Σημαντικές οπισθοχωρήσεις σε θέματα διαφάνειας, παραβίαση συστάσεων της GRECO (Ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης), δεύτερες ευκαιρίες σε «Πάτσηδες» και προσκόμματα στον αποτελεσματικό έλεγχο του πολιτικού χρήματος φέρνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για την υποβολή των δηλώσεων «πόθεν έσχες» (περιουσιακής κατάστασης) και δηλώσεων οικονομικών συμφερόντων, που συζητείται στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής αυτές τις μέρες.
Σύμφωνα βέβαια με ανακοίνωση του υπουργείου Δικαιοσύνης, με το νομοσχέδιο ενισχύεται η όλη διαδικασία υποβολής και ελέγχου των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης ώστε να είναι δυνατός ο έλεγχος περισσότερων δηλώσεων, εξαλείφοντας παράλληλα τα σημερινά φαινόμενα πολυδιάσπασης οδηγιών και κατευθύνσεων από τους ελεγκτές, που οδηγούν σε διαφορετική αντιμετώπιση υπόχρεων από τους ελεγκτές επί παρόμοιων υποθέσεων». Είναι όμως μόνο έτσι; Οι συζητήσεις στην επιτροπή αναδεικνύουν αρκετά προβληματικά σημεία.
Με τον προηγούμενο νόμο (ν. 3213/2003) οι υπόχρεοι όφειλαν να δηλώνουν εκτός από τις τραπεζικές καταθέσεις τους και τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία. Συγκεκριμένα ως περιουσιακά στοιχεία θεωρούνταν «ιδίως το σύνολο των μετρητών άνω των 30.000 ευρώ, τα κινητά άνω των 40.000 ευρώ και κάθε οφειλή προς το Δημόσιο άνω των 5.000 ευρώ». Οι ως άνω κατηγορίες αδικαιολόγητα δεν συμπεριλαμβάνονται στο προτεινόμενο νομοσχέδιο (άρθρα 20 και 21), ενώ στις «δανειακές υποχρεώσεις δεν περιλαμβάνονται οι οφειλές από πιστωτικές κάρτες» παρ’ όλο που αποτελούν στοιχεία του παθητικού της περιουσίας. Με άλλα λόγια, για τα λεφτά στα... «στρώματα» και κυρίως για τα κινητά περιουσιακά στοιχεία σημαντικής αξίας, όπως σκάφη, πίνακες, ρολόγια κτλ., τα λουριά χαλαρώνουν.
Ως προς τις οφειλές στο Δημόσιο, δεν αναφέρεται, όπως γινόταν στον προηγούμενο νόμο, η υποχρέωση να καταγραφούν οφειλές από διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, φόρους και τέλη προς το Δημόσιο και τους ΟΤΑ, τέλη προς Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και εισφορές προς Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, οι οποίες ήταν μεγαλύτερες από 5.000 ευρώ. Σημειώνεται πως βάσει των τελευταίων «πόθεν έσχες» είναι σημαντικός ο αριθμός των βουλευτών που έχει χρέη προς το Δημόσιο. «Η μη συμπερίληψη, εκτός από αδικαιολόγητη, είναι και ιδιαίτερα προβληματική, ιδίως αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι σκοπός του νομοθετήματος είναι η ενίσχυση της διαφάνειας αλλά και ότι οι ως άνω κατηγορίες είχαν συμπεριληφθεί στον νόμο 3213/2003 προς εκπλήρωση σχετικών συστάσεων της Greco» αναφέρει σε παρέμβασή της η MKO Vouliwatch. «Πρόκειται για μείζον ζήτημα και διάταξη που πρέπει να αλλάξει» σημείωσε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Ζαχαριάδης, θυμίζοντας την περίπτωση των χρεών προς το Δημόσιο του υφυπουργού Γιάννη Μπρατάκου.
Προβληματισμό προκαλεί και η αυτοτελής υποχρέωση υποβολής δήλωσης από τους/τις συζύγους (συν τους εν διαστάσει και όσους έχουν σύμφωνο συμβίωσης), κάτι που δεν ίσχυε έως τώρα. Πλέον οι σύζυγοι των πολιτικών θα καταθέτουν χωριστά δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης. Το γεγονός δημιουργεί εύλογες απορίες ως προς το ποιος θα είναι ο τρόπος με τον οποίο θα συσχετίζονται με τις δηλώσεις των «κυρίως» υπόχρεων και αν θα υπόκεινται και αυτές σε δημοσιοποίηση (σ.σ. δεν αναφέρεται ρητά και δεν έχει απαντηθεί στην Επιτροπή).
