Οσα δεν καταγράφουν οι κάμερες

Μπορεί το ζήτημα της αυξημένης προσφυγικής ροής στο Αιγαίο και η μεταναστευτική πολιτική να βρίσκονται τους τελευταίους μήνες στα πρώτα θέματα της ειδησεογραφίας, ωστόσο τα κανάλια προτίμησαν να αγνοήσουν την ημερίδα που διοργάνωσε χτες ο Συνήγορος του Πολίτη γι’ αυτό το θέμα («Επιστροφές αλλοδαπών: Μεικτές μεταναστευτικές ροές και δικαιώματα του ανθρώπου») με συμμετοχή εκπροσώπων ελληνικών αρχών, διεθνών οργανισμών και προσφυγικών οργανώσεων, ανθρώπων που γνωρίζουν όσο λίγοι τα θέματα αυτά.

Οι τηλεοπτικές κάμερες μπήκαν στο αμφιθέατρο Αντώνης Τρίτσης στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων αμέσως πριν ανεβεί στο βήμα για ν’ απευθύνει χαιρετισμό η πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου και έφυγαν αμέσως μετά, χάνοντας την ευκαιρία μιας συζήτησης που ανέτρεπε τα συνήθη στερεότυπα.

Τα κανάλια εστίασαν άλλωστε στις μάλλον παραπολιτικού ενδιαφέροντος δηλώσεις της κ. Κωνσταντοπούλου σχετικά με το γνωστό επεισόδιο με τον αστυνομικό έξω από τη Βουλή, αγνοώντας την ουσία της υπόθεσης. «Φέρουμε όλοι ευθύνη για τη μετατροπή της Μεσογείου σε υγρό τάφο. Και εκείνοι που αδιαφόρησαν για τη συγκρότηση ενός πλαισίου αποτελεσματικής διαχείρισης της μετανάστευσης, και εκείνοι που συνέπραξαν στη δημιουργία εστιών πολέμου, ανασφάλειας και ανέχειας, που πυροδότησαν την προσφυγιά.

»Εχουν ευθύνη οι πολιτικοί και τα ΜΜΕ που συστηματικά δαιμονοποίησαν τον μετανάστη και συνέβαλαν στο να θεριέψουν ο ρατσισμός και η ξενοφοβία στη χώρα μας. Εχουμε ευθύνη όλοι, όταν εν έτει 2015 διαπιστώνουμε ότι δεν έχει ακόμα συγκροτηθεί στην Ελλάδα και στην Ευρώπη ένας αξιόπιστος μηχανισμός υποδοχής, παροχής ασύλου, κατανομής των προσφύγων στις χώρες της Ε.Ε., όπως δεν έχει συγκροτηθεί σε επίπεδο κοινωνιών η αλληλεγγύη που αναζήτησαν και βρήκαν σε άλλους καιρούς οι πρόσφυγες», είπε η κ. Κωνσταντοπούλου.

Διπλάσιες είσοδοι

Την εκτίμηση πως οι εισερχόμενοι πρόσφυγες και μετανάστες θα ξεπεράσουν φέτος τις 100 χιλιάδες, έναντι 45 χιλιάδων πέρσι, έκανε ο νέος γενικός γραμματέας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής Βασίλης Παπαδόπουλος και παραδέχτηκε τη μεγάλη δυσκολία που αντιμετωπίζει το κράτος να διαχειριστεί αυτή τη ροή. «Οι δυνατότητες του υπουργείου είναι εξαιρετικά πεπερασμένες – η υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής μπορεί να στείλει στα νησιά 3 ή 5 άτομα και μάλιστα για πολύ μικρό διάστημα, ενώ η αστυνομία και το λιμενικό δεν επαρκούν ακόμα και για τα στοιχειώδη της καταγραφής», επισήμανε.

Προσέθεσε ότι μακροπρόθεσμα πρέπει να περάσουν στην αρμοδιότητα του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής ο τομέας επιστροφών και ο τομέας της κράτησης, που παραμένουν στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, και εξήγγειλε τον προσανατολισμό της πολιτικής προς τις εθελούσιες επιστροφές μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης.

«Προς το παρόν δεν είναι δυνατόν να αφομοιωθεί και να ενταχθεί το σύνολο όσων φτάνουν στην ελληνική επικράτεια. Οι εθελούσιες επιστροφές, υπό την εποπτεία μηχανισμών επίβλεψης, δίνουν μια ευκαιρία στους ανθρώπους να γυρίσουν στη χώρα τους με ψηλά το κεφάλι. Αντιθέτως, οι αναγκαστικές επιστροφές και η κράτηση προς απέλαση χρησιμοποιήθηκαν εργαλειακά τα προηγούμενα χρόνια, ήταν δαπανηρές και μη αποτελεσματικές», είπε.

