Αόρατη ήπειρος

Περπατάς στον δρόμο και το νιώθεις. Βουτάς το χέρι σου στις συζητήσεις και το ψαρεύεις. Το βλέπεις στις όψεις και τα βλέμματα. Κάτι αλλάζει. Μαύρα σύννεφα μαζεύονται πάνω από τον καιρό μας. Για όλους εμάς που μεγάλωσαν σε μια περίοδο ξεθυμασμένης Ιστορίας όλα μοιάζουν περίεργα. Οι αλλαγές, τα ενδεχόμενα, οι περίεργες ανακατατάξεις. Κάθε ιστορική μετατόπιση βιωνόταν με το βάρος του πρόσκαιρου. Αυτό συνέβη με την κρίση, το ίδιο συνέβη με την καραντίνα. Αλλά τραβήξαμε μεγάλο δρόμο μέσα στο άγνωστο. Τόσο που το άγνωστο αυτό να αντικαταστήσει το περιβάλλον εκείνο, την αίσθηση της μονιμότητας, της αισιοδοξίας και της ασφάλειας που εκείνη φέρνει. Η ιστορία είναι εδώ. Η ιστορία ήταν πάντοτε εδώ, μόνο που τώρα γίνεται ορατή. Αν μένει κάτι από την περίοδο εκείνη είναι το πόσο ανέτοιμοι είμαστε, το πόσο απροετοίμαστοι. Αν και αλλάζουμε μαζί με τον καιρό. Ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιούμε. Μαθαίνουμε. Μαθαίνουμε σιγά σιγά και τις εκδοχές μας. Και συνεχίζουμε.

Μόνο μερικές φορές νοσταλγούμε. Ακόμα και εποχές που δεν τις έχουμε ζήσει. Τις πετούμε μέσα στην προσωπική μας νοσταλγία. Και οι εποχές εξωραΐζονται. Παίρνουν άλλο μέγεθος, άλλα χαρακτηριστικά. Ζεις εκεί. Διαβάζεις τα βιβλία τους, ακούς τις μουσικές τους, βλέπεις τις ταινίες τους. Και ύστερα ανοίγεις τα μάτια από τις εποχές εκείνες και αντικρίζεις τη δική σου εποχή. Πότε βρεθήκαμε στην πιο μακρινή επαρχία μιας αδιάφορης ηπείρου; Εμείς που μεγαλώσαμε σαν να κατοικούμε διαρκώς το κέντρο του κόσμου. Μα περπατάς τον δρόμο και το νιώθεις. Στις συζητήσεις, στις όψεις και τα βλέμματα το νιώθεις. Ολα αυτά δεν ήταν άλλο από κατασκευές. Αυτό εδώ δεν είναι η περιφέρεια μιας περιφέρειας. Μια ρημαγμένη σχεδία στο κέντρο ενός νωθρού ωκεανού.

Ζούμε σε μια γερασμένη χώρα κάπου στην άκρη μιας γερασμένης ηπείρου. Και το γήρας αυτό μας επιβάλλει να ζούμε διαρκώς στο παρελθόν. Ενα παρελθόν που εμείς οι νεότεροι ποτέ δεν βιώσαμε αλλά παρ’ όλα αυτά νοσταλγούμε. Η Ευρώπη είναι η μόνη ήπειρος με υπογεννητικότητα. Και όλο και περισσότερο παίρνει τα χαρακτηριστικά της ηλικίας της. Βραδύτητα, συντήρηση, φοβικότητα. Ολο και περισσότερο οι διεθνείς εξελίξεις αποδεικνύουν την ασημαντότητά της. Μια ήπειρος ανάξια λόγου που παίρνει τον μεσημεριανό της ύπνο στις δάφνες του παρελθόντος της. Και μέσα στις ανακατατάξεις δεν καταφέρνει να πάρει αποφάσεις, να διαμορφώσει συνθήκες, να υψώσει ένα ανάστημα. Αλλά ακόμα περισσότερο δεν καταφέρει να αποδείξει τη διαφορετικότητά της. Δεν καταφέρνει να αποτελέσει διαφορετικό παράδειγμα, εναλλακτική.

Φυσικά όλα αυτά τα γνωρίζαμε. Τα είδαμε στην κρίση, τα νιώσαμε στο πετσί μας. Την απόλυτη έλλειψη αλληλεγγύης, την απουσία πολιτικών με πυγμή που μπορούν να διαμορφώσουν καταστάσεις, την πλήρη απουσία οράματος ή έστω στόχου. Η Ευρώπη είναι γερασμένη σαν τις τρίχες στα αυτιά ενός γερασμένου γραφειοκράτη. Βήχει μελάνι και φτερνίζεται πόλεμο. Ζητάει εξοπλισμούς σαν να ψάχνει τη νιότη της. Και ξεχνά το χάος που έφερε στον κόσμο όλες τις φορές που αποφάσισε να θυσιάσει τα νιάτα της στα χαρακώματα. Ονομάζει περηφάνια την απελπισία της, πυγμή τον πανικό της. Αδιαφόρησε με επιμέλεια για τους πολίτες της και τώρα ζητά από αυτούς θυσίες. Αλλά στον βωμό αυτό σκύβουμε όλοι μαζί το κεφάλι. Με τους πιο αδύναμους να έρχονται πρώτοι.

Η ήπειρος αυτή πεθαίνει αργά. Είναι ήδη μια αόρατη ήπειρος. Και η απόσταση από το αόρατο στο ανύπαρκτο είναι μονάχα ένας αναστεναγμός.