Διάβασα το βιβλίο του Βασίλη Χριστόπουλου με ιστορίες που αναφέρονται στους Ρομά και συγκινήθηκα βαθιά. Με τον Βασίλη υπήρξαμε συναγωνιστές στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα.
Τότε που οι ελπίδες για μια ανθρώπινη και ελεύθερη ζωή για όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους ήταν ζωντανές και μας κατέκλυζαν σε κάθε μας ενέργεια, σε κάθε μας δράση, κάτω από τη βίαιη και απάνθρωπη συμπεριφορά των αρματοφόρων δικτατόρων.
Ο Βασίλης, επί πλέον, συνελήφθη τον Φεβρουάριο του 1973 και δικάστηκε μαζί με άλλους 10 φοιτητές από χουντικό δικαστήριο. Εζησε έτσι από πολύ κοντά τόσο την αθλιότητα και βαρβαρότητα των μηχανισμών καταστολής όσο και την παρωδία της τότε δικαιοσύνης. Κατόπιν του διακόπηκε η αναβολή στράτευσης λόγω σπουδών και κατετάγη στον στρατό.
Οι περιπέτειές του αυτές δεν στάθηκαν ικανές να του αλλάξουν το αξιακό του σύστημα. Εκείνο της κοινωνικής ευαισθησίας. Δεν κατάφεραν να αναπροσανατολίσουν τον τρόπο με τον οποίο θεάται τον κόσμο... Αυτές οι σκέψεις μού ήρθαν στο μυαλό διαβάζοντας το βιβλίο του.
Μεγάλη ήταν η χαρά μου που μετά από τόσα χρόνια –είχαμε να συναντηθούμε από τα φοιτητικά μας χρόνια– τον ξανάβρισκα δίπλα στους καταπιεσμένους και περιθωριοποιημένους ανθρώπους, όπως οι Ρομά και οι πρόσφυγες. Για τους τελευταίους κάνει ό,τι μπορεί στην Πάτρα για να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν το μαρτύριο που ζουν.
Τους πρώτους, με το βιβλίο του τούς βγάζει από την αφάνεια και την πλήρη απαξίωση. Αποτυπώνει τη δύσκολη ζωή τους και την απέραντη φτώχεια τους, δίχως μελοδραματισμούς, άσχημους χαρακτηρισμούς ή ειρωνείες. Αναδεικνύει τις καθημερινές δυσκολίες, τους αγώνες και τις αγωνίες τους καθιστώντας συμπαθείς τους αγωνιστές αυτούς της ζωής που δεν «ακουμπούν» πουθενά για να επιβιώσουν. Κανείς δεν τους δίνει το χέρι. Ούτε καν το κράτος.
Οπως λέει ένας ήρωας ενός διηγήματός του, το κράτος ασχολείται μαζί τους μόνο με την αστυνομία. Μόνοι τους, από το περιθώριο όπου τους έχει καταδικάσει η πολιτεία και η κοινωνία, αγωνίζονται σκληρά για τα αυτονόητα. Πότε παραβιάζοντας τους νόμους και πότε προσπαθώντας να τους σεβαστούν. Πάντα με δυσκολίες. Με τη ζητιανιά κυρίαρχο τρόπο επιβίωσης, ακόμη και για όσους αγωνίστηκαν να ξεφύγουν. Καθιστά επίσης με τα κείμενά του ακόμη πιο ορατό ότι η κρίση, κάθε κρίση, πλήττει πρώτα και κύρια τους πιο αδύναμους της κοινωνίας, πάντα.
Μέσα από τα διηγήματα του βιβλίου, που αν δεν είναι εντελώς αληθινές ιστορίες πατούν στην πραγματικότητα των Ρομά, που φαίνεται να την έχει κατανοήσει σε βάθος, αναδεικνύεται η ποικιλομορφία αυτών των ανθρώπων όπως και κάθε κοινωνικής ομάδας.
Οι Ρομά δεν είναι ένα πράγμα. Υπάρχουν πατεράδες που μπροστά στην αδυναμία τους να θρέψουν τα παιδιά τους τα νοικιάζουν ή τα πωλούν προκειμένου να επιβιώσουν και οι ίδιοι και εκείνα, και άλλοι, στους οποίους αφοσιώνονται μια ζωή, όπως ο πατέρας που ζει με τον γιο με νοητική στέρηση, βρίσκοντας τρόπους να τον υποστηρίξει που θα τους ζήλευαν πολλοί εγγράμματοι...
Το βιβλίο φέρνει στην επιφάνεια τους Ρομά όχι σαν ένα θολό και θαμπό σύνολο που δεν μας αφορά και που αποδίδουμε στο σύνολό του κοινά χαρακτηριστικά, αλλά ως ανθρώπους που έχουν δικές τους –του δικού τους πολιτισμού– αλλά και κοινές με μας τους «μπαλαμιούς» αγωνίες, προσδοκίες, ανησυχίες και ελπίδες και που καθένας από αυτούς μπορεί να έχει τη δική του προσωπικότητα, ζυμωμένη με τα βιώματά του, αλλά κάποιες φορές και ξεπερνώντας τα. Μας βοηθά θεωρώ να ξεπεράσουμε τα στερεότυπα που έχουμε για τους Ρομά και να τους δούμε όπως βλέπουμε κάθε κοινωνική ομάδα που έχει την αποδοχή μας.
Πόσο αλήθεια διαφέρουν οι κακές πρακτικές μας από τις κακές πρακτικές των χαρακτήρων του Χριστόπουλου; Λέμε ότι οι Ρομά κλέβουν. Οι άνθρωποι της δικής μας ράτσας δεν κλέβουν; Οι κρατικοδίαιτοι ολιγάρχες (βλέπε ηλεκτρική ενέργεια, δάνεια, φοροδιαφυγή, τράπεζες κ.ά.) και κάποιοι πολιτικοί δεν κλέβουν; Και κλέβουν τεράστια ποσά. Οι Ρομά μπροστά τους είναι ψιλικατζήδες. Σε μια κοινωνία που διδάσκει το βόλεμα και την κλεψιά, γιατί άραγε να τα βάζουμε με τους Ρομά;
Μη έχοντας ασχοληθεί με αυτή την περιθωριοποιημένη κοινωνική ομάδα, είχα μείνει κι εγώ στα στερεότυπα της παιδικής μου ηλικίας. Αφού διάβασα το βιβλίο του Χριστόπουλου, όταν πια συναντώ στον δρόμο Ρομά, τους κοιτάζω με άλλο μάτι.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας