Εύλογα ερωτήματα για τη στάση Μουζάλα

Πολύ σοβαρά ερωτήματα δημιουργούν οι πρόσφατες κινήσεις του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής κατά τη διαδικασία έκδοσης των αποφάσεων των Επιτροπών Προσφυγών που κρίνουν σε τελεσίδικο βαθμό τα αιτήματα ασύλου Σύρων και άλλων προσφύγων, αιτήματα που κρίθηκαν «απαράδεκτα» σε πρώτο βαθμό από την Υπηρεσία Ασύλου με το αμφισβητούμενο σκεπτικό πως για τους πρόσφυγες αυτούς αποτελεί «ασφαλή τρίτη χώρα» η Τουρκία και άρα πρέπει να απελαθούν από την Ελλάδα για να ζητήσουν άσυλο εκεί.

Οι αποφάσεις αυτές, που έχουν καθυστερήσει πολύ, αποτελούν το τελευταίο προπύργιο νομιμότητας και προστασίας προσφύγων από την απέλασή τους στην Τουρκία, κατ’ εφαρμογή της αμφισβητούμενης συμφωνίας Ε.Ε. και Τουρκίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε πρόσφατα η διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου, Μαρία Σταυροπούλου, από τις 20 Μαρτίου, ημέρα ισχύος της συμφωνίας, μέχρι τις 5 Μαΐου, κρίθηκαν «απαράδεκτα» 89 αιτήματα ασύλου.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», έχουν κατατεθεί δεκάδες προσφυγές εναντίον αυτών των αποφάσεων, οι οποίες όχι μόνο καταγγέλλονται πως προήλθαν από μια αυθαίρετη διαδικασία που παραβιάζει τον νόμο και το Σύνταγμα (η διαδικασία έγινε στα αγγλικά, χωρίς να μεταφραστούν οι διοικητικές πράξεις στα ελληνικά, τη μόνη ασφαλώς επίσημη γλώσσα του ελληνικού κράτους, ενώ το σκεπτικό των αποφάσεων είναι πανομοιότυπο και όχι εξατομικευμένο, παρά τα όσα ορίζει η διεθνής νομοθεσία και επικαλείται ακόμα και η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας), αλλά και αμφισβητούνται έντονα ως προς το περιεχόμενό τους, καθώς διεθνείς οργανισμοί και οργανώσεις δικαιωμάτων αδυνατούν να δουν πώς θα μπορούσαν να ισχύσουν σήμερα οι προϋποθέσεις για να θεωρηθεί «ασφαλής τρίτη χώρα» η Τουρκία για Σύρους.

Στα μέσα Απριλίου

Οπως έχει γράψει η «Εφ.Συν.» («Απελάσεις Σύρων εκτός νόμου», 19/4/2016), οι πρώτες προσφυγές κατατέθηκαν στα μέσα Απριλίου και η απόφαση αναμενόταν στις 18, σύμφωνα με την ασφυκτική προθεσμία των πέντε ημερών που ορίζει ο τελευταίος νόμος του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής.

Μέχρι σήμερα, κανείς από τους προσφεύγοντες δεν έχει πάρει στα χέρια του απόφαση, όπως δεν έχει πάρει και καμία εξήγηση για την καθυστέρηση.

Σε ερώτηση της «Εφ.Συν.» στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής για τους λόγους της καθυστέρησης, πηγές του υπουργείου ισχυρίστηκαν πως δεν μπορούν να το γνωρίζουν, καθώς οι Επιτροπές Προσφυγών είναι ανεξάρτητο όργανο και δεν έχουν καμία σχέση με το υπουργείο.

Τα πράγματα όμως φαίνεται πως είναι τελείως διαφορετικά. Διασταυρωμένες πληροφορίες της «Εφ.Συν.» κάνουν λόγο για σειρά συναντήσεων στελεχών του υπουργείου με μέλη και στελέχη των Επιτροπών Προσφυγών το τελευταίο διάστημα.

Στις συναντήσεις μάλιστα εμπλέκεται και ο ίδιος ο αναπληρωτής υπουργός Γιάννης Μουζάλας.

