Γράμματα στον Μπολάνιο

Αγαπητέ Ρομπέρτο, Μια σειρά από λόγους με απέτρεπαν από το να σου γράψω ένα γράμμα. Ο βασικότερος ανάμεσα σε αυτούς είναι το γεγονός πως παραμένεις νεκρός από το 2003. Η συνθήκη αυτή όπως και να έχει περιορίζει τις πιθανότητες να διαβάσεις αυτό το γράμμα, πόσο μάλλον να απαντήσεις σε αυτό. Να ξέρεις δεν κρατάω κακία.

Αλλωστε ο θάνατος παραμένει η βασικότερη αιτία που κάνει τους ανθρώπους να σταματούν να μιλούν μεταξύ τους (μετά ίσως από τη δυσκολία εύρεσης μιας θέσης στάθμευσης). Ακόμα περισσότερο τους αποτρέπει από το να ανταλλάσσουν γράμματα. Ετσι, καθώς ο πλανήτης γεμίζει με όλο και περισσότερους νεκρούς, όλο και λιγότερα γράμματα διαβάζονται. Ολο και λιγότερα γραμματοκιβώτια χρειάζονται, όλο και περισσότεροι ταχυδρόμοι απελπίζονται. Γιατί ο θάνατος είναι ο κατεξοχήν εχθρός του ταχυδρόμου. Και δεν είναι μόνο αυτό. Σε περίπτωση που έχει πεθάνει και ο αποστολέας, τότε μειώνεται και ο αριθμός των γραμμάτων που γράφονται. Το γεγονός αυτό καθιστά τη Γη -τον πλανήτη αυτόν που τόσο αγάπησες και μίσησες- ένα ατελείωτο νεκροταφείο άγραφων γραμμάτων.

Αν συγκεντρωθείς μέσα στη νύχτα στα πιο ήσυχα σημεία της, στις πιο απόμερες άκρες της και κρατήσεις την ανάσα σου, τότε μπορείς να ακούσεις τη σιωπή χιλίων λευκών σελίδων να βγαίνει από τους ασφράγιστος φακέλους και να φτερουγίζει κατά πάνω σου. Είναι βλέπεις τόσα πολλά αυτά τα οποία δεν έχουν ειπωθεί. Και από την άλλη η σιωπή είναι μόνο μία. Αυτό νομίζω είναι άλλος ένας βασικός λόγος παρεξηγήσεων.

Το γεγονός δηλαδή πως δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος σε ποιες λέξεις ή σκέψεις αντιστοιχεί η μία και πάντα όμοια σιωπή που τις αντικαθιστά. Το ίδιο συμβαίνει και με τα γράμματα. Ποτέ δεν ξέρουμε τι μπορεί να περιέχει ένα γράμμα που δεν γράφτηκε ποτέ. Και αυτός είναι ο βασικός λόγος που σου γράφω. Μια επιθυμία αντικατάστασης της σιωπής με ένα -έστω- ανεπίδοτο γράμμα.

Οπως είπα, είσαι νεκρός (κάτι που φαντάζομαι γνωρίζεις και δεν είναι ευγενικό να επαναλαμβάνω). Αλλά είναι περίεργο που η σκιά σου όλο και μεγαλώνει. Αλλάζει σχήμα και έκταση σαν μια ρευστή γεωγραφία που φλερτάρει με την πλήρη συντέλεια των χαρτών. Αλλοτε έρπει και άλλοτε ίπταται σαν να συμπυκνώνει τον πυρήνα της κίνησης στις άπειρες παραλλαγές της. Μας ακολουθεί. Αλλοτε μας καραδοκεί και άλλοτε μας συντροφεύει.

Η σκιά σου, μια φορητή τρύπα για ώρες ανάγκης, όταν όλα μοιάζουν τόσο βιδωμένα στις βεβαιότητές τους που τίποτα δεν έχει χώρο να αναπνεύσει. Αυτή η πτώση είναι για μας μια έξοδος κινδύνου. Γιατί η πτώση, αν την κοιτάξεις οριζόντια, έστω για λίγο, είναι πέταγμα.

Είναι η σκιά σου αυτή που μεταφράζει, διαρκώς μεταφράζει. Μαζεύει όλες τις γλώσσες και τις φιλτράρει μέσα από τα βιβλία σου μέχρι να τις φέρει στη μία και μόνη γλώσσα, τη γλώσσα των ιστοριών και των μύθων σου. Πολλοί πιστεύουν πως αυτό που συμβαίνει είναι ακριβώς η αντίθετη διαδικασία, πως είναι τα βιβλία και όχι οι γλώσσες αυτά που μεταφράζονται. Ε αυτοί που πιστεύουν κάτι τέτοιο -όπως και οι ταχυδρόμοι στον επαγγελματικό προσανατολισμό- κάνουν λάθος.

Γιατί όταν κάποιος διαβάζει τα βιβλία σου εύκολα καταλαβαίνει πως δεν βρίσκεται μπροστά σε μια ανάγνωση ιστοριών. Αλλά μέσα σε μια μετάγγιση μύθου. Σε μια σταθερά που δεν χρειάζεται να μεταφραστεί, αλλά αντίθετα απορροφά τη γλώσσα όπως η μαύρη τρύπα το φως. Και μεταφράζει οτιδήποτε την πλησιάζει. Την ποίηση, την πολιτική, την ιστορία της ηπείρου σου και του αιώνα σου. Είναι μια διαδικασία κωδικοποίησης μιας συγκεκριμένης ηθικής στάσης, συγκρότησης ενός αιτήματος για τη λογοτεχνία, την κοινωνία αλλά πρωτίστως τη ζωή των ανθρώπων.

Η δημιουργία μιας ανάγνωσης του κόσμου καταδικασμένη να μας συντροφεύει σαν σημάδι στο σώμα. Ενα σημάδι που διαρκώς μας υπενθυμίζει. Τις δύσκολες κληρονομιές του αιώνα που πέρασε και μαζί τα όνειρά του για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. Τη διαδοχή της απελπισίας και της ομορφιάς. Την επείγουσα σημασία της ποίησης. Και πρωτίστως το γεγονός πως αν τελικά γράφουμε, γράφουμε πρωτίστως για τους νεκρούς μας. Γι' αυτό λοιπόν σου γράφουμε. Για να σου πούμε πως είσαι αδερφός μας.