Εχουμε ακούσει για το «τέλος της ιστορίας», για το «τέλος των ιδεολογιών», για την «πλήρη απομυθοποίηση των πάντων», για... για... για... Και έρχονται τώρα οι εκδόσεις Αρσενίδη (εξαιρετικές εκδόσεις, που με δυσκολία αλλά δουλειά και προσοχή βγάζουν βιβλία που δύσκολα θα τα βρίσκαμε αλλιώς) να μας ξαναθυμίσουν τη «Φιλοσοφία των συμβολικών μορφών»!
Πρόκειται για ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τον εκδοτικό οίκο Αρσενίδη και δεν είναι άλλο από το βιβλίο του Ερνστ Κασίρερ, με υπότιτλο «Η μυθική σκέψη». Εκκινώντας από τον ίδιο τον συγγραφέα, δεν μιλάμε για μια απλή περίπτωση. Ο Ερνστ Κασίρερ ανήκει σε εκείνους τους «παρεξηγημένους» σύγχρονους στοχαστές που το έργο τους διακόπηκε απότομα από τη λαίλαπα του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού. Γερμανός φιλόσοφος ήταν και θεωρείται από τους μεγαλύτερους του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε το 1984 στο Μπρέσλαου (το σημερινό Βρότσλαβ της Πολωνίας) από Γερμανοεβραίους γονείς. Οπως καταλαβαίνουμε, αυτό αρκούσε για να μην περάσει και πολύ καλά επί Χίτλερ.
Πράγματι, παρότι υπήρξε ο πρώτος εβραϊκής καταγωγής πρύτανης γερμανικού ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος, ήδη από το 1933 (με την άνοδο του εθνοσοσιαλισμού και τον διορισμό του Χίτλερ στην καγκελαρία) έως και το τέλος της ζωής του (πέθανε το 1945 στη Νέα Υόρκη) έζησε εξόριστος στο εξωτερικό: πρώτα στην Αγγλία, έπειτα στη Σουηδία και τέλος στις ΗΠΑ. Εκεί δίδαξε στο Γέιλ και το Κολούμπια. Στο συγγραφικό του έργου ανήκει και το τρίτομο για τη «Φιλοσοφία των συμβολικών μορφών», από την οποία εμείς τώρα εξετάζουμε το β' μέρος, τη «Μυθική Σκέψη» (σε μετάφραση Νικόλαου-Ιωάννη Κοσκινά).
Η αλήθεια είναι πως τόσο η συνεκτική και πλουραλιστική σκέψη του Κασίρερ όσο και το γεγονός ότι η ραγδαία άνοδος του εθνικισμού στην ακραία του μορφή, τόσο πανευρωπαϊκά όσο και παγκόσμια, επαναφέρουν τον συγκεκριμένο διανοητή και το έργο του στο προσκήνιο. Τούτο οφείλεται, μεταξύ άλλων, σε τρεις κυρίως λόγους: στις πολύ σημαντικές κοινωνικοπολιτικές του προεκτάσεις, στη διεπιστημονικότητα και στην οικουμενικότητα που το διέπει καθώς και στην εκ νέου ανακάλυψη της σημασίας και του επίκαιρου χαρακτήρα της θεωρίας του Κασίρερ περί μύθου.
Το πολύ ενδιαφέρον είναι πως στη «Φιλοσοφία των συμβολικών μορφών», ο ίδιος αποδίδει στον μύθο, όπως και στη γλώσσα, την ικανότητα να δομεί μέσω της χρήσης συμβόλων τον ανοίκειο «παθητικό κόσμο των απλών εντυπώσεων» και να τον μετατρέπει σε έναν κόσμο της «καθαρής πνευματικής έκφρασης». Το ακόμα πιο ενδιαφέρον, δε, είναι ότι αυτή η συμβολοποιητική λειτουργία του ανθρώπινου πνεύματος δεν γίνεται αντιληπτή αλληγορικά, αντιθέτως παρουσιάζεται στη συνείδηση ως «αντικειμενική» πραγματικότητα (μία απλή «περιήγηση» στα τηλεοπτικά προγράμματα ή στον κυρίαρχο δημόσιο λόγο αρκούν ως απόδειξη των παραπάνω).
Προφανώς, ο μύθος, η πίστη και η αντικειμενική δύναμη του συμβόλου πάντοτε ασκούσαν ιδιαίτερη έλξη στον άνθρωπο ανά τους αιώνες... αλλά μήπως μία καλύτερη μελέτη αυτών ενισχύσει κάπως το «ανοσοποιητικό μας σύστημα» απέναντι στη χρήση τους (και από εμάς αλλά και από άλλες, εξουσιαστικές δομές);
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας