Επεσαν οι μάσκες, μπήκαν οι κουκούλες

Με χαρακτηριστική καθυστέρηση χρόνων και μετά το ηχηρό χαστούκι του ΟΟΣΑ (έκθεση Μαρτίου) για τη μη ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας για τους προστατευόμενους μάρτυρες, το υπουργείο Δικαιοσύνης αναγκάστηκε τελικά να φέρει προς δημόσια διαβούλευση το σχετικό νομοσχέδιο με τίτλο: «Προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου - Ενσωμάτωση της Οδηγίας (Ε.Ε.) 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2019».

Η ανάρτησή του μάλιστα έγινε μόλις λίγες ώρες μετά τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τη Βέρα Γιούροβα την περασμένη Πέμπτη, ενδεικτικό της έντονης πίεσης που δέχτηκε ο πρωθυπουργός στο μέγαρο Μαξίμου.

Η προειδοποίηση

Το νομοσχέδιο έρχεται 8 μήνες μετά την προειδοποιητική επιστολή της Κομισιόν προς την ελληνική κυβέρνηση (27/1/2022), 5 μήνες μετά τις ψευδείς βεβαιώσεις του γενικού γραμματέα του υπουργείου Δικαιοσύνης πως το νομοσχέδιο βγαίνει προς διαβούλευση «αύριο» και 2,5 μήνες μετά την αιτιολογημένη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε βάρος και της χώρας, μια διαδικασία που άνοιγε τον δρόμο για παραπομπή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Το κυριότερο όμως είναι ότι έρχεται χρονικά μετά το βούλευμα για την υπόθεση Novartis. Εξάλλου, όπως είδαμε στο πρόσφατο παρελθόν, οι προστατευόμενοι μάρτυρες της υπόθεσης Novartis στην Ελλάδα λοιδορήθηκαν και κυνηγήθηκαν ως «κουκουλοφόροι» από στελέχη της Ν.Δ. αλλά και του ΚΙΝ.ΑΛΛ. Υπενθυμίζεται πως η κυβέρνηση επιχείρησε να παραπλανήσει τον ΟΟΣΑ σχετικά με την καθυστέρηση στην ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής Οδηγίας («Εφ.Συν.», 13.4.2022, «Η κυβέρνηση παραπλανά τον ΟΟΣΑ»), κατηγορώντας οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (ΚτΠ), δηλώνοντας ανειλικρινώς προς την ομάδα εργασίας του ΟΟΣΑ πως η ΚτΠ δεν ανταποκρίθηκε δήθεν στην πρόσκληση της κυβέρνησης για την κατάρτιση του νόμου. Εν τω μεταξύ, μία από αυτές τις οργανώσεις, το vouliwatch, «τρέχει» εδώ και πάνω από δύο χρόνια σχετικές εκστρατείες ενημέρωσης και άσκησης πίεσης προς τις αρμόδιες αρχές.

Εκτός αυτού, συνολικά 20 οργανώσεις έστειλαν στις 11 Νοεμβρίου 2021 επιστολή προς την κυβέρνηση και το υπουργείο Δικαιοσύνης με το αίτημα να «ανοίξουν» αμέσως τη νομοπαρασκευαστική διαδικασία. Την περασμένη άνοιξη μετά τις αυστηρές παρατηρήσεις και τις συστάσεις όλων των επίσημων θεσμών της Ε.Ε. ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κ. Τσιάρας, είχε ετοιμάσει τη σχετική νομοθετική ρύθμιση, αλλά συνάντησε «τοίχο» στο υπουργικό συμβούλιο. Η σφοδρή αντίδραση των υπουργών που προέρχονται από τον ΛΑΟΣ (Βορίδης, Γεωργιάδης, Πλεύρης) αλλά και των Π. Πικραμμένου και Β. Κικίλια ανάγκασαν τον Κ. Τσιάρα όπως έφερε τη διάταξη έτσι να την αποσύρει με «εντολή» Μητσοτάκη («Εφ.Συν.», 11.3.2022, ««Τσεκούρι» σε Ευρωπαϊκή Οδηγία»).

«Η δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου προς δημόσια διαβούλευση με τόσο μεγάλη καθυστέρηση συνιστά ομολογία ενοχής μιας κυβέρνησης με καθεστωτική αντίληψη, μιας κυβέρνησης που δεν δίστασε να θάψει το νομοσχέδιο ακόμη και ενώ αυτό είχε αρχικά συμπεριληφθεί στην ημερήσια διάταξη συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου, μιας κυβέρνησης που είχε δημόσια ομολογημένο στόχο να “βγάλει τις κουκούλες” από τους προστατευόμενους μάρτυρες της Novartis!» ανέφερε ο ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ–Π.Σ. και μέλος της επιτροπής LIBE, Κώστας Αρβανίτης. Εν τω μεταξύ η αιφνιδιαστική εμφάνιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου στον ιστότοπο των προς διαβούλευση νομοθετικών πρωτοβουλιών εξαφανίστηκε από σχεδόν όλα τα μέσα ενημέρωσης. Προφανώς δεν θεωρείται μείζονος σημασίας για κάποιους.

Οι διατάξεις του νομοσχεδίου σχεδιάζεται να εφαρμόζονται για την προστασία προσώπων που αναφέρουν ή αποκαλύπτουν μεταξύ άλλων: παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου, δημόσιων συμβάσεων, χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, προϊόντων και αγορών, καθώς και της πρόληψης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, της ασφάλειας και της συμμόρφωσης των προϊόντων, της ασφάλειας των μεταφορών, της προστασίας του περιβάλλοντος, της προστασίας από την ακτινοβολία και της πυρηνικής ασφάλειας, της ασφάλειας των τροφίμων και των ζωοτροφών, καθώς και της υγείας και της καλής μεταχείρισης των ζώων, της δημόσιας υγείας, της προστασίας των καταναλωτών, της προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, της ασφάλειας των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών κ.ά.

Στον αντίποδα, στο σχέδιο νόμου δεν προβλέπεται προστασία για πρόσωπα που αναφέρουν παραβιάσεις που άπτονται ζητημάτων άμυνας ή ασφάλειας, την προστασία των διαβαθμισμένων πληροφοριών, την προστασία του δικηγορικού και του ιατρικού απορρήτου, το απόρρητο των δικαστικών διασκέψεων κ.ά.

Απαγόρευση αντιποίνων

Ως προς το ζήτημα της απαγόρευσης αντιποίνων στους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, προτείνεται να απαγορεύονται μεταξύ άλλων οι ακόλουθες μορφές: παύση, απόλυση, υποβιβασμός στην εργασία τους, παράλειψη ή στέρηση προαγωγής, αφαίρεση καθηκόντων, αλλαγή τόπου εργασίας, μείωση μισθού, μεταβολή του ωραρίου εργασίας, αρνητική αξιολόγηση επιδόσεων ή αρνητική επαγγελματική σύσταση, επίπληξη, επιβολή πειθαρχικού ή άλλου μέτρου περιλαμβανομένης χρηματικής ποινής, καταναγκασμός, εκφοβισμός, παρενόχληση ή περιθωριοποίηση, σκόπιμη βλάβη, περιλαμβανομένης προσβολής της φήμης, ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καταχώριση σε λίστα ανεπιθύμητων («μαύρη λίστα») κ.ά.

Επειτα από όλες τις παλινωδίες της κυβέρνησης για το θέμα και μέχρι να αναλυθούν διεξοδικά οι προτεινόμενες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, μένει η απορία: ποιος έβαλε και ποιος έβγαλε τελικά τις «κουκούλες»; Οι μάσκες πάντως έχουν πέσει καιρό τώρα.