Από αυτή την άποψη, τα στοιχεία που έδωσε ο αστυνομικός υποδιευθυντής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επιστροφής Κομνηνός Δράκος για συμβάσεις εκατομμυρίων ευρώ με ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και διερμηνείς στα κέντρα κράτησης, όπως και για την εκπαίδευση των αστυνομικών, δίνουν μια μάλλον απατηλή εικόνα σε σχέση με τις εξευτελιστικές συνθήκες στα περισσότερα κέντρα.

Επιφυλάξεις εκφράστηκαν άλλωστε για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο θέμα της κράτησης. Οργανώσεις επισήμαναν πως, αν και έχει μειωθεί ο χρόνος κράτησης στους έξι μήνες και ο αριθμός των κρατούμενων σε περίπου 2 χιλιάδες σε όλη την Ελλάδα, εντούτοις η κράτηση εξακολουθεί να εφαρμόζεται με παράνομο τρόπο, καθώς δεν αποτελεί το έσχατο μέσο, αφού εξεταστούν εναλλακτικοί τρόποι κράτησης.

Αναφέρθηκαν μάλιστα αρκετές περιπτώσεις που παραβιάζουν την πολιτική που εξήγγειλαν οι αν. υπουργοί Μεταναστευτικής Πολιτικής και Προστασίας του Πολίτη στην κοινή ανακοίνωσή τους τον Φεβρουάριο: στα κέντρα κράτησης κρατούνται σήμερα άνθρωποι που έχουν ζητήσει άσυλο, μη απελάσιμοι και άνθρωποι που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες.

«Η φιλοξενία των ανηλίκων αποτελεί επιθυμία. Στην πράξη, εφαρμόζεται η κράτηση» επισήμανε ο Συνήγορος του Παιδιού Γιώργος Μόσχος, επισημαίνοντας πως ο μέσος χρόνος παραμονής των ανήλικων σε ανοιχτές δομές φιλοξενίας είναι 40 μέρες, ενώ οι περισσότεροι ανήλικοι καταφέρνουν να φύγουν από την Ελλάδα για την Ευρώπη.

Την πρακτική των εθελούσιων επιστροφών που εφαρμόζονται σε κρατούμενους αμφισβήτησε ο Σπύρος Κουλοχέρης από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες. Επισήμανε πως οι σχετικές συμβάσεις ενδέχεται να παραβιάζουν την προϋπόθεση της ελεύθερης βούλησης μεταξύ ίσων μερών και πως σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι ακυρώσιμες στα αστικά δικαστήρια, αν αποδειχτεί ότι υπήρξε πλάνη, απειλή ή απάτη.

Οικειοθελείς απελάσεις

Ανέφερε το παράδειγμα τριών Γεζήδων από το βόρειο Ιράκ, για τους οποίους υπάρχει οδηγία μη επιστροφής καθώς κινδυνεύει η ζωή τους, οι οποίοι εντάχθηκαν τον Σεπτέμβριο σε πρόγραμμα εθελούσιας επιστροφής όντας κρατούμενοι και και υπό την απειλή της επ’ αόριστον παράτασης της κράτησής τους μέχρι να συναινέσουν στην «οικειοθελή» απέλασή τους, όπως προέβλεπε η σχετική υπουργική απόφαση.

«Η πολιτεία αντιμετώπισε το μεταναστευτικό και το άσυλο αμιγώς κατασταλτικά, τα στρίμωξε στην αστυνομία, χωρίς να υπάρχει η αναγκαία τεχνογνωσία. Αυτές οι πολιτικές της διοίκησης οφείλονταν σε παρωχημένες νοοτροπίες για την ασφάλεια του έθνους, σε ιδεοληψίες για το εθνικό συμφέρον, την εθνική και κοινωνική συνοχή. Στη μικρόψυχη νοοτροπία να μη δημιουργηθούν χώροι υποδοχής για να μην προσεγγίσουν μετανάστες την Ελλάδα.

»Αυτή η ανιστόρητη και αψυχολόγητη προσέγγιση στιγμάτισε τη χώρα διεθνώς. Στην ίδια λογική υπακούν τα σημερινά αντεστραμμένα επιχειρήματα, ότι η αύξηση της προσφυγικής ροής οφείλεται στην αλλαγή της πολιτικής της κυβέρνησης που μείωσε τον χρόνο κράτησης, χωρίς να έχει καταφέρει ακόμα να βελτιώσει τις δομές υποδοχής», επισήμανε η Ευθαλία Παππά από το Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων.