αστυνομία θεωρεί ως βασικό ύποπτο τον σύζυγό της. Η κυρία Παρόντι είναι μανιώδης αναγνώστρια και όταν ο Βίντσε αρχίζει να μελετά τη ζωή της μέσα από τα βιβλία που εκείνη είχε διαβάσει και είχε δανειστεί από τη βιβλιοθήκη, πείθεται πως οι επιλογές της δεν είναι τυχαίες και πως βρίσκεται μπροστά σε έναν γρίφο που μόνο ο ίδιος μπορεί να αποκωδικοποιήσει.

«Η χαμένη αναγνώστρια» είναι ένα ευφυές μυθιστόρημα με πνευματώδεις διαλόγους και ευφυείς ανατροπές – φόρος τιμής στη λογοτεχνία και στους συγγραφείς· αφηγείται με χάρη την καταλυτική δύναμη των λογοτεχνικών έργων και την επίδραση που αυτά μπορεί να έχουν στους αναγνώστες. Το ήμισυ του μυθιστορήματος κυλάει ευχάριστα και η πρωτοτυπία με την οποία εφευρίσκει ο θεραπευτής τρόπους να αντεπεξέρχεται σε κάθε είδους επισκέπτρια και να δίνει συμβουλές για τις διάφορες διαταραχές μάς ανοίγει την όρεξη να δοκιμάσουμε κι εμείς αυτό το είδος της θεραπείας. Ωστόσο, τα κεφάλαια όπου ο συγγραφέας επιχειρεί να στρέψει το μυθιστόρημα σε αστυνομικό μυστήριο αδυνατίζουν την αρχική σύλληψη.

Διαφαίνεται και εδώ η κυρίαρχη τάση στα σύγχρονα πονήματα να έχουν οπωσδήποτε και έναν φόνο ή μια εξαφάνιση, για να εκμεταλλευτούν και να «εξιτάρουν» την περιέργεια του αναγνώστη. «Η χαμένη αναγνώστρια» δεν είναι ένα μυθιστόρημα μυστήριου, αλλά ένα πνευματώδες έργο για τη δύναμη των βιβλίων. Το μυθιστόρημα αναδεικνύεται από τα ωραία ελληνικά της Δήμητρας Δότση.