Είναι χαρακτηριστικό πως στη συνάντηση που συγκάλεσε τη Δευτέρα στο αμφιθέατρο της Υπηρεσίας Ασύλου στην Κατεχάκη ο συντονιστής των Επιτροπών, Κωνσταντίνος Κορδάτος, αντιστράτηγος εν αποστρατεία, στην οποία προβλεπόταν να συναντηθούν δύο νομικοί σύμβουλοι του υπουργείου με τα μέλη και τους προέδρους των Επιτροπών (ο πρόεδρος κάθε Επιτροπής είναι δημόσιος υπάλληλος, ενώ δύο μέλη υποδεικνύονται από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ), εμφανίστηκε ο αναπληρωτής υπουργός, που απηύθυνε έναν σύντομο χαιρετισμό.

Αν και οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Γιάννης Μουζάλας υπογράμμισε στα μέλη των Επιτροπών ότι αποτελούν ανεξάρτητο όργανο, η ίδια η παρουσία του δημιουργεί εύλογα ερωτήματα, ενώ ξενίζει το γεγονός ότι φέρεται να μοιράστηκε την προσωπική του γνώμη, σύμφωνα με την οποία δεν θα «επέστρεφε» ο ίδιος στην Τουρκία έναν Κούρδο από τη Συρία, αλλά δεν είναι σίγουρος τι θα έκανε σε άλλες περιπτώσεις.

Ισως αυτή η συνάντηση, η πρώτη των Επιτροπών με τον υπουργό και η δεύτερη με νομικούς συμβούλους του υπουργείου, δεν θα ήταν από μόνη της πολύ σημαντική, αν τα μέλη των Επιτροπών δεν είχαν δεχτεί πριν από λίγες ημέρες στο e-mail τους ένα κείμενο του γενικού διευθυντή Μετανάστευσης και Εσωτερικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ματίας Ρουέτ, που στάλθηκε από υπηρεσιακό παράγοντα ο οποίος υπάγεται στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής.

«Με χαρά μοιράζομαι μαζί σας τις παρακάτω σκέψεις, με κατεύθυνση τη διευκόλυνση των ελληνικών αρχών στην εφαρμογή της Δήλωσης Ελλάδας - Ε.Ε. της 18ης Μαρτίου 2016», αναφέρει το κείμενο του κ. Ρουέτ.

Ακολουθούν τρεις σελίδες με υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις περιπτώσεις κατά τις οποίες, σύμφωνα με ερμηνεία του διεθνούς δικαίου, μπορεί να θεωρηθεί η Τουρκία «ασφαλής τρίτη χώρα» για Σύρους πρόσφυγες, ώστε να απελαθούν στη συνέχεια από την Ελλάδα.

Οι προειδοποιήσεις

Το αν αποτελεί προσπάθεια επηρεασμού η διανομή του κειμένου από κρατικούς υπαλλήλους σε μέλη ανεξάρτητου οργάνου αποτελεί ζητούμενο.

Είναι πάντως απολύτως χαρακτηριστικές οι προειδοποιήσεις της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στις 9 Μαΐου σχετικά με την ενέργεια αυτή:

«Οι Επιτροπές Προσφυγών [...] οφείλουν να ασκούν τα καθήκοντά τους με την εγγύηση του υπουργείου Εσωτερικών απερίσπαστες από υποδείξεις και ψιθυρίσματα [...]. Η επιστολή της Επιτροπής επιχειρεί να υπαγορεύσει μια νομική ιεράρχηση των κανόνων δικαίου ωσάν να ήταν δικαιοδοτικό όργανο. Μάλιστα φτάνει στο σημείο να θεωρεί ότι η διάσχιση της Τουρκίας αποτελεί ισχυρό δεσμό με τη χώρα ώστε να ικανοποιούνται τα νομικά κριτήρια της επιστροφής. Η Επιτροπή, τέλος, αναφέρεται παραπλανητικά στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, υποστηρίζοντας ότι οι εγγυήσεις που έχουν δοθεί από την Τουρκία αρκούν [...]. Η ικανοποίηση του πολιτικού στόχου για τις επιστροφές στην Τουρκία –ανεξάρτητα από την αποδοχή ή την κριτική του– δεν μπορεί να υπερβαίνει τις βασικές αρχές και τις εγγυήσεις νομιμότητας που αφορούν όλους μας».