Μέσα σε αβέβαιο μέλλον

Ρατσισμός, σεξισμός, διαθεματικότητα, λογοκρισία, διακρίσεις, συστημική καταπίεση, επιτήρηση και φυσικά αντίσταση. Ρεαλισμός και ουτοπία.

Συγκρούσεις και ελπίδα. Ολα όσα απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο δημιουργούν τέχνη που εκφράζεται με προβληματισμό, ακριβώς την ώρα που γράφεται η ιστορία και διαμορφώνεται η παγκόσμια ταυτότητα.

Μέσα σ’ αυτή την πραγματικότητα, υπάρχουν χώροι που τολμούν, που διαμορφώνουν αφηγήσεις και υποστηρίζουν οράματα, που αποτελούν πηγή έμπνευσης και προκαλούν σκέψεις.

Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη (ΜοΜΑ) συγκέντρωσε έργα τέχνης από 15 καλλιτέχνες, τα οποία δημιουργήθηκαν την τελευταία δεκαετία και πρόσφατα αποκτήθηκαν από το μουσείο.

Η έκθεση πήρε το όνομά της «Unfinished Conversations» (Ανολοκλήρωτες συζητήσεις) από το έργο του John Akomfrah «The Unfinished Conversation» (2012), μια βιντεοεγκατάσταση που προβάλλει τη ζωή και το έργο του Στιούαρτ Χολ.

Στις τρεις οθόνες αποτυπώνονται μέσα από μια ταινία-δοκίμιο οι ιδέες του πολιτισμικού θεωρητικού, που γεννήθηκε στην Τζαμάικα και πρωτοστάτησε στον τομέα των πολιτιστικών σπουδών στο Ηνωμένο Βασίλειο, μέσα όμως από μια μαρξιστική θεώρηση.

Ο αριστερός ακτιβιστής στο δοκίμιό του «Κοινωνική Ευθύνη, Πολιτιστική Βιωσιμότητα» (2011), υποστήριξε ότι τα μουσεία είναι χώροι όπου συζητείται το νόημα και διαμορφώνονται οι αφηγήσεις του παρελθόντος.

Η έκθεση αυτή λοιπόν έρχεται και διερευνά την πολύπλευρη κατανόηση της ιστορίας, όπως αντικατοπτρίζεται σε έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν πρόσφατα, μέσα στο ιστορικό παρόν μας.

Από το Κάιρο ώς την Αγία Πετρούπολη, από τη Χάγη ώς τη Βραζιλία, οι καλλιτέχνες της γενιάς μας, σε ολόκληρη την έκθεση, παρατηρούν και ερμηνεύουν πράξεις και δομές της κρατικής βίας, καθώς και δράσεις αντίστασης και ακτιβισμού που προκαλούνται από αυτήν.

Επανεξετάζουν ιστορικές στιγμές, γεννώντας εικόνες του πρόσφατου παρελθόντος και διεκδικώντας τη θέση τους μέσα σε αυτό.

Δίνουν έναυσμα για συζητήσεις, παρεμβαίνοντας στους αγώνες της σύγχρονης κοινωνίας κατά του κρατισμού και της βίας, της επιτήρησης και της εκμετάλλευσης στην εργασία.

Το άγχος της ενημέρωσης του κόσμου περνά από τις καλλιτεχνικές δημιουργίες που προσεγγίζουν θέματα κοινωνικών διαμαρτυριών, μέσα από μια ποικιλία έκφρασης και στρατηγικών.

Οι καλλιτέχνες αυτόπτες μάρτυρες καταγράφουν αναταραχές και προσφέρουν τις απεικονίσεις τους στο μεταίχμιο της πραγματικότητας με τη φαντασία.

Παράδειγμα τα πυκνά, εκφραστικά σχέδια της Anna Boghiguian, που καταγράφει τα γεγονότα στην πλατεία Ταχρίρ, στο Κάιρο, μετά την αιγυπτιακή επανάσταση τον Ιανουάριο του 2011.

Το έργο του Erik van Lieshout αποτυπώνει τη διαμαρτυρία που διοργανώθηκε άμεσα από ομάδες ακτιβιστών το 2014 κατά αντι-ισλαμικής πορείας σε μια πολυπολιτισμική γειτονιά στη Χάγη.

Το σχέδιο της Andrea Bowers, με μαρκαδόρο σε χαρτόνι, εμπνευσμένο από την αναρχική Εμα Γκόλντμαν και το περιοδικό «Mother Earth» (1912), που απεικονίζει τον πατριωτισμό να καταστρέφει τη φιγούρα της Ελευθερίας.

Η εικόνα είναι μια σοβαρή προειδοποίηση, τη στιγμή που οι εθνικιστές επιτίθενται παγκόσμια με τις προπαγανδιστικές ιδεολογίες τους περί εθνικών συνόρων και αποκλεισμών.

Η Kara Walker, στη χαοτική απεικόνισή της μαύρων και λευκών, δεν παραλείπει να βάλει κι ένα χαμογελαστό μέλος της Κου Κλουξ Κλαν να παραμονεύει στο παρασκήνιο υποδεικνύοντας πως ο αγώνας για φυλετική ισότητα δεν έχει τελειώσει.

Εδώ έρχεται και ο Samuel Fosso με πορτρέτα αγωνιστών για τα δικαιώματα των μαύρων, όπως η Αντζελα Ντέιβις, ο Λάνγκστον Χιουζ και άλλοι, δημιουργώντας τους δείκτες της δικής του ταυτότητας.

Αυτή είναι η αιχμηρή πραγματικότητά μας μέσα σε ποιητικές δημιουργίες. Αναζητώντας την ιστορική ταυτότητα ανάμεσα στο γεγονός και τη μυθοπλασία, συνολικά το πλαίσιο της έκθεσης είναι η συναρπαστική εμπειρία από το παρόν μας.

Η προσωπική έκφραση γίνεται πολιτική διαμαρτυρία, γιατί στην αβεβαιότητα των κοινωνικών αντιφάσεων, μόνο με θέσεις και εικόνες αντίστασης μπορούμε να διεκδικήσουμε το μέλλον μας.

 Info: 

«Unfinished Conversations: New Work from the Collection», στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη. Μέχρι 30 Ιουλίου.