«Η κόπωση σε ξανανιώνει, σε κάνει νέο όπως δεν ήσουν πότε στην πραγματικότητα[…]. Ολα γίνονται θαυμαστά μέσα στην ησυχία της, μέσα στην ησυχία της κόπωσης». Peter Handke, Περί Κοπώσεως.
Ο Γερμανο-ελβετός φιλόσοφος Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν (Byung-Chul Han) στο βιβλίο του «Η κοινωνία της κόπωσης» (Müdigkeitsgesellschaft) θίγει μια πολύ σημαντική προβληματική που αναφέρεται στο πώς ο σύγχρονος άνθρωπος επέφερε ο ίδιος την εξαθλίωσή του μέσα από την εργασία του.
Οι σύγχρονες νεοφιλελεύθερες κοινωνίες ταλανίζονται από ευρύ φάσμα ψυχικών παθήσεων, όπως είναι η κατάθλιψη, η ΔΕΠΥ, το «burn-out» κ.ο.κ. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο αυτή η κατάσταση οφείλεται στον καινοφανή χαρακτήρα των σύγχρονων κοινωνιών, οι οποίες δεν πειθαρχούν πλέον τα υποκείμενά τους, αλλά παρέχουν τώρα τον μύθο της «θετικής ελευθερίας», σύμφωνα με τον οποίο οι επιθυμίες και οι κλίσεις του ανθρώπου πραγματώνονται μόνο μέσα από την εργασία του.
Ως εκ τούτου, βρίσκεται διαρκώς στο άγχος της υψηλής επίδοσης, διότι μόνο μέσα από αυτήν μπορεί να νιώσει την ύψιστη ολοκλήρωσή του, την πραγματική «ευτυχία». Πρόκειται δηλαδή για ένα «επιδοσιακό υποκείμενο», το οποίο «φθείρεται από τον εαυτό του. Είναι κουρασμένο, εξουθενωμένο από τον εαυτό του, από τον πόλεμο που διεξάγει κατά του εαυτού του. Ανήμπορο να βγει από τον εαυτό του[…] να εγκαταλείψει τον εαυτό του προς τον Αλλο, προς τον κόσμο, γαντζώνεται στον εαυτό του κι αυτό[…] καταλήγει στη σκαφή και την κένωση του Εαυτού».
Με άλλα λόγια, ο σύγχρονος άνθρωπος πνίγεται από τα δικά του χέρια κάτω από το φως της αυτοβελτίωσης και της ψευδεπίγραφης ευτυχίας του νεοφιλελευθερισμού, με αποτέλεσμα τον εκφυλισμό της ψυχικής υγείας του.
Σε αυτό το σημείο παρατηρούμε να ανοίγεται μπροστά μας ένα πολύ σημαντικό ερώτημα αναφορικά με το παραπάνω ζήτημα: Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό το «κυνήγι της ευτυχίας»;
Ο Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν κατορθώνει να απαντήσει στο εν λόγω ζήτημα μέσω της έννοιας της «θεμελιώδους κόπωσης», στην οποία ο άνθρωπος ξεφεύγει από τους υπερβολικά γρήγορους ρυθμούς του «multitasking» και των υψηλών επιδόσεων, και εισάγεται στη βραδύτητα, στην ανάπαυση, σε «μια κατάσταση όπου εμφανίζεται μια νέα ορατότητα». Πρόκειται για ένα είδος ηρεμίας που επιτρέπει στον άνθρωπο να αφουγκραστεί την ποίηση του κόσμου και στη συνέχεια να μπορεί να τη μετα-ποιήσει, όπως ο ζωγράφος Πολ Σεζάν που μπορούσε μέσα στην ηρεμία του και τη βαθιά του περισυλλογή να αντιλαμβάνεται τις βαθύτερες ποιότητες της φύσης και να τις μεταστοιχειώνει στα μοναδικά χρώματα των πινάκων του.
Ομως για να μπορέσουμε να εισέλθουμε σε αυτή την κατάσταση πρέπει πρωτίστως να αναγνωρίσουμε την υπόρρητη βία της «θετικής ελευθερίας» του νεοφιλελευθερισμού και να την αρνηθούμε, ώστε να επαναπροσδιορίσουμε τη φύση της εργασίας, η οποία δεν ταυτίζεται με την προσωπική καταξίωση, αλλά με την ανακάλυψη και τη μεταμόρφωση της κοσμικής Ποίησης, η οποία με τη σειρά της μάς οδηγεί στην ανακάλυψη και τη μεταμόρφωση του ίδιου μας του εαυτού!
*Μεταφραστής και υπεύθυνος της γραμματείας του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας, ΙWPR (Institute for World Philosophical Research)
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας