Επικίνδυνη για τους πρόσφυγες

Στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα παραμένει επικίνδυνη για τους πρόσφυγες και για όσους ζητούν άσυλο καταλήγει πρόσφατη έκθεση της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, που παρουσιάστηκε την Παρασκευή σε συνέντευξη Τύπου στη Γενεύη, ενώ ο διεθνής οργανισμός απευθύνει έκκληση στις κυβερνήσεις να συνεχίσουν να μην στέλνουν πίσω στην Ελλάδα πρόσφυγες (σχετική οδηγία είχε εκδώσει η Υπατη Αρμοστεία από το 2008, ενώ τον Ιανουάριο του 2011 στην ιστορική απόφαση MSS κατά Ελλάδας και Βελγίου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε το Βέλγιο επειδή έστειλε πίσω πρόσφυγα στην Ελλάδα).

Φαίνεται ότι η πολυδιαφημισμένη αναμόρφωση του συστήματος ασύλου από την προηγούμενη κυβέρνηση έμεινε στα χαρτιά, καθώς οι επιμέρους σημαντικές βελτιώσεις που επιτεύχθηκαν δεν μπορούν να καλύψουν τη συνολική εικόνα των ελλείψεων και των τεράστιων κενών, της απουσίας στρατηγικού σχεδιασμού και των ανολοκλήρωτων βημάτων.

Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ ο νόμος που ίδρυσε τη νέα Υπηρεσία Ασύλου προβλέπει τη δημιουργία έντεκα γραφείων στην Ελλάδα και 241 οργανικές θέσεις προσωπικού στην υπηρεσία, έχουν δημιουργηθεί μόνο πέντε γραφεία σε όλη την επικράτεια και η υπηρεσία είναι υποστελεχωμένη, έχοντας καλύψει μόνο τις 182 θέσεις προσωπικού.

Ετσι, παρ’ όλο που η υπηρεσία βελτίωσε σημαντικά τα ποσοστά παροχής ασύλου, όπως επίσης την ταχύτητα και την ποιότητα της διαδικασίας, η πρόσβαση στο άσυλο εξακολουθεί να είναι σε μεγάλο βαθμό προβληματική. Τη στιγμή που έξω από τα κεντρικά γραφεία στην Κατεχάκη σχηματίζονται ουρές 200-250 ανθρώπων καθημερινά, η υπηρεσία μπορεί να καταγράψει 150 αιτήματα ασύλου την εβδομάδα, ενώ αναφέρονται περιπτώσεις όπου άνθρωποι χρειάστηκε να εμφανιστούν στην ουρά 30 φορές πριν καταφέρουν να υποβάλουν αίτημα ασύλου.

Στο ενδιάμεσο, οι άνθρωποι αυτοί κινδυνεύουν να συλληφθούν επειδή δεν έχουν χαρτιά και να κρατηθούν προς απέλαση, όπως επισημαίνει η έκθεση. Αλλωστε, σημαντικός αριθμός ανθρώπων που πήραν άσυλο ή άλλη μορφή διεθνούς προστασίας είχαν παρ’ όλα αυτά βρεθεί κρατούμενοι σε κέντρα κράτησης με σκοπό την απέλαση.

Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση στην Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής, έργο της οποίας είναι η φιλοξενία, η υποστήριξη και η ταυτοποίηση των νεοεισερχόμενων προσφύγων και μεταναστών τις πρώτες ημέρες που καταφτάνουν στην Ελλάδα. Ωστόσο, η υπηρεσία είναι και αυτή σοβαρά υποστελεχωμένη, ενώ λειτουργεί μόνο ένα κέντρο πρώτης υποδοχής, στον Εβρο.

Από τον Ιανουάριο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2014 η υπηρεσία κάλυψε περίπου το 20% των νεοεισερχόμενων προσφύγων και μεταναστών. Την... υποδοχή των υπόλοιπων ανέλαβε η αστυνομία, χωρίς μέσα, υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό, με τις τοπικές κοινωνίες να αγωνίζονται να συνδράμουν σε χώρους στέγασης, τροφή και ρουχισμό για τα στοιχειώδη.

Καμία πρόοδος

«Οι συνθήκες υποδοχής για όσους ζητούν άσυλο αποτελούν τη μεγάλη αδυναμία της ελληνικής διαδικασίας ασύλου. Δεν έχει επιτευχθεί καμία σημαντική πρόοδος: Η υποδοχή στη χώρα μπορεί να χαρακτηριστεί συνοπτικά ανεπαρκής και, αν υπάρχει, είναι σε σημαντικό βαθμό κάτω από τα στάνταρντ της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας», επισημαίνει η έκθεση, που αναφέρεται επιπλέον σε μαρτυρίες για 152 περιστατικά άτυπων επαναπροωθήσεων στην Τουρκία, στον Εβρο και στο Αιγαίο, από αξιωματικούς της αστυνομίας και του λιμενικού, μέχρι και τον περασμένο Νοέμβριο.

Οσον αφορά τις πολιτικές ένταξης των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία, η έκθεση επισημαίνει ότι δεν υπήρξε κανένας στρατηγικός σχεδιασμός, με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση, αν όχι τον κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό των προσφύγων.