Ως προς τα ζητήματα διαφάνειας, όπως υπογραμμίζει και το Vouliwatch, μειώνονται κατά πολύ και αδικαιολόγητα ο χρόνος τον οποίο παραμένουν ανηρτημένα στο διαδίκτυο η ετήσια έκθεση της Επιτροπής Ελέγχου (από 7 χρόνια που ήταν σε 3 χρόνια) και τα «πόθεν έσχες» των βουλευτών. Στον προηγούμενο νόμο προβλεπόταν δημοσιοποίηση για όλη τη διάρκεια της θητείας πλέον 3 ετών από τη λήξη αυτής και τώρα προτείνονται μόνο τρία έτη, δηλαδή ούτε καν μια ολόκληρη κοινοβουλευτική θητεία!
Το υπουργείο Δικαιοσύνης υπόσχεται αύξηση του αριθμού των ελέγχων των υπόχρεων (από 4% σε 7%, ποσοστό πολύ χαμηλότερο πάντως από τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής). Ομως δεν είναι σαφές ποιοι είναι οι υπόχρεοι. Σύμφωνα με την ανάλυση συνεπειών ρύθμισης, «οι σημερινές 49 περιπτώσεις υπόχρεων εντάσσονται σε 13 εύληπτες κατηγορίες υπόχρεων, διευκολύνοντας τη σχετική αναζήτηση και οριοθετώντας σαφέστερα την οικεία υποχρέωση». Ωστόσο η περίφημη «κωδικοποίηση» είναι, όπως φαίνεται, μια απλή ανακατανομή των κατηγοριών, ενώ παραμένει δυσδιάκριτο ποια πρόσωπα και για ποιον ακριβώς λόγο εξαιρούνται (όπως π.χ. βασικοί μέτοχοι «εταιρειών κατόχων αδειών παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών). Απορίες για την απαλλαγή των παραπάνω προκαλεί τόσο το προτεινόμενο πλαίσιο όσο και η τροποποίηση που είχε γίνει το 2019 στον ν. 3213/2003.
Παράλληλα, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ο αριθμός των υπόχρεων μπορεί να αυξάνεται συνολικά, όμως ο έλεγχός τους είναι ουσιαστικά μη εφικτός βάσει των διαπιστωμένων πολύ αργών ρυθμών της Επιτροπής Ελέγχου. Η σχετική διάταξη του νόμου καταλείπει στη διακριτική ευχέρεια της Επιτροπής Ελέγχου το ποιες δηλώσεις θα ελεγχθούν, χωρίς καν να δημοσιοποιεί τα κριτήρια επιλογής της.
Σημειώνεται πως μέχρι το 2019 για να ολοκληρωθεί ο έλεγχος «πόθεν έσχες» από την Επιτροπή ήταν υποχρεωτική η άρση του απορρήτου (φορολογικού, τραπεζικού, χρηματιστηριακού). Η Ν.Δ. σε άσχετο νομοσχέδιο το άλλαξε αυτό το 2019. Η προαιρετικότητα της άρσης του απορρήτου παραμένει και στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
Οι «ξεχασιάρηδες» και τα λάθη
Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση έκανε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ, Χάρης Καστανίδης, στη Βουλή, αναφερόμενος στην πρόβλεψη που θέλει τους υπόχρεους να μπορούν να καταθέτουν δήλωση περιουσιακής κατάστασης ακόμη και… έναν χρόνο μετά την καθορισμένη προθεσμία και αφού θα έχει παρέλθει και μια παράταση ενός μήνα. Χαρακτήρισε τη διάταξη «ακατανόητη» και θύμισε μάλιστα ότι οι υπομνήσεις για την υποχρέωση υποβολής δήλωσης έρχονται στους βουλευτές μέσω e-mail μια φορά τον μήνα.
Επιπλέον, σε άλλο σημείο του νομοσχεδίου δίνεται η δυνατότητα στους υπόχρεους να επικαλεστούν «ανθρώπινο λάθος» και να κάνουν διορθωτική δήλωση εφόσον αυτό εντοπιστεί. Στο σχέδιο νόμου αναφέρεται πως μια δήλωση δεν θεωρείται πια ανακριβής όταν «αποδεικνύεται η εκ παραδρομής λανθασμένη αναγραφή» ενός στοιχείου. Οπως αναφέρει το Vouliwatch, «πρόκειται για προσθήκη που δημιουργεί έντονους προβληματισμούς, καθώς προκύπτουν σοβαρά ζητήματα ερμηνείας: Για παράδειγμα, πώς κρίνεται το αν κάτι αναγράφηκε λανθασμένα εκ παραδρομής ή όχι; Αν λείπει ένα μηδενικό από τις καταθέσεις θα μπορούσε να θεωρηθεί ως σφάλμα εκ παραδρομής;»
Η συζήτηση στην επιτροπή της Βουλής ολοκληρώνεται σήμερα και το νομοσχέδιο αναμένεται να έρθει στην Ολομέλεια τις επόμενες μέρες.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας