«Ταβάνι» τα 20 χρόνια για υφ' όρον απόλυση

Kάθε αλλαγή νομού δημιουργεί ένα μικρό ή και μεγάλο κενό διάστημα εφαρμογής και για τον λόγο αυτό συνήθως υπάρχουν οι λεγόμενες μεταβατικές διατάξεις που προσπαθούν να καλύψουν τα κενά. Το ίδιο συνέβη και μετά την ψήφιση του Ποινικού Κώδικα το 2019. Ο νέος Π.Κ. μείωσε τις ποινές για μια σειρά εγκλήματα και πλέον μια ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης δεν μπορεί να ξεπερνάει τα 15 χρόνια. Μέχρι τότε το ανώτατο όριο για τον δικαστή ήταν τα 20.

Ειδικά για το θέμα αυτό ανέκυψε ένα σοβαρό πρόβλημα σχετικά με το τι θα γίνει με όσους είχαν καταδικαστεί αμετάκλητα πριν από το 2019 σε καθείρξεις πάνω από τα 15 χρόνια που σήμερα είναι το ανώτατο όριο. Για παράδειγμα, για ένα κακούργημα για το οποίο ο νέος κώδικας προβλέπει ανώτατο όριο ποινής τα 15 χρόνια υπήρχαν καταδικασμένοι (για το ίδιο αδίκημα) σε ποινή 20 χρόνων.

Οταν αυτή η απολύτως άδικη συνέπεια έγινε αντιληπτή, κλήθηκε ο Αρειος Πάγος να δώσει λύση. Ομως η Ολομέλεια Α.Π., που συγκλήθηκε το 2021 προκειμένου να αποφανθεί για τα αιτήματα κρατουμένων να μειωθεί η ποινή τους, μια και υπερισχύει πάντα ο ευνοϊκότερος νόμος, αποφάσισε ότι εφόσον οι δικαστικές αποφάσεις είναι αμετάκλητες δεν ισχύει η ευνοϊκότερη μεταχείριση.

Η θεμελιώδης διάταξη στο αρ. 2 του Ποινικού Κώδικα λέει ρητά ότι σε κάθε περίπτωση ισχύει ο επιεικέστερος Νόμος, εκτός αν η κρίση είναι αμετάκλητη. Εδώ όμως προέκυψε ένα πολύ ουσιαστικό πρόβλημα κατάφωρης αδικίας για όσους έπρεπε να μείνουν άλλα 5 χρόνια φυλακή όταν άλλοι καταδικασμένοι για το ίδιο αδίκημα θα βγαίνουν νωρίτερα. Κι όπως όλοι οι φυλακισμένοι γνωρίζουν καλά, τα χρόνια δεν είναι στραγάλια που πέφτουν στο πάτωμα! Επιπλέον, τόσο η νομοθεσία του 2019 όσο και η προηγούμενη του 1950 προέβλεπαν ότι ισχύει ο επιεικέστερος νόμος ακόμα και για αμετάκλητες ποινές μόνο όταν η νέα διάταξη καθιστά μη αξιόποινη την πράξη. Δηλαδή, αν ο κώδικας του 2019 λέει ότι το αδίκημα για το οποίο κάποιος καταδικάστηκε δεν τιμωρείται πλέον καθόλου, τότε βγαίνει αμέσως από τη φυλακή ακόμα κι αν ήταν αμετάκλητη η καταδίκη.

Το πρόβλημα βέβαια δεν λύθηκε με την κάθε άλλο παρά επιεική απόφαση του Α.Π. και δεδομένου ότι το χάος στα δικαστήρια εξακολουθούσε, ήρθε ο Νόμος 4855 και έδωσε μια μεσοβέζικη λύση (για όσους έχουν πρόσκαιρες ποινές κάθειρξης). Συνοπτικά, όλα παραμένουν ως έχουν, εκτός κι αν πρόκειται για κατά συγχώνευση ποινές που υπερβαίνουν τα νέα όρια και αποκλειστικά όταν η περίπτωση αφορά αίτημα για υφ’ όρον απόλυση. Τότε και μόνο τότε ισχύει η δυνατότητα κατάθεσης του αιτήματος.

Η απάντηση

Ακριβώς το ίδιο επανέλαβε τώρα και ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, απαντώντας στον διευθυντή των φυλακών Χαλκίδας. Με δυο λόγια, όπως λέει και ο Νόμος, όσοι έχουν κατά συγχώνευση ποινές (πριν από το 2019) 25 χρόνων έχουν δικαίωμα να υποβάλουν αίτημα υφ’ όρον απόλυσης σαν να είχαν ποινή 20 ετών. Κι αυτό διότι το ανώτατο όριο του νέου Π.Κ. (2019) για κατά συγχώνευση ποινές κάθειρξης είναι τα 20 χρόνια (ο παλιός είχε ανώτατο όριο τα 25).

Η απάντηση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου στον διευθυντή των φυλακών είναι ότι θα πρέπει να στείλει τον φάκελο του κρατούμενου στον τοπικό εισαγγελέα, εκείνος θα γράψει επάνω 20 χρόνια, εφόσον ανήκει η περίπτωση στην παραπάνω κατηγορία, και στη συνέχεια ο φάκελος θα σταλεί στο Συμβούλιο που θα αποφασίσει την υφ’ όρον απόλυση. Συμπερασματικά, είναι μια ειδική λύση που αφορά μόνο κάποιες κατηγορίες και συγκεκριμένα όσους έχουν συγχωνευμένες ποινές που ξεπερνούν τα 20 χρόνια.